Koniec ważności zezwolenia strefowego – konsekwencje podatkowe

Obecnie niektórzy przedsiębiorcy strefowi zmagają się z problemami w zakresie prawidłowego rozliczenia zakończenia prowadzenia działalności gospodarczej podlegającej zwolnieniu na terenie SSE. Dlaczego właśnie w 2016 roku ta kwestia budzi tak duże zainteresowanie i których podmiotów ten problem dotyczy?

Marek Sienkiewicz: Wskazany temat dotyczy przede wszystkim przedsiębiorców, których jedyne zezwolenie strefowe, zostało uzyskane przed końcem 2000 r. i w związku z ich wygaśnięciem będą zobligowani do rozpoczęcia płacenia podatku również z działalności uprzednio objętej zwolnieniem podatkowym. Znaczna część z tych inwestorów wnioskowała o wykreślenie wskazanej daty z treści Zezwoleń, natomiast zgodnie podejściem Ministra Rozwoju (poprzednio Ministra Gospodarki), taka modyfikacja w zakresie zezwoleń wydanych do roku 2000, byłaby niezgodna z prawem. Z jednej strony, dzieje się tak, dlatego, że częściowe stwierdzenie nieważności takiego Zezwolenia jest (zdaniem Ministra) niemożliwe z uwagi na fakt, że na moment wydawania tych zezwoleń istniała podstawa prawna do zawarcia takiego zapisu. Natomiast niemożność modyfikacji treści Zezwolenia (w trybie zmiany, a nie poprzez częściowe stwierdzenie nieważności i wykreślenie powyższego sformułowania) Minister argumentuje faktem, że taka zmiana spowodowałaby „zwiększenie pomocy publicznej”, co zgodnie z treścią ustawy o SSE, wyklucza możliwość zmiany Zezwolenia.

Należy zaznaczyć, że kwestia dotycząca możliwości modyfikacji Zezwoleń (w ww. zakresie) wydanych do końca 2000 r. jest obecnie przedmiotem wielu sporów przed sądami administracyjnymi i na ten moment trudno stwierdzić, jakie zapadną w tej kwestii rozstrzygnięcia – przede wszystkim z uwagi na fakt, że pojęcie „zwiększenia pomocy publicznej” ma charakter nieostry.  W naszej ocenie, pojęcie to odnosi się do wielkości dostępnego limitu zwolnienia – zależnego w szczególności od wartości kosztów kwalifikowanych - a nie do zapisów zezwolenia mających wpływ na skalę faktycznego wykorzystania już przyznanej pomocy publicznej. Inne twierdzenie, prowadziłoby do sytuacji, że Minister w ogóle nie mógłby zmieniać zezwoleń (praktycznie każda korzystna dla aplikującego zmiana zezwolenia skutkuje większą kwotą pomocy niż w sytuacji braku takiej zmiany). Limit pomocy jest wartością jasno skwantyfikowaną, podczas gdy wartość faktycznej pomocy, jaką można uzyskać zależy od wielu czynników, (które każdego roku rzutują na wynik podatkowy Spółki) i w zasadzie organ nigdy nie będzie w stanie jasno stwierdzić, czy dana zmiana (np. zmiana zakresu zwolnienia określona w Zezwoleniu) skutkuje zwiększeniem pomocy czy też nie.

W tym miejscu warto podkreślić, że na rzecz inwestorów, którzy uzyskali Zezwolenia począwszy od 2001 r., wydano szereg decyzji pozytywnych odnośnie częściowego stwierdzenia ich nieważności w zakresie sformułowania określającego, że Zezwolenie wygasa wraz z konkretną datą – dzięki czemu okres obowiązywania tych Zezwoleń został wydłużony do końca funkcjonowania Stref (obecnie 31 grudnia 2026 r.).

Kwestie dotyczące prawidłowego rozliczenia przychodów i kosztów, wynikłe z upływu daty ważności zezwolenia stają się szczególnie istotne w bieżącym roku, ponieważ największa Strefa tj. Katowicka SSE, wydawała Zezwolenia (przedsiębiorcom, którzy uzyskali je do 31 grudnia 2000 r.) najczęściej z datą wygaśnięcia przypadającą na sierpień 2016 r.

Warto też dodać, że Spółki posiadające więcej niż jedno zezwolenie, też będą tym tematem zainteresowane, choćby z racji ustalenia, od kiedy zaczynają korzystać z pomocy, do której prawo nabyli w związku z kolejnymi zezwoleniami, wydanymi już po roku 2000.

Czy od momentu wygaśnięcia zezwolenia przedsiębiorcy strefowi będą każdorazowo musieli rozpoznać przychód zwolniony ze sprzedaży wyrobów wytworzonych na terenie strefy w ramach grupowań PKWiU wymienionych w zezwoleniu?

Piotr Folwarczny: Jedną z najczęstszych kwestii, o którą pyta wskazana grupa inwestorów strefowych to rozliczenie dochodu osiągniętego z tytułu sprzedaży wyrobów wyprodukowanych na terenie strefy jeszcze w trakcie obowiązywania zezwolenia, a sprzedanych już po jego wygaśnięciu. Należy podkreślić, że zarówno przepisy odnoszące się do pomocy publicznej przyznawanej na terenie SSE, ani też ustawy dotyczące podatków dochodowych, nie zawierają precyzyjnych regulacji w temacie tego zagadnienia. Niestety, nie można również mówić o jakiejkolwiek ugruntowanej linii interpretacyjnej organów podatkowych. W praktyce powstaje, więc wątpliwość czy warunkiem niezbędnym do rozpoznania przychodu za zwolniony jest wyłącznie wyprodukowanie wyrobu (podlegającego późniejszej sprzedaży) na terenie SSE w okresie ważności zezwolenia, czy też niezbędne jest dodatkowo rozpoznanie podatkowo przychodu z tej sprzedaży jeszcze przed upływem terminu ważności zezwolenia.

