"We gaan toe naar gepersonaliseerde voeding, gezondheidszorg en winkelen"

Retailcomponent

In de gezondheidszorg vinden veel routinematige handelingen plaats die, mede door technologie, minder complex worden, constateert Engelen. “Een deel van die handelingen kan wellicht op een andere plek en door iemand anders worden gedaan. In Amerika zijn Walmart en Amazon flinke stappen aan het nemen als het gaat om digitale zorg. BestBuy is er een e-health-afdeling aan het opzetten. Digitale zorg zit ‘m voor een deel in de persoonlijke levenssfeer: mensen willen dingen over zichzelf weten. Maar het kruipt steeds verder toe naar toepassingen voor – bijvoorbeeld – mensen met een chronische aandoening. Of denk aan een app als Jumbo Foodcoach.” Het prototype van die app, vertelt Engelen, is voor supermarktketen Jumbo ontwikkeld met ondersteuning van voedingswetenschappers en een team van Deloitte. De app voorziet consumenten van een persoonlijk voedingsadvies en geeft suggesties voor gezondere alternatieven op het boodschappenlijstje. En dat past helemaal bij het soort initiatieven voor een gezonde en duurzame voedselvoorziening waar Deloitte zich voor inzet, aldus Engelen. "We gaan toe naar gepersonaliseerde voeding, naar gepersonaliseerde gezondheidszorg en naar gepersonaliseerd winkelen,. Idealiter zullen we moeten gaan kijken in hoeverre we de component ‘retail’ in die driehoek een plek kunnen geven en hoe de drie componenten elkaar kunnen versterken.”

Copernicus-moment

In ons land hebben we te maken met een verdubbeling van de zorgvraag, een tekort aan geschoolde mensen – dat was al zo voor de pandemie, en dat is sindsdien alleen maar erger geworden – en een budget dat niet veel groter meer wordt (nu we 4,5 miljard euro minder groei hebben). Engelen: “We zijn ons daarnaast collectief meer bewust geworden van wat we ‘onderliggende condities’ noemen. Daar heeft de pandemie eveneens een rol in gespeeld. De preventiekaart wordt nadrukkelijker getrokken: Zowel overheden als verzekeraars zijn ervan doordrongen dat we meer aan de voorkant moeten doen. Ook het belang van de digitale component is eindelijk doorgedrongen. We zijn jarenlang ‘zwanger geweest’ van digitale zorg, en in de pandemie is die met de keizersnede ter wereld gekomen. De geest is uit de fles.” Al deze ontwikkelingen leiden tot wat Engelen een ‘Copernicus-moment’ noemt. “De patiënt voegde zich voorheen altijd fysiek naar de zorgprofessional: ‘U komt naar de kliniek of de praktijk.’ Onder druk van technologie kan het nu ook andersom, áls dat verantwoord is.”

Verschuiving van de zorg

Daarmee kan de zorgverlening ook op een andere plek worden verricht. Deze ‘delokalisering’ heeft tot gevolg dat andere mensen die zorg kunnen geven, en dat de zorgprofessionals die er zijn effectiever kunnen worden ingezet. “Het betekent dat je digitale consulten kunt plannen als artsen of patiënten zelf niet in staat zijn om naar de kliniek of de praktijk te komen”, zegt Engelen. “Ik sluit niet uit dat een aantal verpleegkundigen vanuit het ziekenhuis één of twee dagen mee naar huis zal gaan met een ontslagen patiënt. En de meeste mensen beseffen het niet, maar de grootste drogisterij van Nederland is Kruidvat. Degene die daar rondloopt in een groen hesje is een gecertificeerd drogist. Ook deze medewerkers maken zich op om een rol te spelen in het complete gezondheidssysteem. Ze springen in een gat. Walgreens (onderdeel van Walmart, red.) heeft een deal gesloten met 7.500 huisartsen die bij hen praktijk komen houden. Ze bieden de artsen vierkante meters aan, omdat ze weten dat al die mensen die komen binnenlopen als ze naar de huisarts moeten ook allerlei spullen kopen.”

Vier D’s

Delokalisering, digitalisering en democratisering zijn drie van de vier D’s die veranderingen teweegbrengen in het zorgstelsel. Een burger heeft inmiddels meer data in zijn of haar telefoon dan alle zorginstellingen bij elkaar. De vierde en laatste ‘D’ staat voor duiten, of dollars: “Grote partijen die nog niet in de zorg zitten zijn zoals gezegd fors aan het investeren om een voet tussen de deur te krijgen in gezondheidsland. Naar verluidt komt er binnenkort een Apple-watch op de markt die de glucosewaarde in het bloed kan meten. Dan hebben we het dus gewoon al over het retail-component in aanvulling op nu al hartritmestoornissen en zuurstof-gehalte te meten. 4D speelt een belangrijke rol in een voor mij welkome omslag: Laten we samen kijken hoe we eerder kunnen ingrijpen om te voorkomen dat iemand ziek wordt, met partners buiten wat we nu ‘gezondheidszorg’ noemen. We wéten dat we naar de voorkant moeten, maar de zorg zit daar nog niet. Retail en food wel.”

Voeding in de Supermarkt

De supermarkt is in Engelen's optiek “het laatste bastion in de wijk” dat een aantal functies in zich verenigt. “De bank en het postkantoor zijn verdwenen, maar bij de supermarkt staat een geldautomaat en kun je pakketjes halen en brengen. De supermarkt speelt ook een grote rol op het gebied van voeding. Een aantal partijen is al bezig met het goedkoper maken van bijvoorbeeld vegetarische hotdogs ten opzichte van de vette hap. Dat vind ik getuigen van leadership en is een voorbeeld van wat retail kan doen: Ze verkopen vijf keer meer vegetarische hotdogs dan gewone. In België spaar je als klant van een grote keten meer wanneer je gezonde producten koopt." Onderzoek van Deloitte wijst erop dat Europese consumenten zich bewuster worden van de relatie tussen voeding en gezondheid. Al blijft prijs de belangrijkste factor, respondenten geven wel aan dat ‘gezondheid’ een grotere rol speelt bij hun aankoopgedrag. Gepersonaliseerd winkelen, met een kassabon die er voor elke klant anders uit komt te zien, zou dus op termijn een enorme impuls kunnen geven aan preventie.

Samen Verkennen

Maar er zijn meer manieren om ervoor te zorgen dat mensen gezond(er) blijven. Het Laurentius Ziekenhuis in Roermond is aan het experimenteren met een zogeheten ‘zelfmeetkiosk’ die onder meer gewicht, bloeddruk, saturatie en hartslag meet en die data via een pasje rechtstreeks naar het ziekenhuissysteem stuurt. “Dat is eigenlijk de moderne variant van de vroegere weegschaal op het station waar je een kwartje in gooide. Het is ook laagdrempelig: waarom zou je het niet doen? Het is enerzijds bedoeld om preventief beter op jezelf te letten; anderzijds hoef je hiervoor niet meer speciaal naar huisarts of polikliniek als je al onder behandeling staat. Als zo’n kiosk in een winkel staat biedt het daarnaast een stuk beleving. In zulke user experiences is het bedrijfsleven beter dan wij in de zorg, en retail is dat bij uitstek. Ook kijkend naar de innovatiekracht van de retailsector versus die van de zorgsector kunnen we veel van elkaar leren. Laten we samen de mogelijkheden gaan verkennen.”

Dit artikel is mede gepubliceerd in ICT & Health magazine.