Przegląd podatkowy: VAT

Wybrane orzeczenia TSUE i NSA

Pracodawca odpowie za pustą fakturę wystawioną przez pracownika, jeżeli nie dochował należytej staranności (wyrok TSUE z 30 stycznia 2024 r., C-442/22)

Trybunał Sprawiedliwości UE wydał wyrok, który wskazuje w jakich sytuacjach za „puste” faktury wystawione przez pracownika odpowiada pracodawca. Z wyroku wynika również pośrednio, co można zrobić, aby przed taką odpowiedzialnością się uchronić.

Szerzej na ten temat pisaliśmy już w innym artykule opublikowanym na naszych stronach.

Trybunał Sprawiedliwości orzeknie o skutkach w VAT korekty cen transferowych (C-726/23, C-527/23, C-808/23)

Korekty cen transferowych i ich wpływ na VAT budzą wątpliwości od dłuższego czasu. Spodziewane są w tym obszarze orzeczenia Trybunału Sprawiedliwości. Warto więc zabezpieczyć się przed ewentualną zmianą praktyki.

Szerzej na ten temat pisaliśmy już w innym artykule opublikowanym na naszych stronach.

Zasoby ludzkie i techniczne jednej spółki mogą tworzyć stałe miejsce prowadzenia działalności innej. Ale zwykle tak nie jest (opinia Rzecznik Generalnej z 1 lutego 2024 r., C-533/22)

Pomimo wielu rozstrzygnięć w tym obszarze, w ostatnich latach sprawy dotyczące stałego miejsca prowadzenia działalności w VAT („VAT FE”) nadal trafiają do Trybunału. W jednej z nich, oczekującej wciąż na wyrok, wypowiedziała się niedawno Rzeczniczka Generalna TSUE. Opinia wyjaśnia wiele dotychczasowych wątpliwości. Potwierdza jednak, że istnieją pytania, które nadal pozostają otwarte.

Powołana sprawa dotyczy niemieckiej spółki z sektora automotive, która sprzedaje swoje towary znajdujące się na terytorium Rumunii. Przed sprzedażą, powiązana rumuńska spółka przetwarza i montuje te towary (prace na materiale powierzonym). Ponadto spółka rumuńska świadczy dla spółki niemieckiej usługi wsparcia administracyjnego oraz logistycznego. Rumuńskie organy podatkowe uznały, że usługa świadczona przez spółkę rumuńską jest opodatkowana w Rumunii podatkiem VAT, gdyż usługa ta jest świadczona na rzecz VAT FE spółki niemieckiej w Rumunii.

Rzecznik Generalna uznała w opinii, że:

• Zgodnie z wcześniejszymi orzeczeniami Trybunału, świadczenie wymienionych usług nie jest opodatkowane w Rumunii, ponieważ nie odbywa się ono dla VAT FE spółki niemieckiej, które miałoby się znajdować w tym kraju (nawet jeżeli takie VAT FE by istniało).
• Fakt, że dane spółki są powiązane na gruncie prawa handlowego nie ma, co do zasady, znaczenia dla oceny istnienia VAT FE.
• Zasoby ludzkie i techniczne jednej spółki mogą tworzyć VAT FE innej. Zwykle jednak tak nie jest w przypadku umów o świadczenie usług. Należy je bowiem odróżnić od umowy o udostępnienie zasobów.
• VAT FE w swoich zasobach, strukturze i roli musi być również podobne do kwatery głównej.
  

Aby zastosować stawkę 0% dla wewnątrzwspólnotowej dostawy towarów należy udowodnić wysyłkę do innego państwa członkowskiego oraz kto jest podatnikiem nabywającym towary (wyrok TSUE z 29 marca 2024 r., C-676/22)

Sprawa dotyczyła czeskiej spółki sprzedającej towary polskim kontrahentom. Mimo, że towary przetransportowano z Czech do Polski, to z dokumentów transportowych wynikało, że zostały dostarczone do podmiotów innych niż nabywcy. Nie było jednak jasne, dlaczego tak się stało oraz jaki był związek tych podmiotów z faktycznymi nabywcami towarów.

