Uzyskanie (dobrej) interpretacji indywidualnej nie zawsze takie proste

Możliwości uzyskania wyjaśnień dotyczących sposobu wywiązywania się z obowiązków podatkowych czy wątpliwości w zakresie interpretowania przepisów prawa podatkowego ze strony organów państwowych jest wiele, np. infolinia czy czat Krajowej Informacji Skarbowej. O ile źródła te mogą być w praktyce bardzo przydatne, o tyle nie dają faktycznej ochrony przed nieprawidłowym wypełnianiem obowiązków przez podatników. Ochronę taką dają interpretacje indywidualne przepisów prawa podatkowego, które oprócz interpretacji ogólnych oraz objaśnień podatkowych są źródłami wiążącej (tj. takiej, która stanowi oficjalne stanowisko organów podatkowych) informacji podatkowej.

Idea wydawania interpretacji indywidualnych z założenia jest prosta – podatnik opisuje swój problem czy sytuację, w zakresie których chciałby uzyskać wyjaśnienia, uwzględniając wszystkie istotne (według podatnika) dla rozstrzygnięcia sprawy fakty. Następnie podatnik zadaje organowi konkretne pytanie, na które odpowiedź pokaże podatnikowi jak właściwie wywiązać się ze swoich obowiązków lub skorzystać z przysługujących praw, jednocześnie przedstawiając własne stanowisko jak przedmiotowy problem podatkowy powinien zostać rozwiązany. W praktyce uzyskanie interpretacji indywidualnej nie jest jednak takie proste, zwłaszcza takiej, która będzie gwarantowała podatnikowi bezpieczeństwo działania.

W 2021 r. podatnicy złożyli ponad 30 tysięcy wniosków o wydanie interpretacji indywidualnej¹, z czego aż 40% (prawie 14 tys.) dotyczyło podatku od towarów i usług (VAT). Oficjalny raport Krajowej Informacji Skarbowej nie podaje informacji, ile z tych wniosków złożonych zostało przez jednostki samorządu terytorialnego. Podejrzewać można jednak, że jest ich sporo, nie tylko dlatego, że rozliczenia VAT w JST nie należą do najprostszych, ale również z uwagi na konieczności załączania interpretacji indywidualnej w zakresie VAT dotyczącej konkretnego projektu inwestycyjnego do większości wniosków o dofinansowanie ze źródeł zewnętrznych.

W 2021 r. ok. 72% wniosków zostało rozstrzygniętych poprzez wydanie interpretacji indywidualnej: prawidłowej (ok. 75% wydanych interpretacji) lub nieprawidłowej (ok. 25% wydanych interpretacji), co oznacza, iż w tych przypadkach podatnicy uzyskali odpowiedź jak powinni postąpić w opisanej we wniosku sprawie mając na uwadze przepisy prawa podatkowego (nawet jeśli nie była ona taka jak oczekiwana). Niepokojący jest fakt, iż ok. 28% wniosków pozostało bez rozstrzygnięcia – najczęściej z powodu pozostawienie sprawy bez rozpatrzenia.

Wniosek o wydanie interpretacji indywidualne pozostawia się bez rozpatrzenia, jeśli nie spełnia on określonych przepisami prawa wymogów, przykładowo jeśli podatnik w sposób wyczerpujący nie przedstawi opisu stanu faktycznego/zdarzenia przyszłego będącego przedmiotem wniosku. W praktyce sytuacja taka może mieć miejsce, jeśli podatnik nie odpowie na wezwanie organu do uzupełnienia wniosku (dla przypomnienia - odpowiedź na wezwanie złożyć należy w ciągu 7 dni od jego otrzymania) lub zrobi to w sposób niewłaściwy czy niewystarczający.

Najlepiej zobrazować problem na przykładzie:
Jednostka samorządu terytorialnego (dalej: JST) wystąpiła z wnioskiem o wydanie interpretacji indywidualnej zadając pytanie czy w związku z zamiarem wydzierżawienia majątku na rzecz podmiotu zewnętrznego (co stanowi czynność opodatkowaną VAT) przysługuje jej prawo do odliczenia VAT naliczonego od ponoszonych na powstanie tego majątku wydatków. Organ w wezwaniu zapytał, ile wynosił będzie czynsz dzierżawny majątku omawianego w sprawie. JST zgodnie z prawdą wskazała, iż na chwile obecną nie jest w stanie wskazać dokładnej wysokości czynszu dzierżawnego, z uwagi na fakt, iż możliwe będzie to dopiero po zakończeniu realizacji inwestycji i oddaniu majątku do użytkowania (zdaniem JST w toku realizacji inwestycji nie jest to obiektywnie możliwe). JST podkreśliła jednocześnie, że będzie dążyć do tego, aby czynsz dzierżawny uwzględniał realia rynkowe.

