Zmiany w CIT na 2023 r.

Artykuł

Zmiany w CIT na 2023 r.

Biuletyn Zespołu Doradztwa Podatkowego dla Instytucji Finansowych | Komentarz eksperta 9/2022 |30 września 2022 r.

Zgodnie w zasadzie z coroczną tradycją, również i w 2022 r. ustawodawca ogłosił zmiany regulacji podatkowych, w tym w podatku dochodowym od osób prawnych (CIT) na kolejny rok, tym razem na rok 2023 i lata następne.

Zgodnie z uzasadnieniem: „Projektowana ustawa ma na celu udoskonalenie przepisów dotyczących opodatkowania dochodów osób prawnych (oraz na zasadzie analogicznego odwzorowania, także niektórych przepisów w podatku dochodowym od osób fizycznych i zryczałtowanym podatku dochodowym) w sposób, który uczyni je bardziej przejrzystymi i jednocześnie zapewni ich większą efektywność z punktu widzenia ich stosowania i celu, jakiemu mają służyć.”

Cel jak najbardziej słuszny i trudno mu nie przyklasnąć. Trzeba też przyznać, że część proponowanych zmian ten cel realizuje, bez względu na to czy nadal głównym imperatywem jest cel fiskalny. Często jednak dla podmiotów gospodarczych nie jest problemem sama wielkość obciążeń podatkowych, ale niejasność regulacji a tym samym niemożność jednoznacznego ustalenia obciążeń podatkowych.

Zgodnie ze stanowiskiem Ministerstwa Finansów, proponowane przepisy wprowadzają regulacje o charakterze naprawczym i doprecyzowującym istniejące rozwiązania, w tym m.in. odraczają stosowanie niektórych instytucji. Jednocześnie, jak wskazuje Ministerstwo: „odzwierciedlenie - w aktualnym kształcie projektu - sygnałów co do oczekiwań społecznych, nie wyklucza kolejnych zmian, które mają służyć realizacji głównego celu tej inicjatywy legislacyjnej, jakim jest osiągnięcie większej przejrzystości systemu podatkowego.”

Do zmian, o których mowa powyżej, biorąc pod uwagę specyfikę działalności instytucji finansowych, zaliczyć można przede wszystkim następujące rozwiązania:

  1. modyfikacja i odroczenie wejścia w życie przepisów do stycznia 2024 r. o minimalnym podatku dochodowym,
  2. uchylenie przepisów o tzw. „ukrytej dywidendzie”,
  3. zmiana przepisów dotyczących obowiązku dokumentacyjnego w zakresie tzw. pośrednich transakcji rajowych,
  4. zmiana przepisów o zagranicznych jednostkach kontrolowanych (CFC),
  5. zmiana przepisów dotyczących opodatkowania podatkiem od przerzuconych dochodów,
  6. uchylenie niektórych obowiązków płatników w zakresie opodatkowania u źródła odsetek i dyskonta od skarbowych papierów wartościowych oraz uelastycznienie konstrukcji oświadczenia płatników (emitentów) wyłączającego obowiązek stosowania mechanizmu pay & refund,
  7. zmiany w rozliczaniu kosztów finansowania dłużnego w kosztach podatkowych,
  8. zmiana przepisów dotyczących polskiej spółki holdingowej (PSH),
  9. uproszczenie przepisów o tzw. „uldze na złe długi”.

Z powyższych tematów, wydaje się, warto zwrócić w szczególności uwagę na trzy z nich:

  • zmianę przepisów dotyczących obowiązku dokumentacyjnego w zakresie tzw. pośrednich transakcji rajowych;
  • uchylenie niektórych obowiązków płatników w zakresie opodatkowania u źródła odsetek i dyskonta od skarbowych papierów wartościowych oraz uelastycznienie konstrukcji oświadczenia płatników (emitentów) wyłączającego obowiązek stosowania mechanizmu pay & refund;
  • zmiany w rozliczaniu kosztów finansowania dłużnego w kosztach podatkowych.


