Obowiązkowe raportowanie schematów podatkowych

Przepisy mają wejść w życie 1 stycznia 2019 roku, ale retroaktywnie mają być raportowane schematy, dla których pierwszej czynności związanej z ich wdrażaniem dokonano po 25 czerwca 2018 roku (schematy transgraniczne) albo po 1 listopada 2018 roku (schematy krajowe).

Co podlega raportowaniu?

Raportowanie dotyczy schematów podatkowych (mających lub mogących mieć wpływ na obowiązek podatkowy) spełniających wskazane w ustawie kryteria – odmienne dla schematów transgranicznych (obowiązek ich raportowania wynika z unijnej Dyrektywy DAC6) i schematów krajowych (nieobjętych Dyrektywą). W przypadku schematów krajowych, raportowanie obejmie schematy niezależnie od podatków, których dotyczą (m.in. obejmie zarówno schematy dotyczące CIT, PIT jak i VAT).

Raportowaniu będzie podlegał szereg informacji dotyczących schematu, m.in. jego szczegółowy opis, zastosowane przepisy prawa podatkowego, jak również spodziewana wysokość korzyści podatkowej. Zaraportowanym schematom będzie nadawany tzw. NSP – numer schematu podatkowego.

Kiedy raportowaniu podlegają schematy krajowe?

Schematy krajowe będą podlegały raportowaniu, gdy korzystający będzie podmiotem kwalifikowanym (przychody, koszty lub aktywa korzystającego lub jego podmiotu powiązanego przekraczają 10 mln EUR, lub gdy schemat dotyczy rzeczy lub praw o wartości rynkowej powyżej 2.5 mln EUR), i jednocześnie:

1. główną lub jedną z głównych korzyści, którą korzystający spodziewa się osiągnąć w związku ze schematem, jest korzyść podatkowa (rozumiana bardzo szeroko - zasadniczo jako każde obniżenie wysokości zobowiązania podatkowego lub opóźnienie jego powstania), a dodatkowo spełniony jest przynajmniej jeden inny warunek z tzw. ogólnej cechy rozpoznawczej (szeroki i mało precyzyjny katalog, m.in. dokumentacja albo forma czynności nie wymaga istotnych zmian w zależności od korzystającego, istnieje zobowiązanie do zachowania w poufności sposobu, w jaki uzyskuje się korzyść podatkową ze schematu, wynagrodzenie dla doradcy ustalone na zasadzie success fee, itd.), lub
2. bez względu na to, jaka jest główna korzyść ze schematu – jeżeli spełnia on co najmniej jeden z szeregu różnych innych warunków – na przykład:

(i) ma wpływ na część odroczoną podatku dochodowego lub aktywa albo rezerwy z tytułu podatku odroczonego istotny dla jednostki w rozumieniu rachunkowym i wpływ ten przekracza 5m PLN rocznie,

(ii) dotyczy niepobrania podatku u źródła w kwocie powyżej 5m PLN rocznie, który to podatek byłby pobrany w przypadku niestosowania umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania lub zwolnienia.

Kiedy raportowaniu podlegają schematy transgraniczne?

Schematy transgraniczne będą podlegały raportowaniu bez względu na to, czy korzystający jest podmiotem kwalifikowanym – w sytuacji, gdy:

1. główną lub jedną z głównych korzyści, którą korzystający spodziewa się osiągnąć w związku ze schematem, jest korzyść podatkowa (rozumiana analogicznie jak przy schematach krajowych), a dodatkowo spełniony jest przynajmniej jeden inny warunek z tzw. ogólnej cechy rozpoznawczej (katalog tych warunków jest nieco węższy niż przy schematach krajowych), lub
2. bez względu na to, jaka jest główna korzyść ze schematu – jeżeli spełnia on co najmniej jeden z szeregu różnych warunków wymienionych w ustawie, na przykład:

a) występują zaliczane do KUP płatności transgraniczne na rzecz podmiotów powiązanych położonych w rajach podatkowych,

b) ten sam dochód lub majątek korzysta z metod mających na celu unikanie podwójnego opodatkowania w więcej niż jednym państwie,

c) występuje nieprzejrzysta struktura własności prawnej lub trudny do ustalenia jest beneficjent rzeczywisty,

d) dochodzi do przeniesienia praw do trudnych do wyceny wartości niematerialnych.

Kto będzie zobowiązany do raportowania?

Obowiązek raportowania będzie spoczywał zasadniczo na promotorze (jest nim każdy, kto opracowuje, oferuje, udostępnia, wdraża lub zarządza wdrażaniem uzgodnienia – w szczególności doradca podatkowy, radca prawny czy adwokat), a w określonych sytuacjach na korzystającym (osobie, której udostępniany jest schemat, która jest przygotowana do jego wdrożenia lub dokonała czynności służącej wdrożeniu). Ponadto, w sytuacji niezaraportowania schematu przez promotora ani korzystającego, obowiązek zaraportowania może ciążyć również na wspomagającym (szeroka definicja obejmująca m.in. każdego, kto podjął się udzielić pomocy, wsparcia lub porad w zakresie opracowania lub wdrożenia schematu – np. notariusza).

