Podatek u źródła (WHT)

Podatek u źródła (WHT) i nowe regulacje – dlaczego zmiany są tak istotne w kontekście dywidend?

Zgodnie z przepisami ustawy o CIT dywidendy podlegają opodatkowaniu 19% podatkiem u źródła (WHT), o ile nie znajdzie zastosowania zwolnienie przewidziane w art. 22 ust. 4 Ustawy o CIT bądź zwolnienie / obniżona stawka podatku przewidziana w odpowiedniej umowie o unikaniu podwójnego opodatkowania (DTT) zawartej przez Polskę z krajem rezydencji odbiorcy dywidendy.

Kim jest rzeczywisty właściciel dywidendy i dlaczego trzeba go odnaleźć?

Zastosowanie zwolnienia bądź obniżonej stawki podatku u źródła (WHT) obwarowane jest jednak szeregiem warunków, spośród których jednym z najistotniejszych (w świetle ostatnich zmian przepisów dotyczących podatku u źródła (WHT)) staje się status odbiorcy dywidendy jako jej rzeczywistego właściciela (beneficial owner), czyli podmiotu, który jednocześnie:

a) otrzymuje należność dla własnej korzyści, w tym decyduje samodzielnie o jej przeznaczeniu i ponosi ryzyko ekonomiczne związane z utratą tej należności lub jej części,

b) nie jest pośrednikiem, przedstawicielem, powiernikiem lub innym podmiotem zobowiązanym prawnie lub faktycznie do przekazania całości lub części należności innemu podmiotowi, a także

c) prowadzi rzeczywistą działalność gospodarczą w kraju siedziby, jeżeli należności uzyskiwane są w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą (kryterium wprowadzone ostatnimi zmianami).

Warto zwrócić uwagę na to, że wymóg statusu rzeczywistego właściciela wskazany jest w szeregu umów o unikaniu podwójnego opodatkowania zawartych przez Polskę (gdzie odbiorca należności, aby mieć możliwość skorzystania z obniżonej stawki podatku lub zwolnienia musi posiadać status rzeczywistego właściciela dywidendy). Wymóg ten nie jest natomiast bezpośrednio wskazany w art. 22. ust. 4. ustawy o CIT (zwalniającym dywidendę z podatku u źródła (WHT)), który stanowi implementację do prawa krajowego Dyrektywy 90/435/EWG z dnia 23 lipca 1990 r. w sprawie wspólnego systemu opodatkowania stosowanego w przypadku spółek dominujących i spółek zależnych różnych państw członkowskich.

Niemniej jednak, Ministerstwo Finansów podczas konsultacji prowadzonych w związku z wprowadzeniem nowych przepisów dotyczących poboru podatku u źródła (WHT) wskazało, że ustalenie statusu rzeczywistego właściciela jest niezbędne do całościowej oceny sytuacji, czy struktura prowadząca do wypłaty dywidendy nie jest strukturą sztuczną i czy, w związku z tym, nie ma miejsca nadużycie prawa wykluczające zastosowanie preferencji w podatku u źródła (WHT).

Podobne stanowisko pojawia się również w wyroku TSUE z dnia 26 lutego 2019 r. w sprawach połączonych C‑116/16 i C‑117/16 gdzie podkreślono istotność obowiązującej w prawie europejskim ogólnej zasady zakazującej stosowania praktyk będących nadużyciem prawa oraz wskazano, że jednym z czynników, które mogą stanowić przesłanki nadużycia (a w konsekwencji uniemożliwiać zastosowanie zwolnienia z podatku u źródła (WHT) lub preferencyjnej stawki podatku) jest właśnie brak statusu rzeczywistego właściciela u odbiorcy dywidendy.

Przygotowanie do wypłaty dywidendy – od czego zacząć?

Wykaż należytą staranność – poznaj swoją strukturę właścicielską

Warto pamiętać, że podmioty wypłacające dywidendę po 1 stycznia 2019 r. powinny dochować należytą staranność przy weryfikacji zasadności stosowania zwolnień czy obniżonych stawek podatku u źródła (WHT). W przeciwnym razie członkowie zarządu płatnika mogą narazić się na odpowiedzialność karną. Możliwe są również sankcje finansowe w postaci dodatkowego zobowiązania podatkowego w podatku u źródła (WHT).

W praktyce wiele struktur obejmuje spółki, które nie posiadają żadnych aktywów niefinansowych (posiadają jedynie udziały w spółkach zależnych) oraz nie prowadzą rzeczywistej działalności gospodarczej, mając charakter pasywnego holdingu. W takich sytuacjach trudno potwierdzić, czy spełnione jest kryterium rzeczywistego właściciela, lub też czy istniejąca struktura jest strukturą sztuczną. Należyta staranność podmiotu wypłacającego dywidendę z pewnością będzie obejmowała identyfikację takich sytuacji oraz ich wnikliwą analizę z perspektywy podatku u źródła (WHT).

Podsumowanie

Mając w perspektywie wypłatę dywidendy w 2019 r. polskie spółki – zgodnie z wymogami dochowania należytej staranności – muszą w pierwszym ruchu uzyskać odpowiednią informację na temat struktury właścicielskiej i zwrócić uwagę na kwestie dotyczące udziałowca, takie jak, w szczególności:

• rezydencja podatkowa udziałowca oraz pozostałych spółek w grupie, do których udziałowiec może przekazywać otrzymaną dywidendę;
• ewentualne zobowiązanie udziałowca (wyrażone np. w umowie) do przekazania dywidendy na rzecz spółek w grupie;
• przedmiot działalności udziałowca oraz jej faktyczny zakres (w szczególności czy np. udziałowiec jest „czystą” spółką holdingową którego działalność ogranicza się do realizacji praw korporacyjnych z udziałów, czy też prowadzi dodatkową działalność – np. działalność doradczą, zarządzanie spółkami portfelowymi, działalność finansowa czy też działalność operacyjna); 
• aktywa i personel jakimi dysponuje udziałowiec do realizacji swoich funkcji.

Na podstawie informacji uzyskanych należy podjąć decyzję o dalszych działaniach przygotowawczych zmierzających do prawidłowego rozliczenia wypłacanej dywidendy z perspektywy podatku u źródła (WHT), czyli np. zmierzających do uzyskania opinii o zastosowaniu zwolnienia lub przygotowanie oświadczenia o spełnieniu wymogów do zwolnienia.