Konsultacje społeczne ws. założeń do projektu ustawy o zmianie ustawy o OZE

Czym jest klaster energii?

Zgodnie z pierwszą częścią definicji legalnej zawartej w art. 2 pkt 15a ustawy o OZE, klaster energii to cywilnoprawne porozumienie, w skład którego mogą wchodzić osoby fizyczne, osoby prawne, jednostki naukowe, instytuty badawcze lub jednostki samorządu terytorialnego, dotyczące wytwarzania i równoważenia zapotrzebowania, dystrybucji lub obrotu energią z odnawialnych źródeł energii lub z innych źródeł lub paliw, w ramach sieci dystrybucyjnej o napięciu znamionowym niższym niż 110 kV, na obszarze działania tego klastra nieprzekraczającym granic jednego powiatu lub 5 gmin.

Wobec powyższej definicji, klaster stanowi porozumienie podmiotów, którego celem jest prowadzenie działalności związanej z lokalnym wytwórstwem, równoważeniem zapotrzebowania, dystrybucją lub obrotem energią elektryczną. Działalność w ramach klastra ograniczona jest terytorialnie do wskazanych obszarów jednostek samorządu terytorialnego oraz technicznie, w zakresie kategorii sieci, które mogą być wykorzystywane dla prowadzenia działalności.

Zgodnie z intencjami ustawodawcy, które zostały wyrażone na etapie procesu legislacyjnego, zakres działalności klastra ma być szerszy niż zakres działalności spółdzielni energetycznych. Ograniczenie terytorialne wprowadzone zostało z uwagi na ideę samej instytucji, która obejmuje działania związane z zapotrzebowaniem na energię elektryczną i usługi związane z zaopatrywaniem w energię społeczności lokalnych (odbiorców lokalnych), głównie z obszarów wiejskich charakteryzujących się obniżoną jakością usług dystrybucyjnych. Celem klastra ma być wykorzystanie lokalnych zasobów w celu stworzenia bezpieczeństwa energetycznego w tego typu obszarach, rozumianego jako bezpieczeństwo w zakresie wytwarzania i dostarczania energii elektrycznej.

Forma prawna klastra energii

Przywołana definicja legalna klastra wskazuje, iż klaster jest porozumieniem cywilnoprawnym. Zastosowanie tak szerokiego pojęcia było zabiegiem celowym - klaster energii ma mieć możliwość funkcjonowania jako spółka cywilna, spółka prawa handlowego, czy też zwykła umowa cywilnoprawna. Możliwa jest również organizacja klastra, jako spółdzielni. Wskazać należy, co trafnie zostało podniesione w ramach Konsultacji społecznych, iż forma prawna klastra będzie miała istotne znaczenie w przypadku próby pozyskania finansowania zewnętrznego przez inwestora. Instytucje finansowe będą oczekiwały stabilnej i przejrzystej struktury klastra. Jednocześnie, barierą może okazać się brak przyjęcia regulacji w zakresie nadzoru nad klastrami oraz kar i regulacyjnych ograniczeń w zakresie występowania z takich struktur.

Zgodnie z drugą częścią definicji legalnej, klaster energii reprezentuje koordynator, którym jest powołana w tym celu spółdzielnia, stowarzyszenie, fundacja lub wskazany w porozumieniu cywilnoprawnym dowolny członek klastra energii. Jednocześnie, zgodnie z art. 38a ust. 1 ustawy o OZE, wykonywanie działalności gospodarczej, o której mowa w art. 32 ust. 1 ustawy - Prawo energetyczne, w ramach klastra energii jest realizowane w ramach koncesji wydanej dla koordynatora klastra energii lub w ramach wpisu koordynatora klastra energii do rejestru działalności regulowanej. Zgodnie z powyższymi rozważaniami, wskazać można, iż co do zasady koordynatorem klastra może być każdy z jego członków, z zastrzeżeniem, iż powinien on posiadać właściwą koncesję (lub wpis do właściwego rejestru) odpowiadający przedmiotowi działalności wykonywanej w ramach klastra.

Klaster energii szansą dla inwestorów?

Klaster jest porozumieniem, które ma przede wszystkim mieć na celu równoważenie zapotrzebowania odbiorców. Jak wskazano, równoważenie zapotrzebowania w ramach klastra obejmować powinno zarówno proporcjonalną względem popytu generację energii, jak również potencjalne wykorzystanie technologii magazynowania energii. Jednocześnie wskazać należy, iż w ramach wprowadzonych regulacji kwestia równoważenia zapotrzebowania nie została doprecyzowana, (co jednak prawdopodobnie nastąpi w ramach najbliższej nowelizacji). W szczególności – jak podnoszono w ramach Konsultacji społecznych – pojawia się wątpliwość czy klaster energii może generować energię elektryczną w wolumenach przekraczających zapotrzebowanie jego członków z przeznaczeniem na sprzedaż poza klaster.

Zgodnie z poglądem wyrażonym w trakcie Konsultacji społecznych, klastry energii mogą okazać ciekawym rozwiązaniem, jak również jedyną szansą dla energetyki wiatrowej na uzyskanie wsparcia operacyjnego gwarantującego efektywne funkcjonowanie instalacji. Inwestorzy liczą bowiem na uzyskanie wsparcia w ramach koszyka klastrowego dla instalacji wiatrowych o relatywnie niskim koszcie jednostkowym wytworzenia energii poprzez agregację tych instalacji wiatrowych w ramach klastra z innymi aktywami wytwórczymi o większej stabilności.

Podkreślenia wymaga świadomość ustawodawcy, iż klastry energii, które będą mogły walczyć o wsparcie w ramach systemu aukcyjnego od drugiej połowy 2017 r., i w praktyce będą mogły zacząć funkcjonować w nowym systemie, najszybciej w 2018 r. Jednocześnie, ogłoszenie ewentualnych aukcji dla klastrów energii przewidywane jest najszybciej w drugiej połowie 2017 r.

Konsultacje społeczne – możliwe kierunki dalszych regulacji

W ramach przeprowadzonych Konsultacji społecznych, wielokrotnie podkreślono otwartość i wole wsparcia klastrowych inicjatywach. Jednocześnie zaadresowano wiele kwestii wymagających dalszych rozważań i regulacji. W tym zakresie wskazać można m.in. na kwestie: bilansowania w ramach klastra, określenia zasad użytkowania sieci przez klaster, dookreślenia roli koordynatora klastra oraz rozważenia kwestii uregulowań prawnych w zakresie koncesjonowania.

Jednocześnie, za pożądane należałoby uznać ustalenie katalogu konstytutywnych cech klastra energii co pozwoliłoby na jasne określnie wymagań dla podmiotów zainteresowanych stworzeniem klastra energii.

Praktyczne funkcjonowania klastra, chociaż wymaga dalszych uregulowań niewątpliwie stanowi interesującą formę dla realizacji inwestycji w zakresie źródeł wytwórczych mogącą stanowić alternatywę dla właścicieli źródeł OZE funkcjonujących w systemie zielonych certyfikatów. Powyższe wynika w szczególności z wprowadzonego, odrębnego koszyka technologicznego w ramach aukcji, co powinno umożliwić uzyskanie wsparcia dla inwestycji w ramach różnych kategorii źródeł wytwórczych, w tym m.in. źródeł wiatrowych i słonecznych.