W naszej ocenie kwestia rozliczeń w okresie po wygaśnięciu zezwolenia strefowego wymaga zachowania indywidualnego podejścia, co oznaczać będzie konieczność uzyskania przez inwestorów interpretacji indywidualnych dla zachowania komfortu i bezpieczeństwa rozliczeń podatkowych. W praktyce, dla istotności niniejszej kwestii dla danego przedsiębiorcy znaczenie może mieć m.in. typowy czas dokonania sprzedaży wyrobu gotowego (liczony od momentu wyprodukowania) oraz funkcjonalności stosowanego systemu księgowego.

Czy podobne problemy czekają przedsiębiorców strefowych w zakresie kosztów ponoszonych po dniu wygaśnięcia zezwolenia?

Marek Sienkiewicz: Niewątpliwie tak. Kwestia problematyczna w tym wypadku sprowadzać się będzie do tego, czy koszty odnoszące się do działalności prowadzonej na terenie SSE w okresie ważności zezwolenia, które ujmowane są dla celów podatkowych już po jego wygaśnięciu należy zaliczyć do kosztów uzyskania przychodów wpływających na wynik w ramach działalności opodatkowanej, czy też jako koszt odnoszony do wyniku na działalności zwolnionej (ewentualnie, może być to również tzw. koszt wspólny – mający związek z oboma rodzajami działalności, bez możliwości precyzyjnej alokacji). Przedsiębiorcy mogą mieć tutaj wątpliwości w szczególności w odniesieniu do kosztów uzyskania przychodu o charakterze pośrednim. Przykładem takich kosztów mogą być m.in. wynagrodzenia, w tym np. premie należne pracownikom jeszcze za okres, w którym obowiązywało zezwolenie, czy też koszty finansowe. Również w tym wypadku, brak jest spójnej praktyki organów. Przykładowo, w jednym z orzeczeń NSA, uznane zostało, iż nie jest możliwe zaliczenie do kosztów uzyskania przychodów odsetek od kredytu zaciągniętego i wykorzystanego na cele związane z działalnością strefową w okresie obowiązywania zezwolenia, których zapłata przypadała z kolei na moment po jego wygaśnięciu - zdaniem sądu, odsetki nie mogą stanowić kosztu uzyskania przychodu, ponieważ na moment ich zapłaty podatnik nie prowadził już działalności objętej zezwoleniem strefowym.

W praktyce, określenie właściwych zasad dla podatkowego rozpoznania danego kosztu, będzie wymagało analitycznego podejścia, uwzględniającego charakter danego wydatku oraz stopień związku z danym źródłem przychodów.

Czy są jeszcze jakieś inne kwestie, na które szczególną uwagę powinni zwrócić inwestorzy strefowi, u których zezwolenie strefowe przestało obowiązywać?

Piotr Folwarczny: Jak wiemy, w ostatnim czasie część organów podatkowych prezentuje niekorzystne podejście do metodologii rozliczania podatku dochodowego w przypadku przedsiębiorców posiadających więcej niż jedno zezwolenie strefowe, nakazując tym samym kalkulację wyniku w podziale na każdy z realizowanych projektów inwestycyjnych.

Biorąc pod uwagę to niekorzystne podejście, może okazać się, że przedsiębiorca, u którego wygaśnie jedno z posiadanych zezwoleń strefowych, pozbawiony będzie prawa do zwolnienia dochodu z inwestycji (w związku, z którą zostało wydane niniejsze zezwolenie) w ramach limitów zwolnienia, dostępnych na podstawie później uzyskanych zezwoleń, o dłuższym okresie obowiązywania. W praktyce więc, pojawić mogłaby się konieczność rozpoznania części dochodu za opodatkowany – pomimo, iż jest to dochód osiągany w dalszym ciągu na terenie SSE, a inwestor posiada obowiązujące zezwolenia strefowe z dostępnym limitem zwolnienia.

W naszej ocenie jest to raczej dość skrajne podejście, które wydaje się także nie znajdować oparcia w ostatnich orzeczeniach sądów - m.in. WSA w Rzeszowie uznający w sposób bezpośredni przytoczone powyżej stanowisko nakładające obowiązek, „podziału wyniku” za nieuzasadnione. Pogląd WSA w Rzeszowie pośrednio potwierdza także jeden z wyroków NSA z lipca bieżącego roku.

Inwestorzy strefowi zastanawiają się również, w jaki sposób dokonać ewentualnych korekt przychodów i kosztów, w szczególności w sytuacji, w której zdarzenie powodujące taki obowiązek wystąpi po dniu wygaśnięcia zezwolenia (tak, więc – zgodnie z zapisami obowiązującymi od początku 2016 – korekty ujmowanie na bieżąco). W naszej ocenie, racjonalnym jest tutaj uwzględnienie źródła przychodów, do którego odnosił się pierwotny koszt, czy też przychód podlegający korekcie. Również tutaj brak jest precyzyjnych regulacji, a praktyka organów podlega dopiero wykształceniu (na chwilę obecną, znana jest nam tylko jedna interpretacja indywidualna odnosząca się do niniejszej kwestii).

Autorzy: Marek Sienkiewicz, Piotr Folwarczny