Organ uznał wyjaśnienia JST za niewystarczające do wydania rozstrzygnięcia i pozostawił wniosek bez rozpatrzenia. Sytuacja, w jakiej znalazła się JST w omawianym przykładzie, niewątpliwie jest patowa. Gdyby podatnik w ogóle nie odpowiedział na zadane pytania, to wydanie postanowienia o pozostawieniu sprawy bez rozpatrzenia wydawałoby się oczywiste. W omawianym przykładzie podatnik odpowiedział, niestety niezgodnie z oczekiwaniami. Organ zażądał bowiem udzielenia odpowiedzi na pytania, na które nie da się zgodnie z prawdą odpowiedzieć. Niemniej, udzielenie wyjaśnień, dlaczego na dane pytanie nie da się odpowiedzieć, powinno, przynajmniej w tym przypadku, wystarczyć, aby interpretacja indywidualna została wydana.

Czasem interpretację indywidualną trudno jest w ogóle uzyskać, a czasem uzyskana interpretacja po prostu nie chroni. Podatnikom bardzo często w drodze wezwania zadawane są liczne pytania w związku ze złożonym wnioskiem, aby uzupełnić przedstawiony stan faktyczny/zdarzenie przyszłe (czasem to kilkanaście czy nawet kilkadziesiąt pytań). Zdarza się jednak, iż udzielenie odpowiedzi na niektóre z zadanych pytań nie stanowią uzupełnienia stanu faktycznego o dodatkowe fakty, a przedstawiają ocenę stanu faktycznego przez podatnika. Jeśli podatnik sam w wezwaniu odpowiedział na zadane przez siebie pytanie, gdzie odpowiedź ta stanowi element stanu faktycznego, wówczas organowi nie pozostaje nic innego, jak zgodzić się z podatnikiem. Skoro podatnik przedstawia swoje stanowisko jako fakt (stan faktyczny), to organ nie może kwestionować faktów. Ostatecznie podatnik uzyskuje interpretację, która w żaden sposób nie chroni przed niewłaściwym rozliczeniem, bo właściwie nie uzyskał odpowiedzi na zadane przez siebie pytanie.

Dla przykładu: podatnik w stanie faktycznym wskazuje, że wykonuje pewne odpłatne czynności. Następnie zadaje pytanie czy przysługuje mu prawo do odliczenia VAT od wydatków ponoszonych w związku z wykonywaniem tych czynności, które zgodnie z przedstawionym przez podatnika stanowiskiem, stanowią czynności opodatkowane VAT. W wezwaniu organ zadaje pytanie do jakich czynności (opodatkowanych VAT, zwolnionych z VAT czy niepodlegających ustawie o VAT) wykorzystywany będzie majątek, na który ponoszone są wydatki będące przedmiotem wniosku. Podatnik, nawiązując do stanowiska jakie przedstawił w złożonym wniosku, wskazuje, że jego zdaniem do czynności opodatkowanych VAT. W tej sytuacji organ uznaje za fakt, że wydatki ponoszone przez podatnika związane są z czynnościami opodatkowanymi VAT i sam nie odnosi się do tego w żaden sposób. Jeśli zatem podatnik nieprawidłowo zakwalifikował wykonywane czynności, wówczas interpretacja przestaje być wiążąca (nie jest bowiem zgodna ze stanem rzeczywistym). Alternatywnie podatnik mógł odmówić udzielenia odpowiedzi na pytanie organu, wskazując, iż kwestia ta powinna być jednym z aspektów analizy organu niezbędnych dla wydania rozstrzygnięcia. Niestety również taka odpowiedź mogłaby wiązać się z pozostawieniem wniosku bez rozpatrzenia.

Przed podatnikami stoi wiele wyzwań, a jak widać na powyższych przykładach również uzyskanie interpretacji indywidualnej znajduje się na tej liście. Trzeba być precyzyjnym, konkretnym, przedstawić wszystkie istotne fakty (co trudno jest zrobić bez wnikliwego przeanalizowania wszystkich przepisów i znajomości linii interpretacyjnej/orzeczniczej), a organy często nie ułatwiają całego procesu. Zatem już przygotowując wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej przemyśleć trzeba jaki efekt chcemy uzyskać, tj. jaki konkretnie problem ma rozwiązać wydana interpretacja i co chcemy zabezpieczyć, czego się dowiedzieć. Dopiero wtedy możliwe będzie odpowiednie sformułowanie pytania do organu i przedstawienie w opisie sprawy faktów, które umożliwią odpowiedź na to pytanie.

Przypisy:

¹Źródło: Raport KIS: Informacja o działalności Krajowej Informacji Skarbowej w 2021 roku