Boom na e-faktury w kryzysie - czyli dlaczego digitalizacja w firmie się opłaca?

Analizy

Wytyczne EBA dotyczące wyłączenia z tytułu ograniczonej sieci (LNE)

Blog Prawo Nowych Technologii | marzec 2022

Dzięki nowym Wytycznym EBA dotyczących wyłączenia z tytułu ograniczonej sieci (LNE) m.in. wydawcy kart paliwowych, aplikacji do zakupu biletów, opłacania miejsc parkingowych lub niektórych aplikacji wykorzystywanych w ramach platform online typu marketplace będą mogli precyzyjniej określić, czy mogą stosować wyjątek dla tzw. ograniczonej sieci akceptantów, który wiąże się z bardziej łagodnymi obowiązkami regulacyjnymi.

Nowe wytyczne mogą skutkować tym, że określone instrumenty przestaną podlegać wyjątkowi i w związku z tym wymagane będzie spełnienie dodatkowych obowiązków regulacyjnych, jak również tym, że określone instrumenty będą mogły być objęte wyjątkiem i w związku z tym oferowane z większą łatwością niż były do tej pory.

W każdym z tych przypadków będzie się to wiązało z koniecznością analizy dotychczasowych produktów pod kątem wytycznych. Dodatkowo wydawcy powinni zwrócić uwagę na szerszy obowiązek notyfikacyjny względem KNF, w tym konieczność ponownej notyfikacji do KNF.


Wytyczne EBA dotyczące wyłączenia z tytułu ograniczonej sieci (LNE):

24 lutego 2022 roku na stronach Europejskiego Urzędu Nadzoru Bankowego („EBA”) opublikowana została finalna wersja Wytycznych dotyczących wyłączenia z tytułu ograniczonej sieci przewidzianego w dyrektywie PSD21.

Wyłączenie dla ograniczonej sieci (Limited Network Exclusion – „LNE”) odnosi się do instrumentów płatniczych, które spełniają określone warunki, w związku z czym mogą być wydawane bez uzyskania zezwolenia, a usługi na nich oparte są wyłączone spod reguł przewidzianych dla usług płatniczych.

Warunki skorzystania z LNE określone zostały w art. 3(k) PSD2 i w implementującym ten przepis art. 6 pkt 11 ustawy z dnia 19 sierpnia 2011 r. o usługach płatniczych („UUP”).

Podstawowe kryterium, które jest zawsze niezbędne, by móc powołać się na LNE jest możliwość wykorzystania instrumentu płatniczego jedynie w ograniczony sposób.

Dodatkowo dany instrument płatniczy musi spełniać co najmniej jeden z następujących warunków:

  • pozwala posiadaczowi nabywać towary lub usługi wyłącznie w placówkach wydawców tych instrumentów lub w ramach ograniczonej sieci podmiotów związanych umową handlową bezpośrednio z zawodowym wydawcą tych instrumentów (ograniczona sieć sensu stricto),
  • służy wyłącznie do nabywania bardzo ograniczonego zakresu towarów lub usług (ograniczony zakres).

Spod regulacji wyłączone są również instrumenty wydawane w związku z określonymi celami społecznymi lub podatkowymi, jednak Wytyczne nie poświęcają im zbyt wiele miejsca skupiając się przede wszystkim na pozostałych kategoriach LNE.

Wydawanie instrumentów LNE oraz świadczenie usług na nich opartych nie podlega nadzorowi KNF. Jednocześnie, wydawca takiego instrumentu jest zobowiązany złożyć do KNF odpowiednią notyfikację po przekroczeniu progu 1 000 000 EUR całkowitej wartości transakcji płatniczych dokonanych podczas ostatnich 12 miesięcy przy użyciu instrumentu.

Warunki skorzystania z LNE zostały sformułowane w PSD2 z użyciem nieostrych pojęć, które pozostawiają znaczny margines interpretacji. Dodatkowo, świadczenie usług opartych o instrumenty LNE nie jest objęte paszportowaniem, wobec czego kryteria uprawniające do skorzystania z LNE są obecnie różnie rozumiane w poszczególnych państwach UE.

Przykładowo, w Niemczech wyłączeniem objęte mogą zostać jedynie instrumenty płatnicze, dla których kwota transakcji nie przekracza 250 EUR miesięcznie, podczas gdy w Polsce nie ma takiego warunku. W praktyce różnych nadzorów rozbieżne są również wymogi co do zakresu informacji i dokumentów dołączanych do notyfikacji składanych organom po przekroczeniu progu wartości transakcji: od jedynie informacji identyfikujących podmiot i świadczoną usługę do wymogu przedłożenia rozbudowanych biznesplanów.

Mając na uwadze te rozbieżności Wytyczne mają na celu ujednolicenie praktyk nadzorczych w państwach członkowskich UE.
 

Kluczowe aspekty poruszone w Wytycznych:

Zgodnie z Wytycznymi, w celu powołania się na LNE wydawca musi zapewnić, że ograniczony sposób wykorzystania instrumentu płatniczego jest zapewniony zarówno na poziomie kontraktowym, jak i technologicznym.

Zatem sam fakt zobowiązania użytkownika w regulaminie do ograniczonego wykorzystania instrumentu płatniczego nie jest wystarczający. Konieczne jest zapewnienie rzeczywistego ograniczenia zakresu wykorzystania instrumentu w odniesieniu do liczby sprzedawców i usługodawców lub zakresu towarów i usług - w zależności od konkretnej podstawy objęcia LNE.

