Technologie wodorowe – Wytwarzanie wodoru

Cele strategiczne w zakresie wytwarzania wodoru

Energetyka wodorowa stanowi jeden z podstawowych filarów realizacji Europejskiego Zielonego Ładu (Green Deal), którego celem jest osiągnięcie przez Europę neutralności klimatycznej do 2050 r. W tym celu w 2020 r. opracowana została przez Komisję Europejską Strategia Wodorowa UE, która za główny cel uznaje rozwój odnawialnego, zielonego wodoru, wytwarzanego w procesie elektrolizy przy wykorzystaniu odnawialnych źródeł energii, przy założeniu, że w celu zapewnienia rozwoju rynku wodorowego, w krótkim i średnim okresie należy dopuścić wykorzystanie także innych niskoemisyjnych form wodoru (pozyskiwanego z paliw kopalnych w połączeniu z technologią sekwestracji dwutlenku węgla lub w procesie elektrolizy przy wykorzystaniu źródeł energii innych niż odnawialne). Niskoemisyjny wodór miałby być rozwiązaniem przejściowym, gdyż docelowo (po 2050 r.) wykorzystywany ma być wyłącznie zeroemisyjny wodór.

Według planu KE rozwój rynku wodoru ma przebiegać w trzech fazach:

W oparciu o kierunki wyznaczone przez Europejski Zielony Ład i Strategię Wodorową UE, Ministerstwo Klimatu i Środowiska opracowało Polską Strategię Wodorową, zgodnie z którą zapewnienie warunków dla uruchomienia instalacji do produkcji wodoru ze źródeł nisko- i zeroemisyjnych stanowi cel strategiczny Polski do 2030 r. Działania te dotyczą technologii wytwarzania wodoru niskoemisyjnego, tj. ze źródeł odnawialnych oraz powstałego przy wykorzystaniu technologii bezemisyjnych. Uzyskanie wsparcia dla produkcji wodoru z paliw kopalnych możliwe będzie wyłącznie pod warunkiem zastosowania technologii wychwytywania CO2 (np. CCS/CCU).

Projekty przyczyniające się do realizacji celów Strategii będą mogły być finansowane z różnych instrumentów wsparcia niekomercyjnego. Dofinansowanie uzyskać będą mogły działania związane z:

1. Realizacją prac B+R w zakresie opracowania niskoemisyjnych technologii pozyskiwania wodoru.
2. Uruchomieniem instalacji o łącznej mocy min. 50 MW do produkcji wodoru z niskoemisyjnych źródeł, procesów i technologii:

• wody w procesie elektrolizy,
• biomasy w technologii zgazowania, fermentacji lub pirolizy,
• biogazu w procesie reformingu parowego,
• biometanu w procesie reformingu parowego, odpadów w technologii zgazowania, termicznego przetwarzania lub procesie pirolizy,
• gazów odpadowych,
• węglowodorów w procesie reformingu parowego z wykorzystaniem CCS/CCU,
• węgla w procesie zgazowania z wykorzystaniem CCS/CCU, technologii IGCC oraz IGFC oraz innych niskoemisyjnych procesów i technologii pozyskiwania wodoru.

Wsparcie w zakresie wytwarzania wodoru

Dostępne oraz planowane źródła dofinansowania dają możliwość pozyskania wsparcia w związku z planowanymi pracami badawczo-rozwojowych nad nowymi technologiami, przez demonstrację innowacyjnych technologii wytwarzania, aż po inwestycje w gotowe rozwiązania pozwalające na produkcję bezemisyjnego lub niskoemisyjnego wodoru.

