Przeniesienie własności nieruchomości, która jest nadal zarządzana przez Gminę, podlega VAT

Analizy

Przeniesienie własności nieruchomości, która jest nadal zarządzana przez Gminę, podlega VAT

Opinia Rzecznika Generalnego Michala Bobeka w sprawie C-665/16 Minister Finansów przeciwko Gminie Wrocław

Biuletyn „VAT w samorządzie” (04/2018) | 6 marca 2018 r.

Przeniesienie z mocy prawa własności nieruchomości gminy na rzecz Skarbu Państwa w zamian za rzeczywistą wypłatę odszkodowania w sytuacji, gdy nieruchomościami tymi gospodaruje nadal prezydent gminy – reprezentant Skarbu Państwa, jednocześnie będący organem wykonawczym gminy, stanowi czynność opodatkowaną VAT na gruncie Dyrektywy 2006/112.

Tło sprawy

W następstwie decyzji Wojewody Dolnośląskiego prawo własności nieruchomości należące uprzednio do Gminy Wrocław przeniesiono na Skarb Państwa w celu budowy drogi. Odrębną decyzją Wojewoda Dolnośląski ustalił wysokość odszkodowania przysługującego Gminie Wrocław za nieruchomości i zobowiązał prezydenta Wrocławia do wypłaty tej kwoty.

Gmina Wrocław skierowała wniosek do Ministra Finansów, zwracając się z pytaniem, czy przeniesienie z mocy prawa własności nieruchomości w zamian za odszkodowanie stanowi odpłatną dostawę towarów podlegającą opodatkowaniu VAT. Minister Finansów w odpowiedzi stwierdził, że transakcja będąca przedmiotem sporu w niniejszej sprawie podlega opodatkowaniu VAT.

Następnie sprawa przeniosła się na poziom sądowy, gdzie poszczególne składy sędziowskie zajęły odmienne stanowiska. WSA we Wrocławiu w wyroku z dnia 3 lipca 2013 r., sygn. I SA/Wr 401/13, przychylił się do argumentów Gminy i orzekł, że w niniejszej sprawie nie doszło do realizacji warunku dokonania dostawy na gruncie prawa podatkowego – w postaci przeniesienia ekonomicznego władztwa nad nieruchomościami z dostawcy na odbiorcę z uwagi na fakt, że dostawcą i odbiorcą jest ten sam podmiot – Gmina Wrocław. W konsekwencji zdaniem Sądu czynność ta nie powinna podlegać opodatkowaniu VAT. Z kolei NSA w składzie siedmiu sędziów wydał uchwałę z dnia 12 października 2015 r., sygn. I FPS 1/15, w której uznał, że przeniesienie przez Gminę prawa własności nieruchomości z nakazu władzy publicznej w zamian za odszkodowanie stanowi dostawę towaru w rozumieniu art. 7 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT, zaś odniesienie się do kwestii ustalenia, czy transakcja ta wiąże się także z przeniesieniem władztwa ekonomicznego nad nieruchomością, nie było istotne dla sprawy. Sąd ten nie podzielił również poglądu, że wypłata na rzecz gminy odszkodowania za wywłaszczone przez Skarb Państwa nieruchomości nie ma realnego charakteru. NSA uznał, że de facto środki na ten cel gmina pozyskuje z budżetu Skarbu Państwa w ramach dotacji na realizację zadania publicznego z zakresu administracji państwowej.

Z uwagi na brak jednolitego stanowiska w przedmiotowej sprawie, NSA postanowił zawiesić postępowanie i skierować pytanie prejudycjalne do Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (Trybunał).

W dniu 22 lutego 2018 r. swoją opinię w sprawie zawisłej przed Trybunałem przedstawił Rzecznik Generalny Michal Bobek.

Rzecznik Generalny w swojej opinii uznał, że w rozpatrywanej sprawie mamy do czynienia z dostawą towarów, która podlega opodatkowaniu VAT. Jednocześnie pochylił się on nad kwestią, czy doszło tu do płatności rzeczywistego wynagrodzenia. Wprawdzie Rzecznik stwierdził, że ustalenie tej kwestii należy wyłącznie do sądu odsyłającego, niemniej wskazał kilka kwestii natury ogólnej, które mogą stanowić swego rodzaju wskazówki w tym zakresie.

Rzecznik stwierdził, że w ramach przedmiotowej transakcji musi dojść do pewnego wzrostu zasobów własnych gminy, biorąc pod uwagę fakt, że nieruchomość była wcześniej własnością gminy jako niezależnej jednostki administracji samorządowej. Ponadto zdaniem Rzecznika, bezwzględnie konieczne jest, aby odszkodowanie to zostało rzeczywiście wypłacone, co potwierdza art. 14 ust. 2 lit. a) Dyrektywy 2006/112, który wyraźnie wymaga wypłaty odszkodowania. Jedną z podstawowych zasad dyrektywy VAT jest bowiem to, że podstawę opodatkowania stanowi świadczenie wzajemne [wynagrodzenie] rzeczywiście otrzymane, a w konsekwencji organy podatkowe nie mogą pobrać z tytułu VAT kwoty wyższej od tej, którą otrzymał podatnik. Jeżeli nastąpiła dostawa bez wynagrodzenia, nie ma podstawy opodatkowania, tj. jeśli nie otrzymano żadnej płatności, nie ma nic do opodatkowania.

Biorąc pod uwagę powyższe, Rzecznik Generalny w opinii zaproponował, żeby na pytanie przedstawione przez NSA Trybunał udzielił następującej odpowiedzi:

Przeniesienie z mocy prawa własności nieruchomości gminy na własność Skarbu Państwa w zamian za rzeczywistą wypłatę odszkodowania w sytuacji, gdy z regulacji krajowego porządku prawnego wynika, że nieruchomościami tymi gospodaruje nadal prezydent gminy – reprezentant Skarbu Państwa, jednocześnie będący organem wykonawczym gminy, stanowi czynność opodatkowaną, o której mowa w art. 14 ust. 2 lit. a) dyrektywy Rady 2006/112/WE z dnia 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej”. 

Czy stanowisko wyrażone w ww. opinii pozwoli na rozwianie wszelkich wątpliwości?

Wprawdzie Trybunał nie jest związany taką opinią, niemniej w praktyce wydawane wyroki wielokrotnie były zbieżne ze stanowiskiem przedstawionym przez Rzecznika. Zakładając, że w przedmiotowej sprawie będzie podobnie, wyrok Trybunału naszym zdaniem nie rozwieje wszystkich wątpliwości związanych z opodatkowaniem odszkodowań przyznawanych gminom na prawach powiatu za wywłaszczenie na rzecz Skarbu Państwa. Nadal bowiem rozstrzygnięcia będzie wymagać kwestia, czy doszło do rzeczywistej wypłaty wynagrodzenia.

Subskrypcja

Otrzymuj powiadomienia o nowych wydaniach biuletynu "VAT w samorządzie".

Zapisz się

Zapisz się na "VAT w samorządzie"

Subskrybuj na e-mail powiadomienia o nowych wydaniach tego biuletynu.

Czy ta strona była pomocna?