Stawka VAT dla prac związanych z ochroną środowiska morskiego i utrzymaniem torów podejściowych

Sprawa dotyczyła spółki, która prowadziła prace budowlane polegające na modernizacji wejścia do portu wewnętrznego (przebudowa falochronu), za które, na podstawie art. 83 ust. 1 pkt 11 ustawy o VAT wystawiała faktury ze stawką 0%. Spółka wystąpiła z wnioskiem o udzielenie interpretacji indywidualnej co do potwierdzenia prawidłowości stosowania tej stawki. Otrzymała interpretację negatywną, która została utrzymana przez WSA w Gdańsku. W późniejszym okresie Minister Finansów wydał w tym zakresie interpretację ogólną (sPT2/033/1/442/TXW/2011/763), w której stwierdził, że z preferencyjnej stawki podatkowej mogą również korzystać usługi dotyczące falochronu, jeżeli roboty nie są związane ze zmianą parametrów technicznych akwenów lub torów podejściowych.

Organy podatkowe w przeprowadzonym postępowaniu w spółce zakwestionowały zastosowanie stawki 0% w odniesieniu do wskazanych powyżej prac. Na tym tle powstał spór, w którym spółka podkreślała, że do zmian parametrów doszło nie na pierwszym, lecz na innych etapach prac, a wykonywane roboty, za które wystawiała faktury ze stawką 0%., dotyczyły wyłącznie pierwszego etapu.

Sąd uchylił zaskarżoną przez spółkę decyzję. Mając na uwadze wydaną interpretację ogólną stwierdził, że jeżeli da się wyodrębnić prace, które związane są ze stałym utrzymaniem i prace związane z przebudową oraz zmianą parametrów, to można stosować różne stawki do tych prac. Organ powinien był zatem stwierdzić, czy prace związane z wykonaniem robót w ramach pierwszego etapu łączyły się ze zmianą parametrów torów podejściowych. Jeżeli tak, to należałoby stosować stawkę podstawową. W przeciwnym wypadku należałoby  zastosować stawkę 0%. Natomiast w odniesieniu do prac polegających na budowie ostróg morskich WSA uznał, że stawka 0% nie znajduje zastosowania, gdyż inwestycja służy ochronie brzegu i tym samym nie jest usługą związaną z ochroną środowiska morskiego.

Analizując zagadnienia poruszone w wydanym wyroku WSA, należy podkreślić, iż art. 83 ust. 1 pkt 11 ustawy o VAT przewidujący możliwość zastosowania stawki 0% nie zmienił się od momentu wejścia w życie przepisów ustawy o VAT. Tym samym przez ponad dziesięć lat obowiązywania, przepis ten był przedmiotem licznych orzeczeń i rozstrzygnięć. Można jednak zauważyć, że zarówno organy podatkowe, jak i sądy przy wykładni mają na uwadze przede wszystkim konkluzje wynikające w szczególności z:

• interpretacji ogólnej ministra finansów z 22 czerwca 2011 r. (PT2/033/1/442/TXW/2011/763), której celem było zapewnienie jednolitego stosowania przepisów prawa podatkowego w odniesieniu do zastosowania preferencyjnej stawki VAT przy usługach związanych z utrzymaniem akwenów portowych i torów podejściowych oraz
• stanowisko zaprezentowane w wyroku NSA z 14 kwietnia 2015 r. (I FSK 1493/14), odnoszące się do kwestii zastosowania stawki zero proc. do usług związanych z ochroną środowiska morskiego.

Zasadniczo w przypadku możliwości zastosowania preferencyjnej stawki VAT konieczne jest rozstrzygnięcie dwóch kwestii:

1. czy przedmiotowa transakcja jest związana z utrzymaniem akwenów portowych i torów podejściowych, przy czym przez „utrzymanie” Minister Finansów rozumie czynności mające na celu zapewnienie odpowiedniego stanu obiektów, w tym prawidłową ich funkcjonalność albo
2. czy usługa jest związana z ochroną środowiska morskiego, przy czym - w świetle ww. wyroku NSA – kluczowe znaczenie będzie miało ustalenie czy ochrona ta stanowi pierwszoplanowy cel inwestycji.

Powyższe zagadnienia należą do sfery faktu, a nie prawa, co oznacza, iż o możliwość zastosowania stawki 0% na podstawie art. 83 ust. 1 pkt 11 ustawy o VAT będzie decydować przede wszystkim odpowiednie przygotowanie inwestycji, która ma korzystać z tej preferencyjnej stawki, w szczególności zgromadzenie stosownej dokumentacji potwierdzającej, że jej celem jest utrzymanie infrastruktury lub ochrona środowiska morskiego. W przypadku wszczęcia postępowania wszelkie wątpliwości odnośnie do celu inwestycji powinny być rozstrzygane na etapie postępowania przed organami podatkowymi, najlepiej na podstawie opinii powołanego na tę okoliczność biegłego. Niedostateczne wyjaśnienie tej kwestii przez organy podatkowe, a w szczególności nieuwzględnienie w tym zakresie wniosków złożonych przez podatnika, może stać się podstawą do uchylenia decyzji przez sąd administracyjny.

Ponadto, należy zauważyć, iż pomimo długiego okresu funkcjonowania przedmiotowych przepisów, w praktyce budzą one wciąż pewne wątpliwości interpretacyjne. Niestety dokonując ich wykładni nie sposób wesprzeć się orzecznictwem TSUE, gdyż w Dyrektywie Rady 2006/112/WE w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej nie znajdziemy ich odpowiednika, tym bardziej kluczowe wydaje się być zadbanie przez podatnika o sporządzenie odpowiedniej dokumentacji, ewentualne powołanie biegłego już przed rozpoczęciem inwestycji.