De noodzaak van duurzame resultaatverbetering voor Nederlandse ziekenhuizen 

Een groot deel van de ziekenhuizen in Nederland zal in de komende jaren moeten investeren in een duurzame resultaatverbetering

De lijn tussen financieel succes en problemen is zeer dun bij de meeste ziekenhuizen. Het netto resultaat van de meerderheid van de ziekenhuizen ligt over 2017 onder de 2%. Zelfs zonder problemen van buitenaf zullen veel ziekenhuisbestuurders herkennen hoe moeilijk het is om echt te sturen op dit resultaat. De omzet is vaak volledig variabel en de kosten grotendeels vast. Dit betekent dat een relatief kleine daling in de omzet een begroot positief resultaat eenvoudig kan laten omslaan in een negatief resultaat. Een bijkomend probleem voor ziekenhuisbestuurders is dat er gebrekkige mogelijkheden zijn tot controle en sturing op de onderliggende drijvers van de omzet en kosten gedurende het jaar.

De financiële druk op de sector zal in de komende jaren verder toenemen. Zorgverzekeraars leggen toenemende druk op de volumes en de prijzen. Initiatieven rondom ’zinnige zorg’ en zorgverschuiving lopen hierbij vaak niet gelijk op met de afbouw van (vaste) kosten in het ziekenhuis. Daarbovenop komt de ontwikkeling richting digitalisering en extramuralisering, gestimuleerd door overheid, verzekeraars en de wensen van patiënten.

Leiders in ziekenhuizen zouden zichzelf een aantal kritische vragen moeten stellen om de echte financiële gezondheid te bepalen

• In hoeverre wordt mijn resultaat nu gedreven door bewuste sturing op kosten en opbrengsten versus incidentele meevallers? Met andere woorden: hoe goed is de match tussen de begrote kosten en opbrengsten per RVE versus de werkelijkheid?
• In hoeverre is er sprake van ’achterstallig onderhoud’ en daarmee een verwachte toename van de kapitaallasten? Bijvoorbeeld door nieuwbouw, nieuwe EPD, significante investeringen in het OK complex of de acute as?
• Bestaat mijn winst (deels) uit zaken die ’onhoudbaar’ zijn voor de lange termijn, zoals opvallend hoge prijzen voor bepaalde behandelingen bij specifieke verzekeraars?
• Hoe gaan we om met afvlakkende of zelfs krimpende volumes/omzet terwijl we wel kostenindexatie hebben?
• Hoeveel margeverlies treedt er op als zorg daadwerkelijk wordt verplaatst naar de eerste lijn, thuissituatie of andere ziekenhuizen?
• In hoeverre hebben we echt controle over die zorgverschuiving: hebben wij de mogelijkheid onze eigen toekomst te bepalen of wordt dat een gevolg van de visie van en afspraken tussen de verzekeraar en andere regionale ziekenhuizen?

Het antwoord op deze vragen geeft een indicatie van de urgentie van een verbeterd resultaat. Onze hypothese is dat die urgentie voor veel ziekenhuizen hoger is dan op basis van de cijfers over jaarverslag 2017 wordt gedacht.

Wat is een duurzaam gezond ziekenhuis en hoe valt dit te bereiken?

Een duurzaam financieel gezond ziekenhuis heeft in onze optiek een duidelijke rol en toegevoegde waarde in het leveren van de juiste zorg op de juiste plek in haar regio. Zo’n ziekenhuis moet ook investeren in de infrastructuur en resources die passen bij deze rol. En vervolgens deze infrastructuur en resources effectief benutten om zorg te leveren met een optimale kwaliteit en doelmatigheid.

Om een staat van duurzame gezondheid te bereiken hebben sommige ziekenhuizen de komende jaren vooral een operationele (efficiëntie) verbetering nodig. Voor andere ziekenhuizen zal een fundamentele strategische heroriëntatie nodig zijn. Strategische en operationele trajecten worden vaak sequentieel aangepakt, maar kunnen in onze optiek ook parallel verlopen. Sterker nog, het huis op orde krijgen en versterking van de financiële resultaten verbeteren vaak de strategische onderhandelingspositie in de regio.

De benodigde duurzame resultaatverbetering is niet alleen de verantwoordelijkheid van de CFO en de financiële organisatie, maar van het hele leiderschapsteam van het ziekenhuis - Raad van Bestuur, management, en medische leiders. Ook de leden van de Raad van Toezicht hebben een belangrijke rol in het stellen van de juiste, kritische vragen.

Dit artikel is dan ook gericht op al deze leiders in de ziekenhuizen. Het bevat een aantal adviezen om te bepalen welke verandering het ziekenhuis nodig heeft, en hoe die succesvol in samenwerking met alle partijen kan worden gerealiseerd.

Het volledige rapport kan worden opgevraagd via de button aan de rechterkant of neem contact op met Rogier van Hulten.