Nowelizacja przepisów w zakresie zatrudniania cudzoziemców w Polsce

Głównym celem prowadzonych zmian jest wdrożenie dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady nr 2014/36/UE z 26 lutego 2014 r. w sprawie warunków wjazdu i pobytu obywateli państw trzecich w celu zatrudnienia w charakterze pracownika sezonowego. Warunki określone w dyrektywie wymuszają zmianę obecnych uregulowań dotyczących powierzenia pracy krótkoterminowej w tzw. procedurze uproszczonej cudzoziemcom z Ukrainy, Armenii, Białorusi, Gruzji, Mołdawii i Rosji, którzy mogą wykonywać pracę w Polsce w okresie 6 miesięcy w ciągu 12 miesięcy bez zezwolenia na pracę na podstawie zarejestrowanego oświadczenia o zamiarze powierzenia pracy.

Planowana od stycznia 2017 r. zmiana przepisów w miejsce dotychczasowej uproszczonej procedury wprowadzi dwa dodatkowe typy zezwoleń - na pracę sezonową i krótkoterminową. 

Nowe rodzaje zezwoleń

Zezwolenia na pracę sezonową

Zezwolenia na pracę sezonową wydawane będą na okres nie dłuższy niż 8 miesięcy w roku kalendarzowym i będą dotyczyły tylko określonych sektorów gospodarki (rolnictwo, ogrodnictwo i turystyka). O zezwolenie na pracę sezonową będą się mogli ubiegać obywatele wszystkich państw trzecich. Warunkiem zatrudnienia cudzoziemca na podstawie zezwolenia na pracę sezonową będzie przeprowadzenie przez pracodawcę tzw. testu lokalnego rynku pracy, potwierdzającego, że pracą na danym stanowisku nie byli zainteresowani obywatele Polski.

Zezwolenia na pracę krótkoterminową

Z kolei zezwolenia na pracę krótkoterminową wydawane będą na okres nie dłuższy niż 6 miesięcy w roku kalendarzowym i będą z nich mogli skorzystać obywatele Ukrainy, Armenii, Białorusi, Gruzji, Mołdawii i Rosji. W przypadku tego zezwolenia nie będzie konieczności przeprowadzania testu rynku pracy, jednakże zmienione przepisy wprowadzą nowe wymogi dotyczące podmiotów ubiegających się o takie zezwolenie np. prowadzenie działalności gospodarczej przez pracodawcę przez okres co najmniej 12 miesięcy.

Nowe rodzaje zezwoleń na pracę będą wydawane przez starostę (powiatowe urzędy pracy) a procedura uzyskania zezwoleń na pracę będzie przebiegała w 2 etapach w przypadku cudzoziemców przebywających poza terytorium Polski:

- wydanie zaświadczenia potwierdzającego wpisanie wniosku do ewidencji wniosków w sprawie pracy sezonowej lub krótkoterminowej;

- wydanie zezwolenia na pracę sezonową lub krótkoterminową po przyjeździe cudzoziemca na terytorium Polski i okazaniu kopii ważnego dokumentu potwierdzającego legalny pobyt cudzoziemca w Polsce (np. wiza).

Zezwolenie na pracę sezonową i krótkoterminową będą rejestrowane w centralnym rejestrze prowadzonym przez ministerstwo i będą udostępniane m.in. Państwowej Inspekcji Pracy, która będzie miała kontrolę nad pracodawcami zatrudniającymi cudzoziemców w ramach prac sezonowych oraz krótkoterminowych.

Cel planowanych zmian 

Planowane zmiany przepisów oraz wprowadzenie nowych procedur i wymogów związanych z pracą krótkoterminową mają na celu uszczelnienie procedury uproszczonej i ograniczenie nadużyć związanych z rejestracją oświadczeń o zamiarze powierzenia pracy w Polsce. W 2015 r. uproszczony system zatrudniania obywateli Ukrainy, Białorusi, Rosji, Mołdawii, Gruzji i Armenii stanowił najpopularniejszą formę legalizacji zatrudnienia cudzoziemców w Polsce. Powiatowe urzędy pracy zarejestrowały 782 222 oświadczeń o zamiarze powierzenia pracy w całym roku 2015, natomiast w pierwszym półroczu 2016 r. zarejestrowano już 634 321 oświadczeń. Dominującą grupę w liczbie zarejestrowanych oświadczeń o zamiarze powierzenia pracy w okresie styczeń-czerwiec 2016 r. stanowią obywatele Ukrainy – prawie 97% wszystkich oświadczeń zostało wydanych właśnie dla tej grupy. 

Wprowadzenie w zmienianych przepisach dodatkowych wymogów dla podmiotów (pracodawców) starających się o uzyskanie zezwolenia krótkoterminowego, dwuetapowej procedury uzyskania nowego zezwolenia oraz centralnej ewidencji zezwoleń krótkoterminowych powinno spowodować ograniczenie nadużyć mających miejsce w przypadku procedury uproszczonej. Obecnie część zarejestrowanych oświadczeń o zamiarze powierzenia pracy była wykorzystywana jedynie w celu uzyskania wizy uprawniającego do wjazdu na terytorium Polski (i innych krajów strefy Schengen) i nie kończyła się faktycznym zatrudnieniem cudzoziemca w Polsce przez podmiot lub osobę rejestrującą oświadczenie.

Inne zmiany

Zmiany przepisów będą dotyczyć także obowiązujących obecnie procedur zatrudnienia cudzoziemców wynikających z ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy. Między innymi, zgodnie z planowaną nowelizacją obowiązek posiadania zezwolenia na pracę będzie dotyczył także cudzoziemców będących komplementariuszami prowadzącymi sprawy spółki komandytowej lub komandytowo-akcyjnej lub prokurentami, jeśli pobyt cudzoziemców na terytorium Polski będzie przekraczał łącznie 6 miesięcy w ciągu kolejnych 12 miesięcy (podobnie jak ma to obecnie miejsce w przypadku pełnienia przez cudzoziemców funkcji w zarządzie osoby prawnej wpisanej do rejestru przedsiębiorców).

Zaostrzenie kar za nielegalne zatrudnienie

Dodatkowo, nowe przepisy wprowadzają zaostrzenie kar dla podmiotów zatrudniających nielegalnie cudzoziemców – górny limit grzywny za wykroczenia pracodawców związane z nielegalnym zatrudnieniem zostanie podniesiony do poziomu 30.000 złotych. W obecnym brzmieniu ustawy górny limit grzywny za wykroczenia przeciwko przepisom ustawy o promocji zatrudniania i instytucjach rynku pracy wynosił maksymalnie 5.000 złotych zarówno dla pracodawców powierzających pracę jak i cudzoziemców wykonujących nielegalnie pracę w Polsce.

Na razie powyższe zmiany są w fazie projektu, natomiast należy spodziewać się, że w ciągu najbliższych kilku miesięcy wejdą w życie. Będziemy Państwa informować o przebiegu procesu legislacyjnego i ostatecznym kształcie uchwalonych regulacji.