Zmiana przepisów dotyczących obowiązku dokumentacyjnego w zakresie tzw. pośrednich transakcji rajowych

Obecnie obowiązek dokumentacyjny w zakresie pośrednich transakcji rajowych dotyczy transakcji kontrolowanych oraz transakcji innych niż kontrolowane zarówno krajowych (pomiędzy dwoma podmiotami zlokalizowanymi w Polsce), jak i transgranicznych (pomiędzy podmiotem polskim a zagranicznym). Dla podatników oznacza to w praktyce konieczność badania rzeczywistego właściciela należności wynikającej z każdej transakcji, również tej pomiędzy podmiotami niepowiązanymi, przekraczającej progi dokumentacyjne. Dla dużych przedsiębiorstw wiąże się to z koniecznością zbadania często ogromnej liczby kontrahentów.

Ministerstwo przyznało, iż: „Rozwiązania te należy zatem ocenić jako nieproporcjonalne do celu, któremu miały służyć, a także – co istotniejsze - wątpliwe w zakresie możliwości jego osiągnięcia.

Nie negując słuszności walki z przerzucaniem i ukrywaniem dochodów w rajach podatkowych, jednakże mając na uwadze przedstawione powyżej argumenty oraz konieczność podejścia do kwestii walki z rajami podatkowymi w sposób szeroki niekoncertujący się jedynie na rozwiązaniach z zakresu cen transferowych, zrezygnowano z obowiązku odpowiedniego stosowania zasady ceny rynkowej oraz obowiązku dokumentacyjnego do pośrednich transakcji rajowych (…). Przepisy te w praktyce nie realizowałyby bowiem skutecznie zakładanych celów.”

W zasadzie, nic dodać, nic ująć. Dobrze, że przepisy te są uchylane.


Zmiany w podatku u źródła

Zgodnie z uzasadnieniem: „Ogólnym celem projektowanych zmian w przepisach o podatku u źródła (ang. withholding tax) [w skrócie: WHT] jest urealnienie lub złagodzenie obowiązującego od 1 stycznia 2019 r. mechanizmu poboru tego podatku, nazywanego w skrócie mechanizmem pay & refund (…). W tym celu proponuje się - po pierwsze - uelastycznienie zakresu czasowego oświadczenia płatnika z art. 26 ust. 7a ustawy CIT (…) poprzez wydłużenie terminów do złożenia tzw. oświadczenia pierwotnego i tzw. oświadczenia następczego oraz wydłużenie ważności tego pierwszego oświadczenia do końca roku podatkowego. W praktyce to oznacza, że płatnik będzie mieć więcej czasu na przygotowanie się do złożenia tych oświadczeń i że złożenie oświadczenia pierwotnego pozwoli nie stosować mechanizmu pay & refund do końca roku podatkowego płatnika.

Po drugie, proponuje się szczególne rozwiązanie dla płatników w kontekście oświadczeń złożonych w 2022 r. (art. 23 ust. 10 projektu ustawy). Chodzi o swoistą abolicję polegającą na retroakcji wspomnianych wyżej zmian w konstrukcji oświadczenia, czyli zastosowaniu wydłużonych terminów względem należności wypłaconych w 2022 r.

Po trzecie, proponuje się złagodzenie warunku niepobierania przez płatnika WHT w zakresie opodatkowania odsetek i dyskonta od niektórych obligacji”.

Podobnie jak w kwestii dokumentowania transakcji, dobrze, iż te zmiany są proponowane. Rozwiązania wprowadzone pierwotnie były trudne do implementacji w praktyce i powodowały szereg niejasności i ryzyk.


