Rząd przyjął projekt ustawy AML – emocje wzbudza objęcie przepisami walut wirtualnych

5 lutego 2018r. rządowy projekt ustawy o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu został skierowany do pierwszego czytania na posiedzeniu Sejmu.

Projekt aktualizuje obecnie obowiązującą ustawę z 16 listopada 2000r., dostosowując polskie regulacje do przepisów IV Dyrektywy AML, z uwzględnieniem niektórych postanowień zawartych w tzw. V Dyrektywie AML. Rząd proponuje, aby ustawa, poza przepisami dotyczącymi gromadzenia informacji o beneficjentach rzeczywistych, weszła w życie w terminie 3 miesięcy do dnia ogłoszenia.
 

Waluty wirtualne w projekcie ustawy

Wiele emocji budzi kwestia objęcia przepisami ustawy walut wirtualnych. Do katalogu instytucji obowiązanych włączone zostały m.in. podmioty świadczące usługi w zakresie:

• wymiany pomiędzy walutami wirtualnymi i środkami płatniczymi
• wymiany pomiędzy walutami wirtualnymi
• pośrednictwa w wymianie walut wirtualnych
• prowadzenia rachunków umożliwiających korzystanie z jednostek walut wirtualnych.

Definicja waluty wirtualnej zawarta w ustawie jest dosłownym tłumaczeniem terminu „virtual currencies”, stosowanym przez Financial Action Task Force (FATF) i zawiera w sobie zarówno scentralizowane, jak i zdecentralizowane waluty wirtualne, nazywane kryptowalutami (np. Monero, Bitcoin, Litecoin). Wirtualnymi walutami scentralizowanymi są np. waluty wykorzystywane w grach komputerowych takich, jak Second Life czy World of Warcraft, które zarządzane są centralnie, przez odpowiedniego administratora, prowadzącego rejestr płatności.

Objęcie podmiotów gospodarczych związanych z rynkiem kryptowalut przepisami ustawy oznacza, że będą one musiały m.in. na bieżąco monitorować transakcje swoich klientów oraz raportować transakcje podejrzane do GIIF, ale także identyfikować i weryfikować klientów, z którymi nawiążą stosunki gospodarcze oraz beneficjentów rzeczywistych. W przypadku braku możliwości identyfikacji i weryfikacji danych klienta, podmiot obowiązany nie będzie mógł nawiązać z nim stosunków gospodarczych.
 

Trudne zadanie regulatorów

Temat regulacji walut wirtualnych pojawia się coraz częściej w wypowiedziach ekspertów i zaistniał między innymi na Światowym Forum Ekonomicznym w Davos, podczas którego politycy dyskutowali o potencjalnym ryzyku i potrzebie regulacji kryptowalut, aby zapobiec ich wykorzystywaniu do celów przestępczych.

Regulatorzy stoją więc przed trudnym zadaniem znalezienia równowagi pomiędzy wspieraniem innowacji i możliwości wykorzystania potencjału technologii blockchain i opartych na niej walut wirtualnych, a ochroną systemu finansowego przed wprowadzeniem środków pochodzących z nielegalnych źródeł oraz ochroną inwestorów.

Na razie zdania ekspertów na temat regulacji kryptowalut są podzielone. Pod koniec ubiegłego roku szef Europejskiego Banku Centralnego, Mario Draghi powiedział, że według kierowanej przez niego instytucji, waluty wirtualne nie stanowią zagrożenia dla systemu finansowego i są jeszcze zbyt „niedojrzałe”, żeby je regulować. Stanowisko to potwierdziła w tym tygodniu przewodnicząca rady nadzorczej EBC. Podobnego zdania jest również szef KNF, Marek Chrzanowski, który stwierdził, że na razie wystarczą ostrzeżenia o ryzyku, a uregulowanie rynku nie jest na tym etapie konieczne.

Z drugiej strony, szef Banku Rozliczeń Międzynarodowych, Augustin Carstens, widzi potrzebę podjęcia przez rządy działań prewencyjnych w zakresie zapobiegania wykorzystaniu kryptowalut przez przestępców, a KNF wraz z NBP ostrzega przed zagrożeniem związanym z walutami wirtualnymi w kampanii informacyjnej o nazwie „uważaj na kryptowaluty”. Powołany przez premiera Morawieckiego zespół ds. zagrożeń finansowych ma przygotować rekomendacje dotyczące ograniczenia zagrożeń związanych z pieniądzem wirtualnym – być może okażą się one pierwszym krokiem do objęcia walut wirtualnych dedykowanymi przepisami.

Autor: Małgorzata Wójcik-Czarnecka