Udostępnienie majątku pomiędzy gminą a innym podmiotem to nadużycie prawa?

Klauzula nadużycia prawa vs. odmowa wydania interpretacji

Zgodnie z obowiązującymi od 15 lipca 2016 r. przepisami dot. klauzuli nadużycia prawa, przez nadużycie prawa rozumie się czynności (dostawę towarów, świadczenie usług) w ramach transakcji, która pomimo spełnienia warunków formalnych, ma zasadniczo na celu osiągnięcie korzyści podatkowych, których przyznanie byłoby sprzeczne z celem, któremu służą przepisy ustawy (art. 5 ust. 4 i 5 ustawy o VAT). Równocześnie wprowadzono do Ordynacji podatkowej art. 14b § 5b, który stanowi, iż nie wydaje się interpretacji w zakresie tych elementów stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego, co do których istnieje uzasadnione przypuszczenie, że mogą stanowić nadużycie prawa.

Zastosowanie klauzuli przez Dyrektora KIS

Mimo iż wspomniane przepisy obowiązują już półtora roku, dopiero od kilku miesięcy zaczęły być aktywnie stosowane w odniesieniu do wniosków o interpretacje składanych przez JST. Obecnie wydaje się, iż Dyrektor KIS kompleksowo analizuje warunki, na jakich zostały, bądź mają być zawarte umowy cywilnoprawne będące przedmiotem wniosku. Jeżeli uzna, że jego zdaniem brak jest ekonomicznego uzasadnienia dla transakcji, wydaje postanowienie o odmowie wydania interpretacji ze względu na podejrzenie nadużycia prawa. Dyrektor KIS przykładowo stwierdza w niektórych rozstrzygnięciach, że wysokość czynszu dzierżawnego pobieranego przez gminę jest niska, co uzasadnia jego podejrzenie o próbie nadużycia prawa przez wnioskodawcę.

Warto podkreślić, iż odmawiając wydania interpretacji Dyrektor KIS nie stwierdza, że doszło do nadużycia prawa przez wnioskodawcę. Organ wskazuje na swoje uzasadnione przypuszczenie, które stanowi przesłankę pozwalającą mu odmówić wydania interpretacji.

Znaczenie nowej praktyki dla JST

Omawiane podejście Dyrektora KIS do tematyki dzierżawy majątku gminnego może prowadzić do następujących konsekwencji:

• Aktualnie trudniej będzie uzyskać pozytywną interpretację potwierdzającą istnienie prawa do odliczenia VAT od inwestycji, które gmina zamierza odpłatnie udostępnić na rzecz podmiotu trzeciego. Według naszych szacunków w sprawach dotyczących dzierżawy majątku gmin od listopada 2017 r. wydano więcej postanowień o odmowie wydania interpretacji niż interpretacji pozytywnych.
• Może to oznaczać również komplikacje w przypadku dofinansowań, które wymagają uzyskania od JST interpretacji indywidualnej (Dyrektor KIS nie wydaje negatywnej interpretacji, a jedynie postanowienie o odmowie jej wydania).
• Wskazane jest wzięcie pod uwagę obecnej praktyki fiskusa już na etapie planowania transakcji oraz formułowania zapisów umowy.
• W związku z brakiem jakichkolwiek oficjalnych wytycznych ze strony Ministerstwa Finansów czy też Szefa Krajowej Informacji Skarbowej, w jakich sytuacjach dzierżawa majątku JST może stanowić - w ich ocenie - nadużycie prawa, konieczne staje się monitorowanie praktyki Dyrektora KIS oraz sądów administracyjnych w tym zakresie.

Ponieważ Dyrektor KIS powołuje klauzulę nadużycia prawa w sprawach dotyczących JST dopiero od kilku miesięcy, nie zapadł dotąd żaden wyrok sądu administracyjnego odnoszący się do omawianego problemu. Widzimy jednak istotne argumenty przemawiające za tym, iż Dyrektor KIS stosuje klauzulę nadużycia prawa w sposób zbyt rygorystyczny, profiskalny i nieuwzględniający charakterystyki działalności JST.