Nowelizacja Kodeksu spółek handlowych

Próba zwiększenia ochrony wspólników mniejszościowych

Projekt ustawy o zmianie niektórych ustaw w celu poprawy otoczenia prawnego przedsiębiorcy z dnia 14 października 2016 r. przewiduje zmiany w art. 236 § 1 i 2 Kodeksu spółek handlowych. Dotychczas przepis ten uprawniał radę nadzorczą i komisję rewizyjną, a także inne osoby uprawnione w umowie spółki do zwołania nadzwyczajnego i zwyczajnego zgromadzenia wspólników w przypadkach określonych w ustawie. Zgodnie z nowym brzmieniem powyższego przepisu prawo do żądania zwołania nadzwyczajnego zgromadzenia wspólników i umieszczenia określonych spraw w porządku obrad tego zgromadzenia posiadać będą wspólnik lub wspólnicy reprezentujący co najmniej jedną dziesiątą kapitału zakładowego. Przepis określa również formę i termin złożenia takiego żądania. Regulacja przewiduje również obniżenie minimalnego ustawowego progu uprawniającego do żądania umieszczenia określonych spraw w porządku obrad najbliższego zgromadzenia wspólników z jednej dziesiątej do jednej dwudziestej kapitału zakładowego.  Zgodnie z projektem, żądanie takie wspólnicy powinni złożyć na piśmie zarządowi najpóźniej na trzy tygodnie przed terminem zgromadzeniem wspólników. Wprowadzenie tego przepisu ma na celu uaktywnienie wspólników mniejszościowych reprezentujących co najmniej jedna dwudziestą kapitału zakładowego.

Zmiany w określeniu terminu wypłaty dywidendy dla publicznych spółek akcyjnych

Początkowo projekt ustawy zakładał znaczące zmiany w zakresie art. 348 Kodeksu spółek handlowych. Jednakże po przeprowadzeniu konsultacji społecznych, Ministerstwo Rozwoju uwzględniając uwagi i propozycje zmiany przepisu art. 348 Kodeksu spółek handlowych, w szczególności uwzględniło propozycje Giełdy Papierów Wartościowych w Warszawie co do określenia w spółkach publicznych ustawowego terminu zarówno ustalenia dnia dywidendy, jak i terminu jej wypłaty. Argumentacja Giełdy Papierów Wartościowych oparta była na praktykach stosowanych na rynku regulowanym i dotyczyła postulatu, by dzień dywidendy w spółkach publicznych mógł być ustalony, na co najmniej 2 dni robocze przed dniem powzięcia uchwały, a także by termin wypłaty nie był dłuższy niż jeden miesiąc. 

Ostatecznie ustawodawca zdecydował się na pozostawienie w projekcie z dnia 14 października 2016 r. jedynie części z proponowanych zmian. Obecnie proponowane zmiany dotyczą:

• Obowiązku wyznaczenia dnia dywidendy jedynie na zwyczajnym walnym zgromadzeniu,
• Wyznaczeniu dnia dywidendy w spółkach publicznych nie wcześniej niż 5 dni i nie później niż 3 miesiące od dnia powzięcia uchwały przez zwyczajne walne zgromadzenie,
• Ustalenia ustawowego terminu wypłaty dywidendy w spółkach publicznych w okresie kolejnych trzech miesięcy licząc od dnia dywidendy.

Niekonsekwencja Ministerstwa Rozwoju w zakresie proponowanych zmian oraz częściowe uwzględnienie propozycji składanych w toku konsultacji społecznych, doprowadziła do uprzywilejowania akcjonariuszy spółek niepublicznych w zakresie ustalenia dnia dywidendy. Obecnie projekt zakłada bowiem, iż w spółkach publicznych dzień dywidendy może być ustalony nie później niż 3 miesiące od dnia powzięcia uchwały przez zwyczajne walne zgromadzenie. W spółkach niepublicznych dzień ten nie może być wyznaczony później niż w terminie dwóch miesięcy licząc od dnia powzięcia uchwały przez zwyczajne walne zgromadzenie. Niestety w uzasadnieniu projektu z dnia 14 października 2016 r. brak jest jakichkolwiek argumentów uzasadniających przyjęcie takiego rozwiązania.

Dobrym rozwiązaniem wydaje się natomiast wprowadzone projektem nowe brzmienie art. 348 § 2 Kodeksu spółek handlowych. Nowe brzmienie przepisu przewiduje korektę wcześniejszego lapsusu ustawodawcy w zdaniu ostatnim powołanego artykułu. Dotychczas przepis ten stanowił, że uchwałę o przesunięciu dnia dywidendy podejmuje się na zwyczajnym walnym zgromadzeniu. W istocie nie chodziło o przesunięcie dnia dywidendy, lecz o jego ustalenie. Dotychczasowe brzmienie mogłoby prowadzić do przyjęcia dość skrajnego poglądu, że możliwe jest przesunięcie raz już ustalonego dnia dywidendy. Jednakże zgodnie z pełną treścią art. 342 § 2 Kodeksu spółek handlowych mogłoby się to wydarzyć dopiero po upływie roku, na kolejnym zwyczajnym walnym zgromadzeniu. Zmiana w tym zakresie wydaje się być zmianą kosmetyczną, usuwającą poprzednie nieprawidłowości. 

