Zmiana sposobu ustalania wynagrodzeń dla członków zarządów i rad nadzorczych

Wejście z życie nowelizacji ma na celu, zgodnie z deklaracjami wynikającymi z treści uzasadnienia, uelastycznienie mechanizmu określania wynagrodzeń menadżerów i zbliżenia go w maksymalnym stopniu do zasad obowiązujących na rynku przy uwzględnieniu konstytucyjnej zasady sprawiedliwości społecznej. 

Do najważniejszych zmian, jakie zostały wprowadzone na mocy niniejszej ustawy, należą:

1.    Rozszerzenie zakresu podmiotów objętych ograniczeniami wynikającymi z ustawy.

Dotychczasowe przepisy tzw. „ustawy kominowej” dotyczyły jedynie spółek, w których Skarb Państwa posiadał udział większościowy. Nowe przepisy natomiast dotyczą wszystkich spółek, w których Skarb Państwa, jednostki samorządu terytorialnego lub ich związki, jak również państwowe i komunalne osoby prawne posiadają prawa udziałowe. Oznacza to znaczne rozszerzenie uprawnień podmiotów publicznych w zakresie kształtowania wynagrodzeń członków organów zarządzających i organów nadzorczych.

2.    Zasadnicza zmiana sposobu ustalania wynagrodzeń członków zarządów i rad nadzorczych.

Nowo wprowadzone przepisy nakładają na Walne Zgromadzenie lub Zgromadzenie Wspólników obowiązek podjęcia uchwał dotyczących wysokości wynagrodzenia dla członków organów zarządzających spółek skarbu Państwa. Zgodnie z nowymi przepisami wynagrodzenia dzielą się na dwie części: stałą i zmienną. Część stała wynagrodzenia stanowi wynagrodzenie miesięczne podstawowe, określone kwotowo. Natomiast część zmienna wynagrodzenia jest wynagrodzeniem uzupełniającym za rok obrotowy spółki i przysługuje jedynie członkom organu zarządzającego. W przypadku członka rady nadzorczej przysługiwać mu będzie jedynie część stała wynagrodzenia. Wysokość wynagrodzenia stałego będzie uzależniona od wielkości przedsiębiorstwa. Będzie ona ustalana na podstawie skali działalności spółki, w szczególności zależeć będzie od jej aktywów, przychodów i wielkości zatrudnienia.

Zmienna część wynagrodzenia dotycząca tylko członków zarządu będzie uzależniona od poziomu realizacji celów zarządczych. Nie będzie ona mogła przekroczyć 50% rocznego wynagrodzenia stałego członka zarządu. W przypadku spółek publicznych oraz największych przedsiębiorstw maksymalny limit wyniesie 100% wynagrodzenia podstawowego członka organu zarządzającego w poprzednim roku obrotowym.

3.    Zniesienie możliwości korzystania z przepisów dopuszczających świadczenie usług przez członków organów zarządzających na podstawie kontraktów managerskich, przy jednoczesnym zatrudnieniu zgodnie z zasadami ustawy kominowej.

Dotychczasowe przepisy „ustawy kominowej” dawały możliwość zwiększenia wysokości wynagrodzenia przysługującego członkom organów zarządzających poprzez zatrudnienie w spółkach zależnych lub świadczenie usług w zakresie zarządzania w ramach prowadzonej przez siebie działalności gospodarczej. Wejście w życie ustawy z dnia 09 czerwca 2016 roku o zasadach kształtowania wynagrodzeń osób kierujących niektórymi spółkami blokuje tę możliwość i zobowiązuje jednocześnie podmioty, które jej podlegają, do wdrożenia jej przepisów najpóźniej do dnia odbycia Walnego Zgromadzenia lub Zgromadzenia Wspólników zatwierdzającego sprawozdanie z działalności spółki i sprawozdanie finansowe za rok obrotowy rozpoczynający się w 2016 roku, zatem najpóźniej do dnia 31 maja 2018 roku.

Do dnia zatwierdzenia sprawozdania z działalności spółki i sprawozdania finansowego ustawa dopuszcza możliwość stosowania dotychczasowych umów, obowiązujących w chwili wejścia w życie ustawy.

4.    Wprowadzenie wytycznych dotyczących niektórych postanowień umów zawieranych z członkami organów zarządzających.

Nowa ustawa wprowadza zasadę, że z członkami organów zarządzających będą zawierane wyłącznie umowy o świadczenie usług bez względu na to, czy te usługi będą świadczone w ramach prowadzonej przez członka zarządu działalności gospodarczej. Dodatkowo ustawa określa niektóre szczegółowe warunki takich umów, w tym obowiązek osobistego sprawowania funkcji członka zarządu oraz ograniczenie maksymalnego terminu wypowiedzenia do 3 miesięcy. Nowe przepisy limitują także wysokość odprawy z tytułu rozwiązania albo wypowiedzenia umowy o świadczenie usług zarządzania, która nie może przekraczać trzykrotności stałej części wynagrodzenia przy założeniu, że funkcja pełniona była przez co najmniej 12 miesięcy przed rozwiązaniem umowy.

Ograniczeniom będzie podlegało również stosowanie klauzul o zakazie konkurencji, dotyczących okresu po zakończeniu współpracy pomiędzy członkiem organu zarządzającego a spółką. W szczególności w nowym stanie prawnym okres zakazu konkurencji nie będzie mógł przekraczać sześciu miesięcy i jednocześnie ograniczenie takie będzie mogło być stosowane tylko w przypadku osób pełniących funkcje w zarządzie spółki przez co najmniej trzy miesiące.

W założeniach nowa ustawa ma stanowić sprawne narzędzie do motywowania managerów spółek skarbu państwa do efektywnego działania, co ma znajdować odzwierciedlenie w wysokości ich wynagrodzenia. Wypada wspomnieć, że jest to kolejna próba uregulowania publicznie wrażliwych kwestii zarobków kadry zarządzającej w spółkach Skarbu Państwa, czy będzie ona bardziej skuteczna od poprzednich pokażą najbliższe lata. Niewątpliwie stanowi ona jednak znaczną ingerencję w wewnętrzne zasady funkcjonowania podmiotów z udziałem publicznym i przynajmniej w początkowym okresie obowiązywania nowych regulacji nakłada szereg obowiązków związanych z wdrożeniem nowego systemu wynagradzania.

[1] Ustawa z dnia z dnia 3 marca 2000 r. o wynagradzaniu osób kierujących niektórymi podmiotami prawnymi).