• Horizon Europe - największy w historii program wspierający badania, rozwój i innowacje), możliwość uzyskania dotacji w wysokości nawet 100% kosztów kwalifikowalnych związanych z m.in. opracowaniem nowatorskich procesów i technologii w celu produkcji ekologicznego wodoru w różnych skalach, w całości w oparciu o źródła odnawialne oraz nietoksyczne i niekrytyczne surowe materiały. Nabory w ramach Horyzont Europa są ogłaszane każdego roku jesienią oraz wczesną wiosną.
• IPCEI on Hydrogen - mechanizm IPCEI umożliwia udzielenie wsparcia przekraczającego wartości dostępne w oparciu o inne instrumenty pomocowe i skierowany jest do istotnych, międzynarodowych projektów zwiększających konkurencyjność gospodarki UE. IPCEI on Hydrogen dotyczy projektów w zakresie m.in. produkcji wodoru ze źródeł odnawialnych i niskoemisyjnych, zwłaszcza w sektorach przemysłowych i daje możliwość dofinansowania w formie dotacji nawet do 100% kosztów kwalifikowalnych.
• FENG – program mający na celu m.in. zwiększenie potencjału badawczego i innowacyjnego, wykorzystanie zaawansowanych technologii oraz transformację gospodarki w kierunku zielonych technologii. W ramach programu możliwe będzie uzyskanie wsparcia w formie dotacji m.in. na opracowanie i wdrożenie innowacyjnych rozwiązań w zakresie wytwarzania wodoru. Pierwszy nabór wniosków w ramach programu powinien odbyć się pod koniec 2022 r.

• LIFE – program zakładający wsparcie działań dotyczących rozwoju, demonstrowania, prototypowania i promowania innowacyjnych rozwiązań w obszarze środowiska i klimatu. Pozyskanie wsparcia na technologie wodorowe możliwe jest w ramach jednego z otwartych naborów – Łagodzenie zmian klimatu - wspierającego projekty pilotażowe, które przyczyniają się do zmniejszenia emisji gazów cieplarnianych i zwiększenia odporności na zmianę klimatu. W ramach programu możliwe jest uzyskanie dotacji w wysokości do 60% kosztów kwalifikowalnych. Konkursy ogłaszane są raz w roku – uruchomione 17 maja nabory na 2022 r. będą trwały do 4 października.
• Fundusz Innowacyjny – program wspierający projekty dotyczące przełomowych technologii dla wszystkich energochłonnych sektorów przemysłu objętych Europejski System Handlu Emisjami (EU ETS). W ramach programu możliwe jest finansowanie wszelkiego rodzaju projektów dotyczących produkcji czystegowodoru i końcowego wykorzystania czystego wodoru. Do 31 sierpnia trwa nabór wniosków dla małych projektów – o łącznych wydatkach kapitałowych nieprzekraczających 7,5 mln EUR. W ramach programu możliwe jest uzyskanie dotacji do 60% kosztów kwalifikowalnych. Kolejny nabór dotyczący dużych projektów zostanie ogłoszony jesienią bieżącego roku.

• Krajowy Plan Odbudowy – w zatwierdzonej 01.06.2022 r. przez Komisję Europejską wersji dokumentu planowane jest wsparcie inwestycji dotyczących rozwoju zdolności do produkcji wodoru niskoemisyjnego oraz instalacji do produkcji wodoru ze źródeł odnawialnych, w tym elektrolizerów, wraz z towarzyszącą infrastrukturą.
• Wsparcie inwestycyjne w wytwarzanie wodoru będzie prawdopodobnie możliwe w ramach będącego w przygotowaniu programu Wodoryzacja Gospodarki, a także w ramach programu Nowa Energia, który zakłada wsparcie m.in. na działania związane z produkcją wodoru w formie pożyczki (do 85% kosztów kwalifikowanych) lub dotacji wynoszącej nie więcej, niż 15% kapitału pożyczki uzyskanej na przedsięwzięcie inwestycyjno-innowacyjne (w 2021 r. odbył się pierwszy nabór dotyczący gospodarki wodorowej, jednak nie została wykorzystana cała alokacja środków przeznaczonych na ten cel).

Podsumowując, wsparcie w zakresie rozwoju i wdrożenia technologii wytwarzania wodoru możliwe będzie w całym cyklu życia projektu - od opracowania innowacyjnej technologii jego wytwarzania, po jej weryfikację w środowisku rzeczywistym (demonstrację) do fazy inwestycji, czyli pełnej komercjalizacji.

Jeśli interesują Państwa szczegóły dotyczące wskazanych form wsparcia, zapraszamy do kontaktu.

W kolejnej publikacji opiszemy możliwości dofinansowania działań związanych z magazynowaniem i przesyłem wodoru.