Dyrektywa UE dot. pracowników platformowych – czy zrewolucjonizuje polski rynek pracy?

Domniemanie zatrudnienia pracowniczego

Obecnie współpraca platform cyfrowych i osób świadczących za ich pośrednictwem usługi jest niejednolita prawnie na poziomie UE. Dyrektywa ma wprowadzić domniemanie prawne określające stosunek umowny między cyfrową platformą pracy a pracownikiem platformowym jako stosunek pracy. Domniemanie zatrudnienia pracowniczego ma być stosowane we wszystkich postępowaniach administracyjnych i sądowych (w polskich warunkach byłyby to sądy, PIP i ZUS, a także organy podatkowe). Warunkiem zaistnienia domniemania jest sprawowanie przez platformę kontroli nad wykonywaniem zleconej za jej pośrednictwem pracy.

Wystarczy, aby platforma spełniała co najmniej 2 z poniższych kryteriów:

• rzeczywiście określała lub ustalała górne limity poziomu wynagrodzenia,
• zobowiązywała osobę wykonującą pracę do przestrzegania szczególnych wiążących zasad dotyczących wyglądu, postępowania wobec odbiorcy usługi lub wykonania pracy,
• nadzorowała wykonanie pracy lub weryfikowała jakość wyników pracy, w tym drogą elektroniczną,
• skutecznie ograniczała, w tym za pomocą sankcji, swobodę organizowania pracy lub okresów nieobecności, przyjmowania i odrzucania zadań oraz korzystania z podwykonawców lub zastępców,
• skutecznie ograniczała możliwości rozbudowy bazy klientów lub wykonywanie pracy na rzecz osób trzecich.
  
  

Domniemanie zatrudnienia pracowniczego ma charakter wzruszalny, a więc platformy będą mogły kwestionować łączące je z pracownikami stosunki umowne i dowodzić przed organami takimi jak PIP czy ZUS oraz przed sądem, że zatrudnienie ma charakter niepracowniczy.

Co z innymi podmiotami zatrudniającymi osoby na umowach B2B?

W teorii Dyrektywa nie wprowadza generalnego domniemania stosunku pracy. Jednak w praktyce powyższe kryteria, które decydują o domniemaniu istnienia stosunku pracy pracowników platformowych, mogą być z łatwością stosowane również w innych umowach B2B.

Kontrola algorytmu przez człowieka

Dyrektywa przewiduje także modyfikacje w zakresie zautomatyzowanego podejmowania decyzji przez algorytmy platformy cyfrowej. Dotyczyć to będzie w szczególności takich decyzji jak ograniczanie, zawieszanie i usunięcie konta pracownika platformowego czy ograniczenie wynagrodzenia.

Platformy będą wyznaczać konkretne osoby kontaktowe, do których pracownicy platformowi będą mogli się zwracać w celu omówienia oraz wyjaśnienia faktów i powodów, które do danej decyzji doprowadziły. Platformy będą także zobowiązane przekazywać pracownikowi pisemne uzasadnienie wszelkich decyzji podejmowanych lub wspieranych przez zautomatyzowany system platformy. Pracownicy będą mogli takie decyzje kwestionować i wnosić o ponowne rozpatrzenie danej sytuacji przez platformę, a Dyrektywa zobowiązuje platformę do rozpatrzenia wniosku w konkretnych terminach (tydzień lub dwa tygodnie).

Stosowanie przepisów Dyrektywy będzie więc wymagało dodatkowych czynności po stronie platformy i wyodrębnienia konkretnych procedur związanych z rozpatrywaniem zautomatyzowanych decyzji podejmowanych przez algorytm.