Artykuł
Raportowanie regulacyjne ryzyka stopy procentowej w portfelu bankowym
Włączenie kompleksowego raportowania IRRBB do wspólnych ram sprawozdawczości (COREP) stało się faktem
W dniu 31 lipca 2023 r. Europejski Urząd Nadzoru Bankowego (EBA) opublikował zmieniony i ostateczny projekt wykonawczych standardów technicznych (ITS) w zakresie sprawozdawczości nadzorczej ryzyka stopy procentowej w portfelu bankowym (IRRBB)1. Włączenie kompleksowego raportowania IRRBB do wspólnych ram sprawozdawczości (COREP) stało się faktem. Wraz z dokumentem EBA udostępnił także wzory formularzy sprawozdawczych2 oraz instrukcje ich wypełnienia3.
Głównym celem ITS jest dostarczenie organom nadzoru wysokiej jakości danych, pozwalających na monitorowanie ryzyka IRRBB instytucji oraz postępów wdrażania pakietu regulacyjnego opublikowanego przez EBA w październiku 2022 r.
Ramy czasowe wdrożenia raportowania regulacyjnego IRRBB
Pierwszą datą sprawozdawczą, dla której będą mieć zastosowanie nowe wymogi raportowe będzie 30 września 2024 roku, co oznacza odsunięcie stosowania regulacji o kwartał względem terminu komunikowanego w fazie konsultacji.
3 sierpnia 2023 r. EBA zdecydował o konieczności wcześniejszego pozyskania danych IRRBB od części instytucji. Swoją decyzję argumentował potrzebą monitorowania wdrożenia nowych ram regulacyjnych w oparciu o pełen zakres formularzy raportowych ITS z uwagi na obecne otoczenie makroekonomiczne, w szczególności wysokie stopy procentowe i inflację. Banki uczestniczące w Quantitative Impact Study (QIS) będą zobowiązane do przekazania formularzy IRRBB wg stanu za 31 grudnia 2023 roku. EBA oczekuje wyników kwartał później, do 31 marca 2024 roku4.
Pakiet techniczny wspierający raportowanie w trybie ad-hoc, obejmujący taksonomię XBRL (rozszerzalny język sprawozdawczości finansowej), model punktów danych (DPM) oraz reguły walidacyjne został opublikowany 30 października 2023 r., jako jeden z pakietów wchodzących w skład ram raportowania EBA w wersji 3.35. Docelowo ten sam pakiet techniczny wejdzie w skład wersji 3.46 i będzie wspierać raportowanie IRRBB, gdy będzie mieć zastosowanie dla wszystkich instytucji.
Zasada proporcjonalności
Nadzorcze raportowanie IRRBB stanie się obowiązkowe dla wszystkich instytucji, niemniej jednak EBA wyróżnia trzy typy banków i stosując zasadę proporcjonalności, uzależnia wymagany zakres danych od wielkości i poziomu złożoności instytucji. W tym celu regulator posługuje się definicjami zaczerpniętym z Rozporządzenia CRR, dzieląc instytucje na małe i niezłożone (zdefiniowane w art.4 pkt 1 (145) CRR), duże (zdefiniowane w art.4 pkt 1 (146) CRR) oraz pozostałe, czyli nie kwalifikujące się do pierwszych dwóch kategorii. ITS zawiera uproszczone formularze dla małych i niezłożonych instytucji oraz pozostałych instytucji.
Warto zauważyć, że wprowadzenie kategorii pozostałych instytucji jest jedną z głównych zmian wynikających z fazy konsultacyjnej.
Zakres danych raportowych IRRBB
Finalna wersja ITS zawiera 11 wzorów formularzy raportowych dotyczących IRRBB, przy czym banki będą zobowiązane do przekazania 5 z nich, odpowiednich dla swojej kategorii.
W ramach kwartalnego raportowania, w formularzu J01 wszystkie instytucje będą przekazywać wyniki Nadzorczego Testu Wartości Odstających (SOT), zarówno dla wartości ekonomicznej kapitału (EVE) jak i dochodu odsetkowego netto (NII). Formularz J01 obejmuje również wyniki pomiaru zmian wartości rynkowej (MV).
Formularze J02, J03 i J04 zawierają szczegółowe rozbicie wrażliwości EVE, NII oraz MV na grupy produktów, przy czym granulacja grup produktowych jest uzależniona od typu instytucji. Duże banki zgłaszają około 65 kategorii, małe 12, pozostałe 35. W formularzach z tej sekcji należy również zaprezentować wartość bilansową oraz duration poszczególnych grup produktowych.
