Nowe obowiązki i wyzwania w obszarze dokumentacji cen transferowych

Co wówczas, jeśli zarząd nie posiada wystarczającej informacji, aby ocenić rynkowość transakcji? Jakie działania może/powinien podjąć?

Zgodnie z obowiązującymi przepisami o cenach transferowych, oświadczenie o rynkowości cen transferowych musi złożyć kierownik jednostki w rozumieniu przepisów o rachunkowości, czyli członek zarządu lub innego organu zarządzającego, a jeżeli organ jest wieloosobowy – członkowie tego organu. Poświadczenie w składanym oświadczeniu informacji niezgodnych ze stanem rzeczywistym zagrożone jest sankcją karno-skarbową, tj. grzywną do 21.600.000 PLN.

Wykonanie analizy porównawczej albo opisu zgodności jest obowiązkowe na gruncie obowiązujących przepisów o cenach transferowych (wyjątkiem jest brak obowiązku opracowania analizy porównawczej albo analizy zgodności w przypadku skorzystania przez podatnika z regulacji safe harbour). Należy jednak pamiętać, że przeprowadzane analizy nie mogą być dokonywane w oderwaniu od profilu funkcjonalnego podmiotów powiązanych, a także ich faktycznego postępowania w związku z transakcją kontrolowaną.

Ustawa nie przewiduje żadnych wyjątków w zakresie obowiązku złożenia oświadczenia o rynkowości cen transferowych. Podatnik nie może oświadczyć, że np. ceny transferowe w większości dokonywanych transakcji kontrolowanych są zgodne z zasadą ceny rynkowej.

Licząc się z wysokim sankcjami karno-skarbowymi i osobistą odpowiedzialnością, członkowie zarządu powinni więc dochować wszelkiej staranności w celu ustalenia rynkowości w transakcjach z podmiotami powiązanymi. Udokumentowanie faktu, że zarząd podjął wszelkie starania, żeby ustalić cenę rynkową może ograniczyć możliwość zastosowania wobec członków zarządu wysokich sankcji karno-skarbowych.

Czy wszyscy członkowie zarządu muszą podpisać oświadczenie? Czy może być jeden członek zarządu upoważniony do reprezentowania firmy?

Oświadczenie o rynkowości cen transferowych podpisuje kierownik jednostki w rozumieniu ustawy o rachunkowości, podając pełnioną przez siebie funkcję, przy czym oświadczenie składa i podpisuje każda z osób uprawnionych do reprezentacji - w przypadku gdy kilka osób spełnia kryteria kierownika jednostki albo nie jest możliwe określenie kierownika jednostki. Natomiast w przypadku organu wieloosobowego - członkowie tego organu. Ustawa nie dopuszcza wyjątków w tym zakresie, ani nie dopuszcza ustanowienia pełnomocnika.

Czy oświadczenie dotyczy także rynkowości cen w transakcjach z podmiotami krajowymi korzystającymi ze zwolnienie dokumentacyjnego?

Tylko podmioty zobowiązane do sporządzenia lokalnej dokumentacji cen transferowych muszą złożyć oświadczenie o rynkowości cen (wraz z oświadczeniem o sporządzeniu dokumentacji). To oznacza, że podmioty zwolnione z obowiązku dokumentacyjnego nie muszą składać oświadczeń o rynkowości.

Czy rozbieżność pomiędzy kosztami budżetowanymi i faktycznymi (wzrost wynikający z bieżących lokalnych zdarzeń jak trudny rynek pracy) oznacza, że transakcja została przeprowadzona na zasadach nierynkowych?

Rozbieżność między kosztami budżetowanymi a faktycznymi sama w sobie nie oznacza, że transakcja została przeprowadzona na zasadach nierynkowych. Omawiana sytuacja została uznana przez ustawodawcę za okoliczność uprawniającą do dokonania korekty ceny transferowej, ale tylko pod warunkiem, że transakcja została zawarta na zasadach rynkowych.