Zasady raportowania są przy tym inne dla tzw. schematów standaryzowanych (powtarzalnych, możliwych do wdrożenia lub udostępnienia u więcej niż jednego korzystającego bez konieczności zmiany istotnych założeń schematu) i dla schematów niestandaryzowanych.  

Jakie obowiązki będą nałożone na korzystających?

Korzystający będzie miał obowiązek zaraportowania schematu, gdy:

1. dany schemat podlega raportowaniu, a korzystający nie został poinformowany przez promotora o tym, że schemat został już zaraportowany (zgodnie z uzasadnieniem - np. w przypadku gdy korzystający sam opracował i wdraża dany schemat i nie współpracuje z żadnym promotorem);
2. w przypadku schematów niestandaryzowanych, jeżeli korzystający zostanie poinformowany o tym, że promotor nie zaraportuje schematu (gdyż naruszałoby to obejmującą promotora tajemnicę zawodową, z której korzystający go nie zwolnił) - przy czym w takiej sytuacji promotor będzie przekazywał korzystającemu określone dane podlegające zaraportowaniu.

Korzystający będzie w powyższych sytuacjach raportował w terminie 30 dni od dnia następnego po udostępnieniu schematu, od następnego dnia po przygotowaniu schematu do wdrożenia lub od dnia dokonania pierwszej czynności związanej z wdrażaniem schematu – w zależności od tego, które z tych zdarzeń nastąpi wcześniej. Udostępnienie schematu jest przy tym rozumiane bardzo szeroko i obejmuje m.in. przekazywanie korzystającemu informacji o uzgodnieniu w jakiejkolwiek formie, w tym drogą elektroniczną, telefoniczną lub osobiście.

Niezależnie od obowiązku raportowania (który zazwyczaj będzie spoczywał na promotorze), w każdej sytuacji, gdy korzystający zastosuje schemat, będzie on zobowiązany do przekazania Szefowi KAS tzw. informacji o zastosowaniu schematu podatkowego w terminie złożenia deklaracji podatkowej dotyczącej okresu rozliczeniowego, w którym dokonał jakichkolwiek czynności będących elementem schematu podatkowego lub uzyskiwał wynikającą z niego korzyść podatkową. Informacja będzie zawierała m.in. NSP oraz wysokość ew. korzyści podatkowej wynikającej ze schematu podatkowego uzyskanej w okresie rozliczeniowym. Tym samym, każde zastosowanie schematu podatkowego będzie obligatoryjnie ujawniane przez korzystającego administracji skarbowej.

Powyższa informacja będzie składana pod rygorem odpowiedzialności karnej za złożenie fałszywego oświadczenia i podpisywana przez podatnika będącego osobą fizyczną, a w przypadku podatników będących osobami prawnymi - przez wszystkich członków organu zarządzającego podatnika.

Jakie są sankcje za niezaraportowanie?

Projekt przewiduje karę grzywny w przypadku niedopełnienia obowiązków w zakresie raportowania schematów podatkowych. Sąd może w takim przypadku orzec także środek karny zakazu prowadzenia określonej działalności gospodarczej.

W przypadku promotorów, podmiotów zatrudniających promotorów lub faktycznie wypłacających im wynagrodzenie, których przychody lub koszty przekroczyły w poprzednim roku obrotowym 8m PLN, przepisy nakładają obowiązek wdrożenia tzw. procedury wewnętrznej określającej zasady postępowania w zakresie raportowania. Przepisy wprowadzają przy tym karę pieniężną do 2m PLN (w pewnych sytuacjach – do 10m PLN) w przypadku niewdrożenia procedury wewnętrznej przez zobowiązane podmioty.

Należy podkreślić, że wobec szerokiej definicji przewidzianej w ustawie, zobowiązanymi do wdrożenia procedury wewnętrznej będą nie tylko doradcy podatkowi, radcowie prawni czy adwokaci, ale w określonych sytuacjach także inne podmioty (m.in. banki czy instytucje finansowe, ale również spółki, w ramach których funkcjonują wewnętrzne działy podatkowe).

Kiedy obowiązek raportowania ma wejść w życie?               

Przepisy mają wejść w życie z dniem 1 stycznia 2019 roku, przy czym obowiązek raportowania będzie częściowo retroaktywny – raportowane będą także schematy, jeżeli pierwszej czynności związanej z ich wdrażaniem dokonano:

1. w przypadku schematów krajowych – po 1 listopada 2018 roku,
2. w przypadku schematów transgranicznych – po 25 czerwca 2018 roku.

Informację o schematach raportowanych retroaktywnie będą musiały być przekazane do końca czerwca 2019 roku (jeżeli raportującym będzie promotor) lub do końca września 2019 roku (jeżeli raportującym będzie korzystający).