Wyrok NSA w sprawie dot. OZE

Sprawa o sygn. I FSK 1454/18 dotyczyła skargi kasacyjnej wniesionej przez Gminę Stary Zamość od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Lublinie w kwestii opodatkowania VAT dofinansowania pozyskanego na realizację projektu inwestycyjnego polegającego na montażu instalacji odnawialnych źródeł energii (dalej: OZE) na nieruchomościach należących do mieszkańców. Pierwotnie to właśnie w tej sprawie miała zapaść uchwała NSA rozstrzygająca wątpliwości samorządów co do opodatkowania VAT dofinansowań otrzymywanych na tego typu inwestycje.

W międzyczasie jednak do Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej wniesione zostały pytania prejudycjalne (sprawy C-612/21 oraz C-616/21), które miały istotne znaczenie dla rozpatrywanej przez NSA kwestii. W efekcie NSA zawiesił postępowanie, oczekując na stanowisko Trybunału. To ostatnie poznaliśmy 30 marca 2023 r. – szerzej omawialiśmy je w naszym newsletterze (Wyroki TSUE w sprawie VAT od OZE i azbestu w jednostkach samorządu terytorialnego (deloitte.com)).

Jak wskazywaliśmy, rozstrzygnięcie Trybunału było przełomowe i może nieść dla samorządów wielopłaszczyznowe skutki. Z kolei NSA nie zdecydował się na wydanie uchwały, ale przejął sprawę do rozpatrzenia. Zapadły wyrok wskazuje kierunek, który mogą przyjąć przyszłe orzeczenia polskich sądów administracyjnych w tej materii.
 

Sentencja wyroku NSA

NSA uchylił w całości zarówno zaskarżony przez Gminę wyrok sądu wojewódzkiego, jak i interpretację indywidualną, której ten wyrok dotyczył. W ustnym uzasadnieniu wprost wskazano, że kluczowa dla rozstrzygnięcia tej konkretnej sprawy jest argumentacja przedstawiona przez Trybunał w sprawie C-612/21.

Sąd krajowy, posiłkując się rozważaniami przedstawionymi przez Trybunał, podkreślił m.in., że w zakresie realizowanych projektów inwestycyjnych dot. montażu instalacji OZE Gmina nie zatrudnia pracowników, nie prowadzi na stałe tego typu działalności, a wkład własny właścicieli nieruchomości, na których montowane są instalacje, stanowi jedynie ułamek kosztu instalacji. W konsekwencji tego typu transakcja nie ma uzasadnienia ekonomicznego i nie można uznać jej za ekonomicznie opłacalną. Na tej podstawie NSA stwierdził, że działalność taka nie może stanowić działalności gospodarczej w rozumieniu art. 15 ust. 2 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług, a tym samym kwota otrzymanego przez Gminę dofinansowania nie może być rozważana jako podstawa opodatkowania, o której mowa w art. 29a tej ustawy.

W praktyce oznacza to, że świadczone przez Gminę na rzecz jej mieszkańców usługi montażu instalacji OZE w ogóle nie podlegają opodatkowaniu VAT i nie można tu traktować środków pochodzących z dofinansowania jako elementu podstawy opodatkowania VAT.
 

Co dalej?

Zarówno ten, jak i kolejne wyroki sądów administracyjnych w zawieszonych jak dotąd sporach interpretacyjnych, skutkować będą nowymi interpretacjami, które w założeniu powinny uwzględniać powyższe podejście wynikające z wyroku Trybunału. Trudno jednak wyrokować, czy będzie to jednolite stanowisko, czy też organy będą próbować różnicować swoje rozstrzygnięcia w zależności od detali poszczególnych przypadków.
Należy także pamiętać, że zarówno orzeczenia Trybunału, jak i komentowany tu wyrok NSA odnoszą się bezpośrednio wyłącznie do kwestii opodatkowania VAT otrzymanego dofinansowania, podczas gdy rozliczenie VAT projektów OZE ma charakter dużo bardziej złożony i wykracza poza tę kwestię. Przekłada się to istotnie na poziom ewentualnych ryzyk, w tym ryzyk finansowych. W tej sytuacji jednostki samorządu terytorialnego zadecydowanie powinny przeanalizować możliwe scenariusze zarówno w stosunku do inwestycji już zrealizowanych, jak i tych które się toczą czy są dopiero planowane.