Ustawa o efektywności energetycznej

Ustawa o efektywności energetycznej

Nowa ustawa zakłada utrzymanie obowiązującego w Polsce od 2013 r. systemu świadectw efektywności energetycznej, tzw. białych certyfikatów. System ten został wprowadzony w celu stymulacji działań zmierzających do zapewnienia efektywnego wykorzystania energii elektrycznej oraz cieplnej, a także paliwa gazowego na terenie Polski. Niestety – jak pokazały ostatnie lata – ustawa tylko w niewielkim stopniu zrealizowała swój cel.

Adresaci obowiązku – podmioty zobowiązane

Podstawowa zmiana dotyczy sposobu wykonywania obowiązku w zakresie efektywności energetycznej przez tzw. podmioty zobowiązane. Podmiotami zobowiązanymi są, m.in., dostawcy energii elektrycznej, ciepła lub gazu ziemnego do odbiorców końcowych. Wielkość oszczędności w zakresie energii finalnej, do której zobowiązano wskazane w ustawie podmioty, określono na poziomie 1,5% oszczędności rocznej. Na gruncie nowej ustawy podmioty zobowiązane będą musiały:

1. Zrealizować przedsięwzięcie lub przedsięwzięcia służące poprawie efektywności energetycznej u odbiorcy końcowego, w wyniku których uzyskuje się oszczędności energii finalnej, potwierdzone audytem efektywności energetycznej, lub
2. Uzyskać i przedstawić do umorzenia Prezesowi URE świadectwo efektywności energetycznej.

Dotychczas, podmioty zobowiązane mogły spełnić swoje obowiązki w zakresie przedsięwzięć proefektywnościowych poprzez uzyskanie i przedstawienie do umorzenia Prezesowi URE świadectw efektywności energetycznej lub uiszczenia opłaty zastępczej. W praktyce, podmioty zobowiązane realizowały swój obowiązek poprzez wnoszenie opłaty zastępczej.

Nowa ustawa zakłada ograniczenie możliwości uiszczania opłaty zastępczej dla spełnienia wskazanych obowiązków w zakresie uzyskania oszczędności energii. Podmioty zobowiązane będą mogły zrealizować obowiązek w zakresie efektywności energetycznej uiszczając opłatę zastępczą w zakresie:

1. 30% tego obowiązku za 2016 r.,
2. 20% tego obowiązku za 2017 r.,
3. 10% tego obowiązku za 2018 r.

Wykonanie obowiązku przez wniesienie opłaty zastępczej w wyższej wysokości będzie możliwe, w przypadku gdy podmiot zobowiązany wykaże, że nie mógł zaopatrzyć się w białe świadectwa na giełdzie po cenie nie wyższej niż opłata zastępcza.

Wprowadzone ograniczenia mają doprowadzić do tego, iż podmioty zobowiązane aktywnie zaangażują się w podejmowanie lub promowanie działań inwestycyjnych w zakresie zwiększenia efektywności energetycznej.

Stawkę jednostkowej opłaty zastępczej (za tonę oleju ekwiwalentnego) określono na poziomie 1000 PLN za 2016 r. i 1500 PLN za 2017 r., ze wskazaniem, iż wysokość opłaty zastępczej za rok 2018 i każdy kolejny rok będzie ulegać zwiększeniu o 5% w stosunku do wysokości jednostkowej opłaty zastępczej obowiązującej za rok poprzedni.

Powyższe rozwiązanie budzi szczególne zainteresowanie, z uwagi na dotychczasowe doświadczenia w zakresie braku podaży białych certyfikatów występujące na rynku i obawy związane z ich podażą w przyszłości. Jednocześnie przedsiębiorcy obawiają się, iż możliwości realizacji przedsięwzięć efektywnościowych bezpośrednio u odbiorców są ograniczone.