Trybunał Sprawiedliwości wskazał, że w celu zastosowania stawki 0% dla WDT konieczna jest sprzedaż towaru oraz jego przesunięcie z jednego państwa członkowskiego do drugiego. Nie jest więc konieczne fizyczne dostarczenie towaru do siedziby określonego podmiotu. Jednakże w przypadku problemów dokumentacyjnych takich jak powyżej, trudno jest ustalić kto jest faktycznym nabywcą towarów. Jeżeli zaś tego ustalić się nie da, to można odmówić prawa do stawki 0% (zwolnienia).

Bezumowne korzystanie z rzeczy może podlegać VAT (wyrok NSA z 9 lutego 2024 r., I FSK 694/20)

Podatnik (gmina miejska) wynajmuje lub wydzierżawia należące do niego nieruchomości. Zdarzało się, że po zakończeniu okresu najmu albo dzierżawy nieruchomość była nadal zajmowana przez byłego najemcę albo dzierżawcę – wówczas podatnik obciążał go za bezumowne korzystanie z nieruchomości. Niekiedy po pewnym czasie dochodziło do zawarcia nowej umowy najmu lub dzierżawy. W innych wypadkach podatnik wyznaczał byłemu najemcy lub dzierżawcy termin przejęcia nieruchomości, a jeżeli okazało się to bezskuteczne, wnosił powództwo do sądu o wydanie nieruchomości.

Podatnik we wniosku o interpretację zadał pytanie, czy środki otrzymywane przez niego tytułem bezumownego korzystania z nieruchomości podlegają opodatkowaniu VAT. Jego zdaniem, brak w tym przypadku czynności opodatkowanej w rozumieniu ustawy o VAT. Nie można bowiem mówić o odpłatnym świadczeniu usług w sytuacji, gdy stosunek zobowiązaniowy łączący strony ustał, a nie wyraziły one woli kontynuowania go. Bezumowne korzystanie z nieruchomości jest czynem niedozwolonym w świetle prawa cywilnego, a kwoty należne z tego tytułu właścicielowi nieruchomości stanowią wyrównanie poniesionej przez niego szkody.

Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej uznał stanowisko podatnika za nieprawidłowe. W jego ocenie, gdy właściciel rzeczy toleruje sytuację, w której przy braku podstawy kontraktowej inny podmiot korzysta z rzeczy i płaci z tego tytułu określone kwoty, odpłatne świadczenie usług ma miejsce. Dopiero w przypadku wystąpienia z powództwem sądowym przeciwko podmiotowi korzystającemu z rzeczy, brak pomiędzy stronami stosunku skutkującego realizacją wzajemnych świadczeń. Wówczas świadczenie wypłacone przez nieuprawniony podmiot nie jest płatnością za świadczenie usługi, lecz ma charakter odszkodowawczy.

Podatnik zaskarżył otrzymaną interpretację, a następnie wniósł skargę kasacyjną od niepomyślnego orzeczenia sądu I instancji. Po jej rozpoznaniu NSA zgodził się co do zasady z organem interpretacyjnym i WSA, że wynagrodzenie za bezumowne korzystanie z rzeczy może podlegać opodatkowaniu VAT, stanowiąc ekwiwalent świadczenia polegającego na zaniechaniu działania (zmierzającego do wyegzekwowania rzeczy). W ustnym uzasadnieniu wyroku skład orzekający wskazał jednak, że wezwanie do wydania nieruchomości czy też wyznaczenie terminu jej przejęcia stanowi już kategoryczny wyraz woli doprowadzenia do zwrotu rzeczy przez jej właściciela. Tym samym, już od tego momentu, a nie od czasu wniesienia powództwa, nie zachodzi świadczenie opodatkowane.