Obowiązek wskazania sprzeczności interesów spółki z interesami jej członka zarządu

Zmiany objęte dyspozycją normy z art. 209 Kodeksu spółek handlowych oraz odpowiadającej mu normy z art. 377 Kodeksu spółek handlowych, polegają na uzupełnieniu istniejącego zapisu o konieczność ujawnienia przez członka zarządu sprzeczności interesów w przypadku ich zaistnienia w stosunku do tego członka zarządu lub osób wymienionych w przepisie oraz nadanie uprawnienia członkowi zarządu do zaznaczenia tego w protokole. Zgodnie z uzasadnieniem projektu, celem wprowadzenia zmiany w art. 209 i odpowiednio w art. 377 Kodeksu spółek handlowych jest zwiększenie transparentności zarządzania spółkami publicznymi oraz zapewnienie lepszej ochrony interesów akcjonariuszy.

Podkreślenia wymaga fakt, że w obecnym stanie prawnym prezes zarządu ma możliwość zaznaczenia w protokole wstrzymania się od rozstrzygania sprawy bez zgłoszenia żądania członka zarządu dotkniętego konfliktem interesów.

Zmiana w zakresie wymagań formalnych dokumentu akcji

Projekt zakłada także zmianę dotychczasowej treści art. 328 § 2 Kodeksu spółek handlowych poprzez usunięcie obowiązku opatrywania dokumentów akcji pieczęcią spółki, jako obligatoryjnego elementu treści tego dokumentu powodującego jego nieważność z mocy prawa. Zgodnie z uzasadnieniem projektu, opatrzenie dokumentu określoną pieczęcią nie powoduje współcześnie podniesienia jego wiarygodności.

Zniesienie obowiązku informowania przez sąd rejestrowy organu ewidencyjnego o przekształceniu jednoosobowej działalności przedsiębiorcy w spółkę kapitałową

Projekt Ministerstwa zakłada wprowadzenie zmiany w art. 584¹ Kodeksu spółek handlowych, który w obecnym brzmieniu przewiduje, iż właściwy organ ewidencyjny z urzędu wykreśla przedsiębiorcę przekształcanego z Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej (art. 584¹ §1, zdanie drugie Kodeksu spółek handlowych), a sąd rejestrowy przesyła niezwłocznie właściwemu organowi ewidencyjnemu odpis postanowienia o wpisie do rejestru przedsiębiorców jednoosobowej spółki kapitałowej powstałej wskutek przekształcenia (art. 584¹ § 2 Kodeksu spółek handlowych). Zapis ten jest dość niefortunny, z uwagi na treść art. 23 ust. 2 Ustawy o swobodzie działalności gospodarczej, zgodnie z którym, Centralną Ewidencję Informacji o Działalności Gospodarczej prowadzi w systemie teleinformatycznym minister właściwy do spraw gospodarki, a więc Minister Gospodarki i to jemu postanowienie o wpisie spółki przekształconej do rejestru powinno być przekazane. Proponując zmianę w tym zakresie Ministerstwo Rozwoju powołuje się na fakt, iż w związku ze zmianą art. 34 ust. 2 Ustawy o swobodzie działalności gospodarczej, przesyłanie przez Sąd postanowienia w formie papierowej jest niecelowe ponieważ właściwy organ prowadzi ewidencję w systemie teleinformatycznym. Ponadto, z uwagi na wykreślenie z ust. 2 art. 34 Ustawy o swobodzie działalności gospodarczej obowiązku informowania przez sąd o przekształceniu działalności gospodarczej przedsiębiorcy w spółkę kapitałową, Ministerstwo uznało, iż analogiczny przepis w kodeksie spółek handlowych jest niepotrzebny. W związku z powyższym, proponowane zmiany znoszą obowiązek sądu w zakresie informowania właściwego organu o takim przekształceniu.

Obecnie zasady wykreślenia przedsiębiorcy z Centralnej Ewidencji Informacji o Działalności Gospodarczej po przekształceniu działalności gospodarczej w spółkę kapitałową reguluje art. 25 ust. 1 pkt 15a Ustawy o swobodzie działalności gospodarczej.

Proponowana zamiana przepisu art. 584¹ Kodeksu spółek handlowych co prawda uchyla obowiązek sądu w zakresie informacji jednakże, pomimo zmiany, ustawodawca pozostawił zapis zgodnie z którym przedsiębiorca przekształcany staje się spółką przekształconą z chwilą wpisu do rejestru.