Verantwoord datagebruik bij de overheid

Data en technologie creëren nieuwe kansen en veranderen organisatie- en besluitsvormingsprocessen binnen de overheid. Hierbij ontstaat een spanningsveld tussen de opdracht die de overheid heeft en de middelen waarover zij (technisch) kan, (juridisch) mag en (ethisch) wil beschikken. Om de volledige potentie van data en technologie te benutten, is een doordachte aanpak noodzakelijk en vooraf is bezinning nodig over wat wenselijk en toelaatbaar is. Met een serie van vijf blogs levert Deloitte graag een inhoudelijke bijdrage aan het vraagstuk van verantwoord datagebruik bij de overheid. In dit eerste deel wordt het gelaagde dilemma globaal uiteengezet. In deel twee gaan we dieper in op de concrete gevaarmomenten in data- en beleidsketens. In deel drie benoemen wij mogelijke oplossingen en in deel vier en vijf zoomen wij in op uitvoeringsorganisaties en gemeenten waar de datacomponent een uitdaging vormt.

Deze serie van 5 blogs maakt Deloitte in samenwerking met Kees Verhoeven, eigenaar van Bureau Digitale Zaken en voormalig Tweede Kamerlid.

Blog 1 | Competent met de data-component binnen de overheid

De overheid is een partij die veel data genereert, ophaalt en gebruikt. Sinds jaar en dag baseren bestuurders, ambtenaren en volksvertegenwoordigers hun beleid op inzichten uit data. De schaal en snelheid van digitale technologieën zijn dusdanig dat overheden voor nieuwe uitdagingen in beleidsontwikkeling- en uitvoering staan. Om op een verantwoorde manier te innoveren en te experimenteren, moeten de soms open normen en niet-sluitende wettelijke kaders worden geïnterpreteerd en geconcretiseerd. Dat vraagt tijd, ruimte en vermogen van de betrokkenen om de mogelijke impact voor verschillende groepen en belanghebbenden te overdenken. Wat op gespannen voet staat met de daadkrachtcultuur in de praktijk om acute of slepende maatschappelijke problemen snel op te lossen.

Lees de blog

Blog 2 | Datagebruik bij de overheid: cruciale keuzes bij complexe besluiten

De overheid heeft een unieke positie en een complexe organisatiestructuur. Diverse overheidsonderdelen en -niveaus zijn betrokken bij het maken van beleid, het uitvaardigen van wetten en toezien op naleving. Er wordt samengewerkt tussen tal van organisaties en instanties en er vinden diverse datakoppelingen plaats. In dit complexe proces kan de uitkomst van een data-oplossing anders zijn dan de intentie. Met het opdelen van overheidsbesluitvorming in verschillende stappen komt de toepassing van data – en daarmee de dataketen – inclusief bijbehorende uitdagingen scherper in beeld. Dit inzicht is een belangrijke stap om grip te krijgen op belangrijke beslismomenten en om verantwoord- en ethische datagebruik bij de overheid mogelijk te maken..

Lees de blog

Blog 3 | Duurzame datacultuur

Om als overheid verantwoord beleid te maken met data als middel is een by-design aanpak nodig. Daarbij moeten beleidsmakers de tijd nemen om voorgenomen data-oplossingen te toetsen op kwaliteit, integriteit en mogelijke consequenties. De nieuwe taken en bevoegdheden in het datatijdperk vergen zorgvuldigheid en de juiste expertise. Verschillende scenario’s moeten structureel in kaart worden gebracht zodat weloverwogen en transparante keuzes kunnen worden gemaakt.

Lees de blog

Deze serie is mede tot stand gekomen door Roos de Jong.