Zmiany w rozliczaniu kosztów finansowania dłużnego w kosztach podatkowych

Zgodnie ze stanowiskiem Ministerstwa Finansów, na podstawie art. 16 ust. 1 pkt 13f ustawy CIT nie można zaliczyć „do kosztów uzyskania przychodów, kosztów finansowania dłużnego uzyskanego od podmiotu powiązanego i przeznaczonego na sfinansowanie działań restrukturyzacyjnych lub polegających na akwizycji innych podmiotów. W świetle tego przepisu, nie uważa się za koszty uzyskania przychodów kosztów finansowania dłużnego w rozumieniu art. 15c ust. 12 ustawy CIT uzyskanego od podmiotu powiązanego w rozumieniu art. 11a ust. 1 pkt 4 tej ustawy, w części, w jakiej finansowanie zostało przeznaczone bezpośrednio lub pośrednio na transakcje kapitałowe, w szczególności nabycie lub objęcie udziałów (akcji), nabycie ogółu praw i obowiązków w spółce niebędącej osobą prawną, wniesienie dopłat, podwyższenie kapitału zakładowego lub wykup udziałów własnych w celu ich umorzenia.

Uwzględniając jednak fakt, iż celem tego przepisu było wyeliminowanie działań optymalizacyjnych w grupach podmiotów powiązanych, proponuje się:

  • wprowadzenie ograniczenia w stosowaniu tego przepisu i wyłączenie z jego zakresu finansowania dłużnego udzielonego przez banki lub przez spółdzielcze kasy oszczędnościowo-kredytowe, mające siedzibę w państwie członkowskim Unii Europejskiej lub w innym państwie należącym do Europejskiego Obszaru Gospodarczego;
  • wyłączenie jego stosowania w przypadkach finansowania dłużnego udzielonego na nabycie lub objęcie udziałów (akcji) lub ogółu praw i obowiązków w podmiotach niepowiązanych z podatnikiem (wyłączenie to stosuje się również w odniesieniu do nabycia kolejnych udziałów (akcji) w podmiotach, w których podatnik uprzednio nabył część udziałów (akcji) w przypadku, gdy nabycie kolejnych udziałów (akcji) nastąpi w terminie 12 miesięcy począwszy od dnia nabycia pierwszych udziałów (akcji));
  • ograniczenie wyłączenia do finansowania dłużnego uzyskanego przez spółki lub spółki niebędące osobami prawnymi (tym samym przepis art. 16 ust. 1 pkt 13f będzie oddziaływał przede wszystkim na transakcje w grupach kapitałowych, natomiast wyłączeniem nie będą objęte transakcje dotyczące m.in. spółdzielni).

Ponadto, w celu wyeliminowania niejasności ze stosowaniem w praktyce ograniczenia wynikającego z art. 16 ust. 1 pkt 13f, proponuje się nowe brzmienie tego przepisu (…)”

Art. 16 ust. 1 pkt 13f w swoim obecnym brzmieniu jest niezrozumiały; planowana zmiana ma doprowadzić do jego poprawnego gramatycznie brzmienia. Pozostaje jednak pytanie, czy taka regulacja jest w ogóle potrzebna. Istnieje wiele innych przepisów uniemożliwiających zaliczanie do kosztów podatkowych kosztów finansowania dłużnego, w tym nieuzasadnionych biznesowo. Zamiast zmiany, warto by było zatem rozważyć jego usunięcie. W praktyce wydaje się to być jednak mało prawdopodobne.

Warto zauważyć, iż zgodnie z przepisem przejściowym powyższe zmiany, dotyczące zarówno art. 15c jak i art. 16 ust. 1 pkt 13f ustawy CIT, obowiązywałyby z mocą wsteczną od dnia 1 stycznia 2022 r.

Jednocześnie, przepisu art. 16 ust. 1 pkt 13f ustawy CIT ma się nie stosować do kosztów finansowania dłużnego wypłaconego do dnia 31 grudnia 2021 r. w zakresie, w jakim to finansowanie zostało przeznaczone na transakcje kapitałowe zrealizowane do dnia 31 grudnia 2021 r.

Czy ta strona była pomocna?