Zmowy cenowe – Prezes UOKiK nakłada karę za kartel na rynku sprzedaży zegarków

8 grudnia 2015 roku Prezes UOKiK nałożył na wiodącego producenta zegarków oraz czterech dystrybutorów, kary finansowe za uczestnictwo w kartelu ustalającym ceny detaliczne sprzedaży produktów. Kary wynoszą od 39 tys do nawet ponad 1 mln złotych. Decyzja nie jest prawomocna.

Przypomnijmy, że porozumienia cenowe, w tym ustalanie sztywnych cen odsprzedaży produktów są uważane za najcięższe ograniczenia konkurencji. Zwalczanie karteli jest zaś priorytetem urzędów antymonopolowych.
Zebranie dowodów świadczących o porozumieniu odbyło się głównie w ramach przeprowadzenia niezapowiedzianych kontroli w siedzibach przedsiębiorców. Prezes UOKiK oparł się w przeważającej mierze na wiadomościach e-mail wymienianych pomiędzy ich pracownikami przedsiębiorców.

Kartele typu hub-and-spoke również w Polsce

Według Prezesa UOKiK strony postępowania uczestniczyły w tzw. porozumieniu typu hub-and-spoke, gdzie do ustalania cen pomiędzy dystrybutorami dochodzi nie przez wymianę informacji bezpośrednio pomiędzy konkurentami, a poprzez przedsiębiorcę znajdującego się na wyższym szczeblu obrotu. Wydana decyzja wskazuje, że za antykonkurencyjne mogą zostać uznane porozumienia stosowane przez przedsiębiorców w celu kształtowania wizerunku marki (tzw. allure of high prices), jeśli nie są ustrukturyzowane zgodnie z zasadami prawa konkurencji.

Decyzja została wydana jeszcze na mocy przepisów sprzed tegorocznej nowelizacji ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów. Nie daje więc wskazówek, co do nakładania kar na osoby fizyczne. Od 18 stycznia 2015 roku Prezes UOKiK posiada jednak uprawnienie do nakładania tego typu kar na osoby zarządzające i to w wysokości do 2 mln złotych. Warto też wspomnieć, że wydłużone zostało przedawnienie stosowania praktyk ograniczających konkurencję, z 1 roku, do 5 lat od końca roku, w którym zaprzestano stosowania praktyki.

Ceny odsprzedaży a systemy dystrybucji

Z punktu widzenia prawa konkurencji właściwe ustrukturyzowanie systemu dystrybucji może w niektórych przypadkach pozwolić przedsiębiorcom na zachowanie szerszego zakresu kontroli nad odsprzedażą produktów, a w określonych przypadkach nawet na ustalanie cen odsprzedaży produktów. Brak zastosowania się do ściśle określonych reguł może jednak sprowadzić na przedsiębiorców lub osoby zarządzające interwencję organu ochrony konkurencji i nałożenie kar finansowych.

Ryzyka nielegalnych praktyk i surowych kar można uniknąć dzięki programom compliance

Niejednokrotnie kary za stosowanie antykonkurencyjnych porozumień były nakładane na przedsiębiorców za błędy popełnione przez ich pracowników niemających świadomości łamania przepisów antymonopolowych. Dlatego w interesie przedsiębiorcy jest odpowiednie zaznajomienie pracowników ze standardami zgodnymi z polskim, ale też unijnym prawem ochrony konkurencji.

Podstawowym narzędziem prowadzącym do tego celu jest wdrożenie tzw. programu compliance (zgodności) działania z prawem konkurencji. Programy tego typu obejmują m.in. szkolenia z zakresu zasad prawa antymonopolowego oraz wytyczne dla pracowników, pozwalające zapobiegać naruszeniu przez nich przepisów prawa. Wprowadzenie programu compliance, zawierającego specyficzne dla prawa ochrony konkurencji elementy, nie tylko zwiększa bezpieczeństwo przedsiębiorców, ale może też wpływać na obniżenie kary nakładanej przez Prezesa UOKiK w przypadku ewentualnego wykrycia niedozwolonych porozumień.