Wniosek o WIS na więcej niż jedno świadczenie nie podlega rozpatrzeniu (wyrok NSA z 25 stycznia 2024 r., I FSK 2523/21)

Spółka złożyła do Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej wniosek o wydanie wiążącej informacji stawkowej na potrzeby opodatkowania VAT czynności związanych z dostarczaniem regałów wysokiego składowania. Organ interpretacyjny odmówił jednak wszczęcia postępowania, wskazując, że wniosek spółki nie dotyczył jednego świadczenia (usługi, towaru lub świadczenia złożonego), a kilku odrębnych świadczeń wykonywanych w różnych wariantach.

Spółka zaskarżyła wydane w jej sprawie postanowienie przed WSA w Warszawie. Sąd ten zgodził się z organem o tyle, że przedmiotem wniosku o WIS powinno być jedno świadczenie. Na podstawie wniosku opisującego więcej niż jedno świadczenie Dyrektor KIS nie może wydać wielu WIS, ani też jednego WIS obejmującego wiele świadczeń. Natomiast zdaniem składu orzekającego wskazanie we wniosku więcej niż jednego świadczenia było jednak wadą formalną, która mogła zostać usunięta przez podatnika na wezwanie organu. Odmowę wszczęcia postępowania bez podjęcia czynności wyjaśniających co do zakresu wniosku i bez próby doprowadzenia do ujęcia przez spółkę pojedynczego świadczenia we wniosku uznał za nadmiernie formalistyczne działanie organu.

Dyrektor KIS wniósł skargę kasacyjną na zapadłe orzeczenie. Argumentował, że odmowa wszczęcia postępowania nie była z jego strony działaniem uznaniowym, a wynikającym z obiektywnego braku podstawy prawnej do rozpatrzenia wniosku zawierającego żądanie sklasyfikowania więcej niż jednego świadczenia. NSA podzielił stanowisko organu interpretacyjnego. Wskazał także, że przez uzupełnienie braków formalnych wniosku należy rozumieć jego uzupełnienie o brakujące, a konieczne elementy. Zdaniem sądu II instancji, nie można w tym zakresie wywodzić analogii do sytuacji, kiedy wnioskodawca miałby być zobowiązany do zawężenia żądania wniosku.

Zmiany w prawie

Konsultacje w sprawie Krajowego Systemu e-Faktur

1 marca 2024 r. odbyło się ostatnie spotkanie w ramach konsultacji dotyczących Krajowego Systemu e-Faktur (KSeF), rozpisanych przez Ministerstwo Finansów. Jak się wydaje, były one dla strony rządowej przede wszystkim okazją do zbadania postaw i oczekiwań przedsiębiorców wobec KSeF. Za istotne trzeba jednak uznać sygnały wskazujące, że MF rozważa fakultatywne włączenie do KSeF faktur konsumenckich oraz implementację obowiązkowego KSeF lub przynajmniej niektórych jego funkcjonalności (np. identyfikatorów płatności) w etapach. Nie mniej istotna jest również zapowiedź publikacji objaśnień podatkowych dotyczących m.in. wskazywania KSeF ID przy płatności za e-faktury.

Koniec stawki 0% VAT na żywność

Ministerstwo Finansów podjęło decyzję o nieprzedłużaniu okresowego obniżenia stawki VAT na podstawowe produkty spożywcze po 31 marca 2024 r. Jej podstawą jest utrzymujący się trend spadkowy inflacji oraz korzystne prognozy dynamiki cen żywności. Zmiana oznacza wyzwania dla podatników, którzy dokonują obrotu tymi produktami. Mają oni czas do końca marca na dokonanie odpowiednich zmian w systemach i procedurach (np. zmian dotyczących prezentacji cen w sklepach), by zapewnić stosowanie właściwych stawek VAT już od 1 kwietnia 2024 r.

Szczególne trudności mogą napotkać sprzedawcy użytkujący kasy fiskalne. Kasa zapewnia bowiem blokowanie sprzedaży danego towaru, gdy wartość stawki podatku została podwyższona, jeżeli wcześniej była obniżona (tzw. schodek podatkowy).