Pozyskiwanie białych certyfikatów

Kolejna istotna zmiana dotyczy trybu pozyskiwania świadectw efektywności energetycznej. Wskazać należy, iż dotychczas, uzyskanie białych certyfikatów wymagało wzięcia udziału w przetargu organizowanym przez Prezesa URE, którego przedmiotem było wyłonienie przedsięwzięć proefektywnościowych. System oparty o przetargi organizowane przez Prezesa URE uważany był za nieefektywny, a dotychczas zorganizowane przetargi nie wyczerpywały puli świadectw efektywności energetycznej możliwych do przyznania.

W nowej ustawie, zrezygnowano z procedury przetargowej wskazując na konieczność uproszczenia i przyśpieszenia procedur przyznawania białych certyfikatów. Jednocześnie, utrzymany został wymóg w zakresie minimalnego progu oszczędności energii gwarantowanej przez przedsięwzięcia, które mogą uzyskać świadectwa efektywności energetycznej w ilości nie mniejszej niż 10 ton oleju ekwiwalentnego średnio w ciągu roku.

Audyty energetyczne

Nowe przepisy przewidują dodatkowy rozdział regulujący zasady przeprowadzania audytu energetycznego przedsiębiorstw. Krąg podmiotów podlegających temu obowiązkowi jest bardzo szeroki – są to bowiem wszyscy duzi przedsiębiorcy (tzn. z wyłączeniem małych i średnich przedsiębiorstw) niezależnie od branży i zużycia energii elektrycznej, ciepła lub gazu ziemnego. Audyt energetyczny powinien być przeprowadzony raz na 4 lata.

Z powyższych obowiązków w zakresie odbycia audytu energetycznego będą zwolnieni właściciele mikro, małych i średnich przedsiębiorstw oraz przedsiębiorcy posiadający system zarządzania energią lub system zarządzania środowiskowego, w ramach których przeprowadzono już audyt energetyczny przedsiębiorstwa.

Ustawa o efektywności energetycznej: Kontrowersje i podsumowanie

Nowa ustawa o efektywności energetycznej już na etapie procedowania budziła znaczne obawy uczestników rynku w związku z brakiem możliwości uwzględnienia w ramach systemu wsparcia projektów już zrealizowanych (ostatecznie ustawodawca wyłączył z możliwości uzyskania wsparcia inwestycji sprzed 1 stycznia 2014 r.).

Zrozumiałe jest, iż przyznanie wsparcia musi być w skorelowane z efektem zachęty, który nie występuje w przypadku wsparcia projektów już zrealizowanych. Jednocześnie postulat dotyczący przesunięcia terminu wejścia w życie również nie jest pozbawiony podstaw. Głównym argumentem wskazywanym przez branżę jest fakt, iż wiele podmiotów, takich jak spółdzielnie, wspólnoty mieszkaniowe, przedsiębiorstwa, które na mocy obowiązującej dotąd ustawy przeprowadziły kosztowne inwestycje, nie będą miały możliwości wzięcia udziału w przetargach, a zatem uzyskania wsparcia. Jednocześnie niewykluczone, że również te podmioty będą miały jeszcze szanse na uzyskanie wsparcia. Pojawiają się bowiem głosy mówiące o ogłoszeniu przez Prezesa URE jeszcze jednego przetargu w 2016 r., który zgodnie z przepisami przejściowymi zawartymi w nowej ustawie, mógłby być procedowany po jej wejściu w życie.

Podsumowując, nowa ustawa o efektywności energetycznej zawiera szereg istotnych zmian, w zakresie mechanizmu wspierania działań efektywności energetycznej. Odejście od przetargów powinno rzeczywiście przyczynić się od uproszczenia procedur przyznawania białych certyfikatów. To, w połączeniu z ograniczeniem możliwości wykonywania obowiązku przez podmioty zobowiązane, powinno przyczynić się do wzrostu faktycznie realizowanych inwestycji proefektywnościowych (w tym w ramach współpracy dostawcy z odbiorcą – np. w formule ESCO).