NZa én minister sturen aan op aanpassing informatie-uitwisseling acute zorg 

31-10-2022

Knelpunten bij gegevens uitwisseling in de acute zorg

In de acute zorg doen zich problemen voor rondom de in-, door- en uitstroom van patiënten. Volgens de NZa is dat mede het gevolg van problematische gegevensuitwisseling. Er valt veel winst te behalen bij het uitwisselen van medische gegevens in de acute zorg – de patiënt krijgt nu vaak zelf de medische gegevens mee als deze van zorgaanbieder wisselt. De NZa stuurt dan ook aan op verplichte gegevensuitwisseling tussen zorgaanbieders onderling. Verschillende verbeterinitiatieven lopen al, bijvoorbeeld het Wetsvoorstel Elektronische gegevensuitwisseling in de zorg (Wegiz), de European Health Data Space (EHDS) en het programma ‘Met Spoed beschikbaar’. 

Sturing vanuit VWS

In een brief aan de Tweede Kamer van 9 mei zijn de knelpunten van gegevensuitwisseling in de zorg ook door de minister van VWS geadresseerd. In deze brief beschrijft hij een aantal uitdagingen. Zorgaanbieders vinden het lastig om met wet- en regelgeving op het gebied van gegevensuitwisseling om te gaan. Dit leidt ertoe dat zorgaanbieders terughoudend zijn in het uitwisselen van gegevens. Daarnaast bewegen de huidige grondslagen niet mee met de ontwikkelingen op het gebied van gegevensuitwisseling. Een voorbeeld daarvan is de transitie naar ketenzorg en netwerkzorg. In de netwerk- en ketenzorg hebben meerdere zorgaanbieders toegang nodig tot de patiëntgegevens. Een grondslag voor het eenvoudig kunnen uitwisselen van deze gegevens ontbreekt. Tot slot wordt genoemd dat het proces rondom de toestemmingen moeizaam verloopt. Toestemmingen worden op dit moment niet op eenduidige wijze vastgelegd en daarnaast blijkt het lastig om de toestemming of weigering van de burger uit te vragen. Tot nu toe heeft maar een klein deel een keuze doorgegeven.

In de bovengenoemde brief heeft de minister aangegeven een stapsgewijze aanpak te willen volgen voor de herijking van de grondslagen voor gegevensuitwisseling in de zorg. Daarbij wordt focus aangebracht op een aantal specifieke gegevensuitwisselingen. Gegevensuitwisseling in de acute zorg staat hoog op de prioriteitenlijst. Dat is ten dele toe te schrijven aan het aflopen van de gedoogconstructie van de Corona Opt-in⁴ en ten dele aan het feit dat de problemen in de acute zorg concreter en duidelijker zichtbaar zijn. Uit de Richtlijn gegevensuitwisseling huisartsen – huisartsenpost – ambulancedienst afdeling spoedeisende hulp (de Richtlijn) volgt welke minimale set aan gegevens deze partijen nodig hebben. Ten aanzien van de acute zorg wordt aangegeven dat het wenselijk is om de samenvatting van het huisartsendossier te allen tijde in te kunnen zien. Daar is toestemming van de patiënt voor nodig. Huisartsen verwachten echter dat het door huisartsen verder uitvragen van toestemming van patiënten niet het beoogde effect zal hebben. Het toestemmingsproces neemt veel kostbare tijd in beslag, die zij liever aan de patiënt besteden. Daarom moeten de voorwaarden voor het uitwisselen van gegevens in de acute zorg aangepast worden. De minister wil in ieder geval steviger sturen op een landelijk dekkend netwerk van infrastructuren, generieke functies en aanpalende ICT-voorzieningen. Daarbij is volgens de minister ook een rol weggelegd voor online toestemmingsvoorzieningen. Op juridisch vlak geeft de minister aan bezig te zijn met een wettelijke grondslag voor de aansluiting van die online toestemmingsvoorzieningen op DigiD. Op die manier kan de toestemming eenduidig aan de burger gekoppeld worden en is de toegang tot (het geven van) de toestemming veilig. Deze wettelijke grondslag ontbreekt op dit moment.

Begin oktober 2022 is de Beleidsagenda toekomstbestendige acute zorg aan de Tweede Kamer aangeboden. De beleidsagenda bevat de acties waarmee de minister gevolg wil geven aan de hierboven genoemde aanpak ten aanzien van gegevensuitwisseling. Zo wordt vanaf 2023 geld beschikbaar gesteld voor het programma Met Spoed Beschikbaar om de Richtlijn verder te implementeren. Daarnaast wordt aan de betrokken partijen gevraagd om de reikwijdte van de Richtlijn uit te breiden. Met de gelden wordt ook onderzocht of de gegevensuitwisseling in de acute zorg prioriteit krijgt op de agenda rondom de Wegiz. Tot slot is een wetswijziging in voorbereiding waarmee een opt-out constructie wordt gecreëerd voor de acute zorg. In een opt-out constructie kunnen zorgaanbieders in de acute zorg zonder toestemming van de patiënt bepaalde gegevens inzien. De patiënten kunnen regie behouden door hun eventuele bezwaar kenbaar te maken. Wanneer dat bezwaar gegeven moet en kan worden, volgt niet uit de toelichting. De minister verwacht het wetsvoorstel halverwege 2023 in te dienen. Hoe de verdere herijking van de wettelijke grondslagen vorm gaat krijgen, moet nog duidelijk worden.

Toestemmingsmanagement

Naar verwachting zal het dus nog meer dan een half jaar duren tot we een nieuw juridisch kader hebben voor gebruik van persoonlijke data bij de acute zorg. Heeft u in de tussentijd vragen over gegevensuitwisseling in de zorg? Spelen er vragen over toestemming en de registratie van toestemming? Onze juristen bij Deloitte hebben uitgebreide expertise op het snijvlak van recht, technologie en gezondheidszorg. Wij kunnen u helpen met toestemmingsmanagement en de interpretatie van de verschillende vereisten rondom gegevensuitwisseling in de zorg. Voor meer informatie of voor vragen over dit onderwerp kunt u contact opnemen met Marlieke Bakker of Karlien Cornelissen via onderstaande gegevens.

1. De Corona Opt-in houdt in dat wanneer een patiënt geen toestemming voor gegevensuitwisseling kan geven, huisartsenposten en spoedeisende hulpposten toch zonder voorafgaande toestemming inzage krijgen in de samenvatting van de huisarts. De Autoriteit Persoonsgegevens heeft aangegeven dit te gedogen.