Zmiany dotyczące płatości za pośrednictwem rachunku płatniczego 

Obecny stan prawny

Zgodnie z obowiązującym dotychczas brzmieniem art. 22 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej (dalej: ustawa o SDG) dokonywanie lub przyjmowanie płatności związanych z wykonywaną działalnością gospodarczą następuje za pośrednictwem rachunku bankowego przedsiębiorcy w każdym przypadku, gdy stroną transakcji, z której wynika płatność, jest inny przedsiębiorca oraz jednorazowa wartość transakcji, bez względu na liczbę wynikających z niej płatności, przekracza równowartość 15 000 euro przeliczonych na złote według średniego kursu walut obcych ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski ostatniego dnia miesiąca poprzedzającego miesiąc, w którym dokonano transakcji.

W obowiązującym stanie prawnym naruszenie powyższego obowiązku nie jest jednak sankcjonowane, co zgodnie z uzasadnieniem do projektu ustawy zmieniającej stanowi główny powód nowelizacji.

Wprowadzone zmiany

W konsekwencji wprowadzonej Ustawą nowelizacji podatnicy PIT prowadzący pozarolniczą działalność gospodarczą oraz podatnicy CIT nie zaliczą do kosztów uzyskania przychodów kosztu w tej części, w jakiej płatność dotycząca transakcji określonej we wskazanym powyżej art. 22 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej została dokonana bez pośrednictwa rachunku płatniczego.

Istotna zmiana została również wprowadzona w samej treści cytowanego wyżej artykułu art. 22 ustawy o SDG. Kwota limitu płatności gotówkowych została bowiem zmniejszona z 15 000 euro do 15 000 złotych, przy czym transakcje w walutach obcych przelicza się na złote według kursu średniego walut obcych ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego dzień dokonania transakcji.

Zgodnie z uzasadnieniem do projektu Ustawy obniżenie obecnie obowiązującego limitu ma przynieść efekt w postaci zwiększenia transparentności dokonywanych transakcji, wzrostu uczciwej konkurencji między przedsiębiorcami, zmniejszania szarej strefy i w konsekwencji zwiększenia dochodów budżetu państwa. W uzasadnieniu wskazano również przykład działań podejmowanych przez państwa członkowskie Unii Europejskiej, które obniżyły maksymalne progi kwotowe dla dokonywania płatności gotówkowych (wymieniono m.in. Węgry i Bułgarię, które obniżyły próg do 5 000 euro, jak również Grecję, która zmniejszyła limit do 1 500 euro).

W toku procesu legislacyjnego obniżenie progu kwotowego zostało jednak zakwestionowane przez Komisję Finansów Publicznych, która w swoim sprawozdaniu po pierwszym czytaniu Ustawy w Sejmie wnosiła o pozostawienie limitu bez zmian, tj. na poziomie 15 000 euro. Wśród argumentów przeciwko obniżeniu limitu pojawiła się ochrona interesów małych i średnich przedsiębiorców (utrzymanie wyższej kwoty może być dla nich istotne ze względu na utrzymanie płynności) oraz zastrzeżenia dotyczące braku skuteczności proponowanych zmian dla realizacji założonych przez Ministerstwo Finansów celów. W czasie posiedzenia, które odbyło się po pierwszym czytaniu, członkowie Komisji próbowali również bezskutecznie dowiedzieć się, jakie są szacowane wpływy do budżetu wynikające z obniżenia limitu. Pomimo rekomendacji Komisji przedstawionych w sprawozdaniu po pierwszym czytaniu Ustawa została ostatecznie uchwalona w formie zakładającej obniżenie przedmiotowego limitu do 15 000 złotych.

Ustawa wprowadza również zasadę, zgodnie z którą w przypadku zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów kosztu w tej części, w jakiej płatność dotycząca transakcji określonej w art. 22 ustawy o SDG została dokonana bez pośrednictwa rachunku płatniczego, w miesiącu, w którym została dokonana podatnicy będą zobowiązani do zmniejszenia kosztów uzyskania przychodów albo - w przypadku braku możliwości zmniejszenia kosztów uzyskania przychodów – zwiększenia przychodów.

Wejście w życie Ustawy i przepisy przejściowe

Zasady określone w Ustawie znajdą zastosowanie w przypadku płatności dokonywanych w roku podatkowym rozpoczynającym się po 31 grudnia 2016 r. Nie będą one jednak stosowane względem płatności wynikających z transakcji zawartych przed dniem 1 stycznia 2017 r., dla których obowiązywać będzie dotychczasowy próg kwotowy, czyli 15 tys. euro. Jednocześnie, nowe regulacje dotyczące opisanej powyżej zasady dokonywania korekty kosztów i przychodów nie będą stosowane do płatności dotyczących kosztów zaliczonych do kosztów uzyskania przychodów przed dniem wejścia w życie Ustawy.

Ustawa wchodzi w życie z dniem 1 stycznia 2017 r.