Czy weryfikację czy transakcja została dokonana na zasadach rynkowych można dokonać tylko poprzez analizę porównawczą?

Nie, weryfikację można też dokonać przez opis zgodności warunków transakcji, w przypadku gdy sporządzenie analizy porównawczej nie jest właściwe w świetle danej metody weryfikacji cen transferowych lub nie jest możliwe przy zachowaniu należytej staranności. Należy jednak pamiętać, że przeprowadzane analizy muszą być dokonywane z uwzględnieniem profilu funkcjonalnego podmiotów powiązanych, a także ich faktycznego postępowania w związku z transakcją kontrolowaną. Niezgodność między przeprowadzanymi analizami (analiza porównawcza, analiza zgodności) z faktycznym profilem funkcjonalnym podmiotów powiązanych, a także faktycznym postępowaniem tych podmiotów, może spowodować, że złożone oświadczenie o rynkowości transakcji kontrolowanych będzie niezgodne ze stanem rzeczywistym, co zagrożone jest wysoką sankcją karno-skarbową.

Czy w przypadku nierynkowych transakcji między podmiotami powiązanymi można skutecznie doprowadzić do rynkowości poprzez korektę (uwzględnioną w CIT-8) na podstawie art. 11e ustawy o CIT?

Korekta cen transferowych może zostać dokonana, jeżeli są spełnione wszystkie ustawowe przesłanki, tj.:

1. w transakcjach kontrolowanych realizowanych przez podatnika w trakcie roku podatkowego ustalone zostały warunki, które ustaliłyby podmioty niepowiązane;
2. nastąpiła zmiana istotnych okoliczności mających wpływ na ustalone w trakcie roku podatkowego warunki lub znane są faktycznie poniesione koszty lub uzyskane przychody będące podstawą obliczenia ceny transferowej, a zapewnienie ich zgodności z warunkami, jakie ustaliłyby podmioty niepowiązane, wymaga dokonania korekty cen transferowych;
3. w momencie dokonania korekty podatnik posiada oświadczenie podmiotu powiązanego, że podmiot ten dokonał korekty cen transferowych w tej samej wysokości, co podatnik;
4. podmiot powiązany, o którym mowa w pkt. 3, ma miejsce zamieszkania, siedzibę lub zarząd na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej albo w państwie lub na terytorium, z którym Rzeczpospolita Polska zawarła umowę o unikaniu podwójnego opodatkowania oraz istnieje podstawa prawna do wymiany informacji podatkowych z tym państwem;
5. podatnik potwierdzi dokonanie korekty cen transferowych w rocznym zeznaniu podatkowym za rok podatkowy, którego dotyczy ta korekta.

Przede wszystkim transakcje kontrolowane muszą więc być realizowane przez podatnika na zasadach rynkowych w okresie, którego dotyczy korekta. Oznacza to, że korekta cen transferowych nie jest sama w sobie rozwiązaniem służącym do urynkowienia transakcji zawartych na nierynkowych zasadach, lecz ma za zadanie doprowadzić do wartości rynkowych, które zostały określone w momencie zawierania transakcji.

Czy znana jest praktyka organów kontrolnych czy sprawdzają dokumentację z lat ubiegłych, czy tylko z ostatniego roku?

Praktyką organów podatkowych jest sprawdzanie przede wszystkim lat poprzedzających ostatni rok, które zgodnie z obowiązującymi przepisami mogą podlegać kontroli. Należy wziąć pod uwagę, iż zgodnie z Ordynacją podatkową zobowiązanie podatkowe przedawnia się z upływem 5 lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym upłynął termin płatności podatku.  Organy podatkowe mogą przeprowadzić więc kontrolę za okres nieprzedawniony, z czym może wiązać się również konieczność przedstawienia dokumentacji cen transferowych za okres, którego dotyczy kontrola.