Nowe zasady opodatkowania produktów z UFK

Kluczową zmianą wprowadzoną do ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych jest częściowe odejście od dotychczasowego modelu rozliczeń, zgodnie z którym zakład ubezpieczeń jako płatnik odprowadza podatek
z wypłat z UFK, na rzecz nowego podejścia, w którym to klient, co do zasady, samodzielnie będzie rozliczał podatek.

Ponadto zgodnie z zamiarem ustawodawcy, umożliwione ma zostać rozliczanie strat/ dochodów z inwestycji w fundusze kapitałowe z dochodami / stratami z innych inwestycji kapitałowych, takich jak np. w akcje. Omawiane przepisy wejdą w życie 1 stycznia 2024 r. i obowiązywać będą
w odniesieniu do dochodów uzyskanych w 2024 r.

Umowy ubezpieczenia z UFK to specyficzna kategoria produktów ubezpieczeniowych, które łączą w sobie elementy ochrony ubezpieczeniowej
i inwestycji. Charakterystyczną cechą tych umów jest alokacja części składki ubezpieczeniowej na inwestycje w jednostki uczestnictwa funduszu kapitałowego.

Fundusz kapitałowy stanowi w tym kontekście narzędzie inwestycyjne, które może obejmować różnorodne instrumenty finansowe. Ubezpieczeni w ramach umów z UFK mogą uzyskać dwie kluczowe korzyści: po pierwsze - otrzymują ochronę ubezpieczeniową, która zabezpiecza ich/uposażonych finansowo w przypadku określonych zdarzeń, takich jak śmierć ubezpieczonego czy innych sytuacji objętych polisą, a po drugie - część składki ubezpieczeniowej jest inwestowana.

Dochód z umów z UFK podlega opodatkowaniu 19% zryczałtowanym podatkiem dochodowym. Obecnie to zakłady ubezpieczeń pełnią rolę płatnika tego podatku, a nie sam ubezpieczony. Zakład ubezpieczeń jest zatem zobowiązany do ustalania kwoty dochodu, obliczania podatku oraz dokonywania jego potrącenia z kwoty wypłacanej klientowi.

W efekcie klient otrzymuje świadczenie już po odjęciu tego podatku, co eliminuje konieczność osobistego dokonywania rozliczeń podatkowych związanych z uzyskanymi dochodami z funduszy kapitałowych.

W wyniku wprowadzenia zmian od 2024 roku, powyższe zasady ulegną modyfikacji. Zgodnie bowiem z nowym brzmieniem ustawy o PIT, zniesione zostaną obowiązki płatnika ciążące na zakładach ubezpieczeniowych w związku z wypłatami związanymi z umorzeniem, odkupieniem, wykupieniem albo unicestwieniem w inny sposób tytułów uczestnictwa w funduszach kapitałowych.

W tej sytuacji, zakłady ubezpieczeniowe, co do zasady, zobowiązane będą
do przygotowania informacji PIT-8C, w ramach której wskażą wartość przychodów i kosztów związanych z dokonaną wypłatą (np. w związku z umorzeniem tytułów uczestnictwa).

Efektywnie zakłady ubezpieczeń powinny być zobowiązane wystawić informacje PIT-8C po raz pierwszy w 2025 r. Klient otrzyma zatem pełną kwotę wypłaty z umowy z UFK, a na podstawie otrzymanego od zakładu ubezpieczeń PIT-8C powinien samodzielnie dokonać rozliczenia podatku, poprzez złożenie deklaracji PIT-38 w terminie do końca kwietnia roku następnego po otrzymaniu wypłaty z UFK.

Ponadto, podkreślenia wymaga, iż ustawodawca nie usunął z porządku prawnego dotychczasowego obowiązku płatnika do obliczenia i poboru podatku od świadczeń otrzymanych z dochodów funduszu kapitałowego, jeżeli statut przewiduje wypłaty z tych dochodów jego uczestnikom bez umarzania, odkupywania, wykupywania albo unicestwiania w inny sposób tytułów uczestnictwa w takim funduszu.

Co więcej, nowe zasady opodatkowania nie dotyczą wszystkich produktów ochronno-inwestycyjnych zakładów ubezpieczeń. To rozróżnienie może generować komplikacje w praktyce, zarówno dla klientów, jak i zakładów ubezpieczeń, które będą musiały zarządzać różnymi modelami rozliczania dochodów pod kątem podatkowym.

Zakłady ubezpieczeń powinny rozważyć weryfikację, które produkty / wypłaty rozliczane będą na dotychczasowych zasadach, a które zgodnie z nowymi regulacjami. Nowe przepisy dotyczące opodatkowania wypłat z UFK mogą wywołać w praktyce szereg niejasności po stronie zakładów ubezpieczeniowych, m.in., jeśli chodzi o ustalanie wysokości kosztów, które mają zostać uwzględnione w PIT-8C dla klienta.

W związku z powyższym, rekomendujemy bieżące monitorowanie praktyki organów podatkowych w tym zakresie.

Nowelizacja wprowadza także zachęty dla inwestorów, umożliwiając im łączenie wyniku podatkowego z inwestycji w UFK z wynikami podatkowymi na innych inwestycjach kapitałowych. Przepisy obowiązujące od 1 stycznia 2024 r. przewidują możliwość potencjalnego rozliczenia straty na inwestycji w UFK.

Inwestorzy powinni mieć zatem możliwość obniżenia dochodu ze źródła zyski kapitałowe o stratę zysków kapitałowych wygenerowaną na innych inwestycjach realizowanych na rynku kapitałowym, zwłaszcza w zakresie papierów wartościowych.

Powyższa zmiana stanowi dla podatników niewątpliwie korzystne rozwiązanie, jednakże, jak każda zmiana przepisów podatkowych, wprowadza to nowe wyzwania dla inwestorów, którzy teraz powinni skrupulatnie monitorować swoje inwestycje, zarówno pod względem zysków, jak i strat.

Otwarcie możliwości kompensacji dochodów i strat może być jednak szansą
na zwiększenie atrakcyjności niektórych produktów inwestycyjnych oferowanych przez zakłady ubezpieczeń.

Podsumowując, nowe zasady opodatkowania ubezpieczeń na życie z UFK wprowadzają istotne zmiany, zarówno dla klientów, jak i zakładów ubezpieczeń.

Przeniesienie odpowiedzialności za rozliczenie podatku z zakładów ubezpieczeń na ubezpieczonych stawia zarówno przed klientami, jak i zakładami ubezpieczeń nowe wyzwania, wymagając dostosowania procedur i systemów operacyjnych do nowej rzeczywistości prawnej.

Przewidywane zmiany zakładają większą niezależność klientów w kwestiach podatkowych związanych z umowami z UFK, ale jednocześnie nakładają na nich dodatkową odpowiedzialność za prawidłowe rozliczenia podatkowe.
Zakłady ubezpieczeń powinny zatem poinformować klientów o nowych zasadach opodatkowania wypłat z posiadanych produktów, a we własnym zakresie przyjrzeć się wpływowi przedmiotowych zmian na wewnętrzne procesy.

Autorzy: Przemysław Borowiec oraz Kinga Piotrowska