Czy dane ewidencyjne zawsze decydują o podatku od nieruchomości?

Wskazany w tytule problem dotyczy m.in. właścicieli gruntów oznaczonych w ewidencji jako grunty przemysłowe (dla których zasadą jest opodatkowanie podatkiem od nieruchomości), które ze względu na swoje cechy lub sposób wykorzystywania mogłyby zostać objęte niższą stawką podatku lub podatkiem rolnym albo leśnym.

Zapisy w ewidencji a podatek od nieruchomości

Zakres związania danymi z ewidencji gruntów i budynków dla potrzeb wymiaru podatku od nieruchomości był niejednokrotnie oceniany w orzecznictwie sądów administracyjnych. Zdaniem sądów podstawę wymiaru podatków (od nieruchomości, rolnego, leśnego) stanowią zapisy uwidocznione w ewidencji gruntów i budynków, w konsekwencji czego przyjmuje się, że dane wynikające z ewidencji mają dla organu podatkowego charakter wiążący i nie mogą być przezeń samodzielnie korygowane w ramach postępowania podatkowego bez zmiany tych wpisów w ewidencji gruntów (zob. np. wyrok WSA w Lublinie z dnia 6 kwietnia 2022 r., sygn. akt I SA/Lu 409/21).

Od powyższej zasady istnieją jednak wyjątki wskazane w uchwale Naczelnego Sądu Administracyjnego z 18 listopada 2013 r., sygn. akt II FPS 2/13, w której Sąd dokonał podziału danych ewidencyjnych na bezwzględnie wiążące organ podatkowy (takie jak dane dotyczące przeznaczenia, funkcji, obszaru i granic działek gruntu, a także rodzaju zabudowy i powierzchni użytkowej położonych na tych gruntach budynków) oraz dane o względnej mocy wiążącej, tj. takie, których zgodność z rzeczywistym stanem prawnym lub faktycznym może być w pewnych - wyjątkowych - sytuacjach przy wymiarze podatku weryfikowana (przede wszystkim dotyczy to sytuacji, w których dane ewidencyjne okażą się sprzeczne z prawnie wiążącymi danymi innego rejestru publicznego, lub gdy posłużenie się tymi danymi wiązałoby się z pominięciem przepisów zawartych w ustawie podatkowej, mających wpływ na wymiar podatku). W orzecznictwie jako przykład możliwości odstąpienia od związania ewidencją gruntów i budynków wskazano również sytuację, w której dane w ewidencji obarczone są oczywistą wadą, polegającą np. na nieuwzględnieniu w niej realnie istniejącego budynku, stanowiącego odrębny przedmiot opodatkowania podatkiem od nieruchomości.

W przypadku gruntów faktyczna zmiana sposobu użytkowania, która nie znajdzie odzwierciedlenia w zapisach ewidencji gruntów i budynków, nie nakłada na organ podatkowy obowiązku ustalenia w jaki sposób grunt jest użytkowany. Jest to przykład informacji, w zakresie której dane ewidencyjne są bezwzględnie obowiązujące (por. wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 23 marca 2022 r. o sygn. akt III FSK 429/21).

Dla budynków inaczej

Nieco odmiennie kształtuje się natomiast kwestia wpływu danych ewidencyjnych w zakresie budynków na ich opodatkowania podatkiem od nieruchomości. O ile bowiem dane dotyczące zabudowy i powierzchni użytkowej budynków wskazane w ewidencji uznaje się za bezwzględnie wiążące dla podatników i organów, o tyle w pozostałym zakresie dane ewidencyjne nie wpływają automatycznie na podatek. W rezultacie np. klasyfikacja budynku (lokalu) jako mieszkalnego w ewidencji gruntów i budynków nie jest warunkiem koniecznym, ani tym bardziej wystarczającym, do objęcia go określoną stawką podatku (por. wyrok NSA z dnia 13 października 2021 r., sygn. akt III FSK 225/21).

Powyższe prowadzi do wniosku, iż dążąc do prawidłowości rozliczeń w podatku od nieruchomości należy mieć każdorazowo na uwadze dane wynikające z ewidencji gruntów i budynków, której zapisy są w szerokim (aczkolwiek nie absolutnym) zakresie wiążące zarówno dla podatników, jak i organów podatkowych. Chcąc natomiast podważyć treść zapisów ujętych w ewidencji, podatnik najczęściej będzie zmuszony uruchomić stosowny tryb ich korekty (zmiana, aktualizacja, sprostowanie) - powołując się na okoliczność, że wypis z ewidencji gruntów odbiega od stanu rzeczywistego. Na podstawie zmienionych danych z ewidencji, można wnosić o ich uwzględnienie w sposobie opodatkowania poszczególnych nieruchomości. Należy przy tym mieć na uwadze, że zmiany dokonane w ewidencji gruntów i budynków w zakresie podatku od nieruchomości najczęściej nie oddziaływają wstecz (por. wyrok NSA z dnia 8 lutego 2018 r., sygn. akt II FSK 100/16), choć może mieć to miejsce w przypadku korygowania znajdujących się w ewidencji błędów.

Współautor: Michał Kamiński