Jak pandemia może wpłynąć na wycenę aktywów i zobowiązań w sprawozdaniach śródrocznych spółek giełdowych?

W pierwszej kolejności spółki będą musiały rozważyć konieczność przeprowadzenia na dzień 30 czerwca 2020 roku testu na utratę wartości aktywów takich trwałych będących w zakresie MSR 36, jak m.in. rzeczowe aktywa trwałe, aktywa niematerialne (w tym wartość firmy – nawet, jeśli jest ona corocznie testowana w innej dacie, np. 31 grudnia) oraz aktywa z tyt. prawa do użytkowania. Dla wielu spółek, Covid-19 może być przesłanką do przeprowadzenia takiego testu, jeśli np. spadł popyt na wyroby spółki, pojawiły się problemy z łańcuchem dostaw, został zamknięty zakład produkcyjny lub miejsce sprzedaży detalicznej Dodatkowo w efekcie Covid-19, kapitalizacja rynkowa niektórych spółek mogła spaść poniżej wartości bilansowej ich aktywów netto. Jeżeli test zostanie przeprowadzony i okaże się, że wartość odzyskiwalna testowanych aktywów jest niższa niż ich wartość bilansowa, pojawi się konieczność ujęcia strat z tytułu utraty wartości aktywów, obciążających wynik finansowy. Z naszego doświadczenia wynika, iż do oszacowania wartości odzyskiwalnej bardzo często spółki określają pojedynczy strumień przepływów pieniężnych, a wszelkie ryzyka związane z tym strumieniem ujmują w stopie dyskontowej. Z powodu Covid-19 kierownictwo spółki może napotkać poważne wyzwania związane z przygotowaniem budżetów i prognoz. Dlatego naszym zdaniem zastosowanie metody oczekiwanych przepływów pieniężnych w szacunkach wartości odzyskiwalnej może okazać się skuteczniejszym sposobem odzwierciedlenia niepewności, jaką przyniosła pandemia. Podejście to odzwierciedla wszystkie oczekiwania dotyczące możliwych przepływów pieniężnych zamiast pojedynczego przepływu. Chociaż jest ono w dużym stopniu uzależnione od odpowiedniego ustalenia i przypisania prawdopodobieństwa do szacunków przyszłych przepływów, to takie oceny dotyczące danych wejściowych mogą być bardziej przejrzyste i łatwiej powiązane z oczekiwaniami rynkowymi niż dodanie premii za ryzyko Covid-19 do stopy dyskontowej, która to premia może być bardziej arbitralna. Na 30 czerwca 2020 roku spółki będą też musiały przyjrzeć się swoim zapasom. Będzie to przede wszystkim dotyczyło porównania wartości bilansowej zapasów z możliwą do uzyskania wartością netto. Szczególnie zagrożone są zapasy sezonowe lub posiadające termin ważności. W przypadku stwierdzenia spadku wartości netto możliwej do uzyskania może pojawić się konieczność dokonania odpisów aktualizujących, obniżających wartość zapasów i obciążających wynik finansowy.

Dodatkowo, spółki produkcyjne będą narażone na obniżenie wyniku finansowego z powodu kosztów niewykorzystanych mocy produkcyjnych (nieprzypisane stałe koszty pośrednie) w przypadku obniżenia wielkości produkcji poniżej normalnych zdolności produkcyjnych lub z powodu bezczynności zakładu. W zakresie wyceny instrumentów finansowych należy zwrócić uwagę na kalkulację oczekiwanych strat kredytowych. Dotychczas spółki, szczególnie spoza sektora finansowego, opierały się w kalkulacjach strat oczekiwanych wyłącznie na danych historycznych, których nie korygowano o wpływ danych makroekonomicznych. W obecnej sytuacji, która niewątpliwie różni się od minionych dwóch lat, dane historyczne nie są już wystarczające do oszacowania strat oczekiwanych, ponieważ nie uwzględniają znaczącej zmiany w otoczeniu ekonomicznym, jakim jest trwająca pandemia. Tym samym konieczne jest dostosowanie modelu oczekiwanych strat kredytowych w taki sposób, aby dane makroekonomiczne (forward looking) zostały prawidłowo uwzględnione. Warto podkreślić, że dane te powinny być spójne z informacjami ujawnianymi w odniesieniu do Covid-19. Po stronie zobowiązań w efekcie pandemii w sprawozdaniach śródrocznych w 2020 roku mogą pojawić się przede wszystkim ujmowane zgodnie z MSR 37 i obciążające wynik finansowy rezerwy na straty rodzące obciążenia oraz rezerwy na restrukturyzację. Pierwsze np. ze względu na możliwy wzrost nieuniknionych kosztów wypełnienia umowy z konieczności zakupu alternatywnych surowców po wyższej cenie z powodu problemów z łańcuchem dostaw, drugie np. ze względu na trudności w uzyskaniu finansowania i konieczność sprzedaży lub ograniczenia części działalności.

Kolejną konsekwencją Covid-19 po stronie zobowiązań może być zmiana prezentacji na 30 czerwca 2020 roku zobowiązań kredytowych z długo- na krótkoterminowe. Niestabilne warunki handlowe oraz niedobory pieniężne mogą skutkować naruszeniem kowenantów kredytowych na dzień bilansowy i dać prawo kredytodawcy do żądania spłaty w ciągu 12 miesięcy od dnia bilansowego.

Warto również wspomnieć o temacie ulg czynszowych dla najemców ze względu na Covid-19. Zasadniczo ujęcie ulg czynszowych będzie zależeć od tego, czy (1) leasingobiorca jest uprawniony w ramach pierwotnej umowy leasingu do ulgi czynszowej, czy też (2) ulga została udzielona lub wynegocjowana poza pierwotną umową. Przy ocenie, czy pierwotna umowa zawierała prawo do ulgi, leasingobiorca powinien rozważyć postanowienia umowy regulujące wystąpienie zdarzeń nadzwyczajnych (np. klauzula siły wyższej lub podobne postanowienie). Jeżeli leasingobiorca jest uprawniony w ramach pierwotnej umowy leasingu do ulgi czynszowej, to taka ulga nie stanowi modyfikacji leasingu i zmiana zobowiązań z tyt. leasingu jest ujmowana w korespondencji z wynikiem finansowym (jako negatywne zmienne opłaty leasingowe). Natomiast ulga czynszowa udzielona lub wynegocjowana poza pierwotną umową stanowi modyfikację leasingu i zmiana zobowiązań z tytułu leasingu jest ujmowana w korespondencji z aktywami z tytułu prawa do użytkowania.

Należy przy tym mieć na uwadze opublikowaną niedawno propozycję zmiany do MSSF 16 polegającą na umożliwieniu leasingobiorcy nieprzeprowadzania oceny, czy ulga czynszowa związana z Covid-19 stanowi modyfikację umowy leasingu i ujmowania ulgi czynszowej w taki sposób, jakby nie stanowiła modyfikacji umowy leasingu. Finalna wersja wspomnianej zmiany oczekiwana jest pod koniec maja 2020 roku. Możliwość jej zastosowania przez polskie spółki będzie zależała od zatwierdzenia zmian przez UE.

Źródło: tekst opublikowano w "Akademia Parkietu dla zaawansowanych inwestorów i emitentów", 10 czerwca 2020.