Indeks Postrzegania Korupcji 2016: jak brać przykład z liderów?

Każdego roku pod koniec stycznia czekamy na opublikowanie wyników badania Indeksu Postrzegania Korupcji (CPI, Corruption Perceptions Index) przez organizację Transparency International. Wyższy wynik w badaniu wskazuje na niższy poziom postrzeganej korupcji w danym kraju przez praktyków biznesu i ekspertów.

Wyniki tegorocznej edycji nie zaskakują. Jak co roku odznacza się silna pozycja krajów skandynawskich. Liderami rankingu zostały ex aequo Dania i Nowa Zelandia. W ścisłej czołówce znalazły się również Finlandia, Szwecja, Szwajcaria, Norwegia, Singapur i Holandia. Najgorzej w badaniu wypadły Północna Korea, Południowy Sudan i Somalia, czyli kraje słabo rozwinięte, które od lat zmagają się z poważnymi trudnościami w sferze społecznej, politycznej i gospodarczej.

Trzeba podkreślić, że konstrukcja Indeksu odnosi się do korupcji w sektorze publicznym, nie wskazując bezpośrednio postrzeganego poziomu korupcji w sektorze prywatnym, która również stanowi poważny problem w wielu krajach.

Pozycja Polski w rankingu CPI nie zmieniła się znacząco od ubiegłego roku. Polska zajęła 29 miejsce na 176 badanych krajów, uzyskując tę samą liczbę punktów, co w ubiegłorocznej edycji. To zrozumiałe, że potrzeba czasu, żeby podejmowane działania w ramach walki z korupcją, takie jak Rządowy Program Przeciwdziałania Korupcji na lata 2013 – 2018 dały wymierne, zauważalne efekty.
 

Z czego wynika rokrocznie wysoka pozycja krajów skandynawskich w rankingu Indeksie Postrzegania Korupcji?

Można zauważyć, że postrzeganie niskiego poziomu korupcji w krajach skandynawskich koreluje z wysokim poziomem zaufania obywateli do państwa. Przywołując wyniki Europejskiego Sondażu Społecznego 2014-2015 liderem w tej kwestii są kraje takie jak Dania, Norwegia, Finlandia, Szwecja i Islandia. Wysoko uplasowały się również Holandia i Szwajcaria, czyli kraje znajdujące się w pierwszej dziesiątce rankingu CPI. Polska znalazła się na dole tego zestawienia, co oznacza niski poziom zaufania obywateli do polityków i państwa w naszym kraju.

Wysokie zaufanie mieszkańców krajów nordyckich do państwa wynika z wielu czynników, począwszy od trwałości porządku społecznego, przejrzystości organizacji publicznych, niewielkich nierówności dochodów, zadowolenia obywateli z funkcjonowania służby zdrowia, systemu prawnego, wysoko rozwiniętego poziomu równouprawnienia kobiet i mężczyzn odzwierciedlonego chociażby w wysokim odsetku kobiet w parlamencie. Rozwinięte społeczeństwo obywatelskie, sprawnie funkcjonujący aparat administracyjny czy niezależne media stanowią czynniki przeciwdziałające nadużywaniu władzy, w tym działaniom o podłożu korupcjogennym. Stąd kraje skandynawskie znajdują się na szczytach rankingów i większości badań, w których obywatele chętnie wyrażają poparcie dla państwa.

Czy istnieje związek między odbiorem zjawiska korupcji a poziomem biurokracji?

Istnieje silna korelacja między poziomem postrzegania korupcji a wskaźnikiem łatwości prowadzenia działalności gospodarczej opracowywanym przez Bank Światowy. Jest on miernikiem swobody prowadzenia działalności gospodarczej, inaczej uciążliwości regulacji i przepisów, z którymi mierzą się przedsiębiorcy prowadzący działalność gospodarczą. Im wyższa pozycja w rankingu, tym efektywniejsze przepisy regulujące kwestie prowadzenia przedsiębiorstwa oraz silniejsza ochrona własności. Czołowe pozycje w rankingu Banku Światowego zajmują liderzy rankingu Postrzegania Korupcji: Nowa Zelandia tu także na miejscu pierwszym, Dania na miejscu trzecim, a kraje skandynawskie w pierwszej dziesiątce. Polska znalazła się na 24 miejscu, awansując rokrocznie w rankingu Banku Światowego, co oznacza, że te kwestie ulegają poprawie na przestrzeni czasu.

Przyglądając się wynikom badania można dojść do wniosku, że im mniejsze zaufanie obywateli do państwa, tym poziom postrzegania korupcji jest wyższy. Aby cokolwiek poprawiło się w tej kwestii, jak pokazują przykłady krajów – liderów rankingu CPI, aktywna walka ze zjawiskiem korupcji może nie wystarczyć. Warto natomiast zwrócić uwagę na znaczenie działań służących zwiększeniu zaufania obywateli do państwa, co z pewnością znajdzie swoje odzwierciedlenie w wynikach kolejnych badań.