Wytyczne przewidują, że krajowe organy nadzoru przy ocenie, czy w odniesieniu do danej działalności spełnione zostało kryterium ograniczonej sieci podmiotów powinny wziąć pod uwagę również przewidywaną liczbę sprzedawców i usługodawców działających w ramach ograniczonej sieci oraz czy działają oni pod wspólną marką rozpoznawalną dla użytkowników danego instrumentu płatniczego.

Przy czym, jak wyjaśnia EBA, chodzi tutaj o markę wyróżniającą konkretną ograniczoną sieć a nie jedynie dany instrument płatniczy.

Przy ocenie, czy dany instrument służy do nabywania bardzo ograniczonego zakresu towarów lub usług zdaniem EBA należy posługiwać się kryterium funkcjonalnego powiązania pomiędzy towarami i/lub usługami.

Wydawca instrumentu powinien być w stanie wskazać konkretną kategorię towarów lub usług, które są funkcjonalnie ze sobą powiązane oraz towary lub usługi wchodzące w skład tej konkretnej kategorii. Dodatkowo EBA jednoznacznie wskazuje, że funkcjonalne powiązanie może istnieć również pomiędzy towarami/usługami a treściami cyfrowymi.

Co istotne, w świetle Wytycznych kryterium bardzo ograniczonego zakresu towarów lub usług należy rozpatrywać jedynie przez pryzmat funkcjonalnego powiązania, a nie liczby towarów lub usług możliwych do nabycia z wykorzystaniem instrumentu.

Takie podejście odbiega od stanowiska KNF z Komunikatu ws. wyłączenia z art. 6 pkt 11 UUP z 24 grudnia 2018, w którym organ nadzoru nie przywołał kryterium funkcjonalnego przyjmując z kolei, że bardzo ograniczony zakres towarów lub usług należy interpretować jako zamknięty, policzalny zbiór towarów i usług, w ramach którego występują mała liczba (co do zasady kilka) elementów.

Z treści Wytycznych wynika, że instrumenty LNE mogą być wykorzystywane również w ramach platform online typu marketplace pod warunkiem, że spełnione zostaną wymogi ograniczonej sieci/ograniczonego zakresu.

Jednocześnie EBA zaleca organom nadzorczym przyjęcie restrykcyjnego podejścia podkreślając, że platformy marketplace mają tendencję do ciągłego rozszerzania sieci akceptacyjnej oraz zakresu dóbr i usług dostępnych do nabycia.

Wytyczne adresują też kwestię świadczenia usług w ramach LNE przez dostawców usług płatniczych. Dostawcy ci muszą zapewnić wyraźny i jednoznaczny z punktu widzenia użytkownika podział pomiędzy regulowanymi usługami płatniczymi a usługami świadczonymi w ramach LNE, a także poinformować użytkowników o charakterze tych usług i konsekwencjach dla poziomu ochrony interesów użytkownika, który z nich korzysta.

EBA oczekuje, że organy nadzoru będą podejmować odpowiednie środki, jeśli stwierdzą, że dany dostawca usług płatniczych nie spełnia powyższych wymogów odnośnie transparentności i odpowiedniej separacji świadczenia usług w ramach LNE, a także gdy świadczenie tych usług miałoby mieć negatywny wpływ na sytuację finansową dostawcy lub na możliwość sprawowania nad nim nadzoru.

Wśród przykładów środków nadzorczych podawanych przez EBA w trakcie konsultacji Wytycznych był m.in. nakaz wydzielenia świadczenia usług w ramach LNE do oddzielnego podmiotu.

Wytyczne wyjaśniają także problem pojawiąjący się w praktyce podmiotów działających transgranicznie. EBA wskazuje bowiem, że obowiązek złożenia notyfikacji aktualizuje się oddzielnie w każdym państwie członkowskim, w którym są zlokalizowani użytkownicy instrumentu płatniczego przy przekroczeniu w tym państwie progu 1 000 000 EUR wartości transakcji.

Notyfikacja ma być składana do lokalnego organu nadzoru a nie do organu nadzoru państwa pochodzenia wydawcy.
 

Dalsze kroki:

Wytyczne zaczną obowiązywać od 1 czerwca 2022 r. Wcześniej natomiast należy się spodziewać stanowiska KNF dot. podejścia nadzoru do ich stosowania.

Wydawcy już wpisani do rejestru KNF ze względu na złożoną notyfikację przekroczenia progu wartości transakcji powinni natomiast w kalendarzach zaznaczyć datę 1 września 2022 roku.

Do tego czasu zgodnie z oczekiwaniami EBA podmioty te powinny ponownie złożyć notyfikację już w rozszerzonym zakresie z uwzględnieniem treści Wytycznych.

Biorąc pod uwagę powyższe terminy, podmioty korzystające z LNE powinny zweryfikować, czy ich działalność jest w tym aspekcie zgodna z Wytycznymi oraz zebrać i opracować dodatkowe informacje niezbędne do przedłożenia nadzorowi w związku z rozszerzonym zakresem notyfikacji.

 

Współautor: Bartosz Gauza, Associate w Deloitte Legal

 

Przypis:

  • [1] Final Report on Guidelines on the limited network exclusion under PSD2 (EBA/GL/2022/02)
Czy ta strona była pomocna?