Formularze J04, J05 i J06 obejmują podział przepływów pieniężnych na 19 bazylejskich przedziałów przeszacowania. Harmonogram przeszacowania przepływów jest prezentowany osobno dla portfela opartego o stałą i zmienną stopę procentową. Dodatkowo, należy uzupełnić odrębne formularze dla ujęcia kontraktowego oraz urealnionego, czyli uwzględniającego modelowanie behawioralne. Dane dotyczące przeszacowania, podobnie jak w przypadku danych dotyczących wrażliwości, prezentowane są w podziale na grupy produktowe, przy czym w tej sekcji formularzy nawet małe instytucje są zobowiązane do zaraportowania około 40 kategorii. Poza harmonogramem przeszacowania formularze z tej sekcji obejmują informacje o wartość nominalnej, udziale portfela z opcyjnością, udziale portfela z modelowaniem behawioralnym, średnioważonej rentowności oraz średnioważonej kontraktowej rezydualnej zapadalności, również w ujęciu produktowym.
Formularze J07 i J08 stanowią grupę dotyczącą założeń modelowych. Wymagają przekazania parametrów przyjętych do określenia przepływów behawioralnych oraz średniego okresu przeszacowania depozytów bez kontraktowej daty zapadalności, kredytów opartych o stałą stopę procentową, których dotyczą przedpłaty oraz depozytów terminowych, których dotyczą zerwania.
Nowe raportowanie ryzyka stopy procentowej w portfelu bankowym obejmuje również zakres jakościowy, raportowany z roczną częstotliwością. W formularzach J10 i J11 banki będą prezentować informacje dotyczące metodyki przyjętej do kalkulacji EVE i NII, założeń modeli behawioralnych oraz wykorzystywanych krzywych.
Wymagany przez EBA zakres raportowania ryzyka stopy procentowej w portfelu bankowym jest rozległy i szczegółowy, duże instytucje są zobowiązane do zgłaszania około 4500 pól, pozostałe instytucje - 3600, małe i niezłożone - 3000. Co istotne, większość z formularzy wymaga odrębnego zgłoszenia dla każdej z materialnych walut.
Wyzwania związane z wdrożeniem raportowania nadzorczego IRRBB
Główne wyzwania związane z przygotowaniem banków do nowego obowiązku raportowego wynikają z dużej szczegółowości formularzy, która nierzadko oznacza konieczność dodania nowych wymiarów w raportowaniu IRRBB. Przykładem może być podział wrażliwości według zdefiniowanych przez EBA grup produktowych.
Włączenie IRRBB do raportowania COREP wymaga rozbudowy zarówno systemów i procesów pomiaru ryzyka stopy procentowej, tak by zapewnić odpowiednio granularne dane, jak również rozszerzenia systemów i procesów raportowania do nadzorców w formacie XBRL o obszar ryzyka stopy procentowej.
W tym kontekście, wyzwaniem jest również sam termin stosowania nowego obowiązku, dający w przybliżeniu rok na opracowanie potrzebnych rozwiązań. Banki uczestniczące w QIS muszą dodatkowo opracować podejście do przekazania danych już według stanu na koniec 2023 roku.
Aby sprostać tym wyzwaniom, nie należy zwlekać z rozpoczęciem prac związanych z dostosowaniem narzędzi i procesów raportowych, w tym szczególnie z analizą luki modelu danych IRRBB.
IRRBB obszarem szczególnej uwagi nadzorców w 2024 roku
Ostatnie lata stanowią okres gwałtownych zmian stóp procentowych, obejmując historycznie niskie, a nawet ujemne poziomy oraz skokowe podwyżki. Obecne, wysokie poziomy stóp procentowych w połączeniu z utrzymującą się wysoką inflacją wymagają odpowiedniego ujęcia w zarządzaniu IRRBB, w tym modelowaniu behawioralnym czy określaniu strategii zabezpieczających. Dostrzegając wyzwania z tym zawiązane, EBA wskazał obszar zarządzania ryzykiem stopy procentowej w portfelu bankowym jako jeden z priorytetów dla nadzorców Unii Europejskiej w 20247. W tym kontekście wdrożenie nowego pakietu regulacyjnego dotyczącego zarządzania IRRBB oraz przygotowanie do raportowania nadzorczego jest zadaniem o kluczowym znaczeniu dla banków.
Przypisy:
1 Final report on ITS on Supervisory Reporting regarding IRRBB
2 Annex 28 - Reporting templates
3 Annex 29 - Reporting instructions
Kontakt:
