Kryzys bioróżnorodności - dlaczego ma znaczenie dla biznesu?

Artykuł

Kryzys bioróżnorodności - dlaczego ma znaczenie dla biznesu?

Niemal każdy aspekt naszego życia, łącznie z żywnością, którą jemy i powietrzem, którym oddychamy wiąże się z różnorodnością biologiczną i od niej zależy. Jednak w przeciwieństwie do kryzysu związanego z postępującymi zmianami klimatu problem utraty bioróżnorodności dopiero od niedawna przyciąga uwagę biznesu. Przedsiębiorstwa powoli zaczynają dostrzegać powiązania między bioróżnorodnością, zmianami klimatycznymi i innymi elementami zrównoważonego rozwoju, nadal jednak istnieje ograniczona wiedza na temat tego, w jaki sposób działania na rzecz ochrony i przywracania natury mogą okazać się rozwiązaniem dla wielu celów zrównoważonego rozwoju. Zgłębienie tej wiedzy i dostosowanie firm do nowych warunków funkcjonowania może mieć wymierne konsekwencje biznesowe – szacuje się, że przejście na gospodarkę sprzyjającą przyrodzie może wygenerować około 10 bilionów dolarów rocznej wartości biznesowej i stworzyć 395 milionów nowych miejsc pracy do 2030 roku.

Czym jest bioróżnorodność?

Różnorodność biologiczna odnosi się do różnorodności życia na Ziemi jako całości – każdej rośliny, zwierzęcia, owada i drobnoustroju, które tworzą ekosystemy na naszej planecie. Gatunki te współpracują ze sobą poprzez złożone interakcje, aby tworzyć i podtrzymywać życie. Bioróżnorodność składa się z wielu poziomów i jest mierzona zmiennością genetyki, gatunków, składu zbiorowisk gatunków i wreszcie całych ekosystemów.


Jakie są główne czynniki utraty bioróżnorodności?

Według Międzyrządowej Platformy Naukowo-Politycznej ds. Różnorodności Biologicznej i Usług Ekosystemowych (IPBES)1, za spadek utraty różnorodności biologicznej odpowiada przede wszystkim niezrównoważona działalność ludzka, na którą składa się pięć czynników:

  1. Zmiana użytkowania gruntów i mórz, obejmująca przekształcenie, modyfikację i stopniową degradację naturalnych ekosystemów.
  2. Bezpośrednia nadmierna eksploatacja zasobów naturalnych.
  3. Zmiana klimatu, która pośrednio zwiększa presję na bioróżnorodność poprzez degradację ekosystemów i gatunków. Efekty te są obecnie widoczne w rosnącym zakwaszeniu i pustynnieniu oceanów, topnieniu lodowców oraz występowaniu katastrofalnych zdarzeń pogodowych, takich jak powodzie, pożary i susze.
  4. Zanieczyszczenie gleby, wody i powietrza. Zanieczyszczenie może znacząco zaszkodzić funkcjonowaniu ekosystemów, zmieniając skład (składniki odżywcze, kwasowość i poziom tlenu) gleb, cieków wodnych i oceanów.
  5. Rozprzestrzenianie się gatunków inwazyjnych. Gatunki inwazyjne to nierodzime rośliny, zwierzęta lub inne organizmy, które wkraczają w alternatywne siedliska. Infiltrując obszary w dużej liczbie, mogą zdestabilizować całe ekosystemy.

 

Dlaczego bioróżnorodność jest dziś tak ważna?

Najnowszy raport World Economic Forum (WEF)2 stanowiący o globalnych zagrożeniach wskazuje utratę bioróżnorodności za jedno z najpoważniejszych ryzyk następnej dekady. Według ekspertów WEF obecne tempo wymierania gatunków jest dziesiątki do setek razy wyższe niż średnia z ostatnich 10 milionów lat (!).

Zgodnie z Raportem World Wildlife Fund3 światowe populacje dzikiej fauny i flory zmniejszyły się średnio o 68% w ciągu nieco ponad czterech dekad. Ponadto badania pokazują, że 1 milion gatunków roślin i zwierząt jest zagrożonych wyginięciem w ciągu następnych dziesięcioleci. Utrata różnorodności biologicznej wiąże się z krytycznymi skutkami dla ludzkości, od załamania się systemów żywnościowych i zdrowotnych po zakłócenia w łańcuchach dostaw, zagrażające podstawom gospodarki na świecie.


Na czym polega relacja bioróżnorodności z biznesem?

Biznes i natura są ze sobą nierozerwalnie związane, a zaburzenie bioróżnorodności niesie poważne konsekwencje dla firm i całego ekosystemu, w którym działają. World Economic Forum szacuje, że ponad 44 biliony dolarów rocznej wartości ekonomicznej zależy od przyrody, jednak w rzeczywistości to cały handel i zachowanie ciągłości biznesu zależy od stanu planety.4

Branża spożywcza stanowi doskonały przykład sektora, w którym ryzyko jest powiązane z utratą bioróżnorodności. Wylesianie, erozja gleby i wymieranie owadów zapylających stanowią poważne zagrożenia dla dostaw żywności, a ostatecznie dla globalnych łańcuchów wartości. Ponad 75% światowych upraw żywności jest uzależnionych, przynajmniej w pewnym stopniu, od owadów zapylających, w konsekwencji spadku ich liczby, globalna produkcja roślinna, o wartości rynkowej wynoszącej ponad 230 miliardów dolarów, jest zagrożona.5
Choć dla różnych branż definiujemy inne poziomy zależności, utrata różnorodności biologicznej stanowi poważne zagrożenie dla wszystkich. Badanie firm z listy Fortune 100 wykazało, że chociaż prawie połowa odnosiła się do bioróżnorodności w raportach dotyczących zrównoważonego rozwoju, tylko pięć określiło zobowiązania, które były konkretne, mierzalne i osadzone w czasie.6 Umiejętność rozumienia oraz pomiaru zagrożeń związanych z przyrodą pozostaje więc wyzwaniem dla biznesu.

Dobrą wiadomość stanowi fakt, że zgodnie z najnowszym Raportem World Economic Forum7 przejście na gospodarkę sprzyjającą przyrodzie może wygenerować około 10 bilionów dolarów rocznej wartości biznesowej i stworzyć 395 milionów nowych miejsc pracy do 2030 roku.

Zapotrzebowanie konsumentów na zrównoważone produkty rośnie, a inwestorzy coraz bardziej interesują się tym, w jaki sposób firmy informują o wpływie i zależności od natury oraz traktują „podwójną istotność”. Innowacyjne firmy już dziś znajdują sposoby na usprawnienie swojej działalności, jednocześnie chroniąc planetę. Dlatego tak ważne jest, aby zrozumieć, w jaki sposób utrata przyrody wpływa na działalność biznesową i co można z tym zrobić.

 

Jakie są kluczowe regulacje w zakresie bioróżnorodności? Co z nich wynika dla przedsiębiorstw?

Na zeszłorocznym COP26 za najważniejszy temat poruszony w negocjacjach dotyczących walki ze zmianami klimatu uznano naturę oraz działania na rzecz bioróżnorodności. Jeszcze w tym roku w Kunming, na 15. Konferencji Stron Konwencji ONZ o różnorodności biologicznej zostaną ustalone Globalne Ramy Bioróżnorodności po 2020 r. Wyznaczone zostanie 21 celów i 10 kamieni milowych, które rządy muszą osiągnąć do końca dekady. Cele obejmą ochronę co najmniej 30% oceanów i lądów na świecie, ograniczenie stosowania pestycydów o co najmniej dwie trzecie, eliminację odpadów z tworzyw sztucznych oraz zwiększenie środków finansowych przeznaczonych na bioróżnorodność do, co najmniej 200 miliardów dolarów rocznie.8

 

Ramy raportowania o bioróżnorodności – pomoc dla firm w zrozumieniu ryzyka i szans związanych z różnorodnością biologiczną.

Grupa zadaniowa ds. ujawniania informacji finansowych związanych z naturą (z ang. Taskforce for Nature-related Financial Disclosures, TNFD) to międzynarodowa inicjatywa oparta na modelu opracowanym przez grupę zadaniową ds. ujawniania informacji finansowych związanych z klimatem (z ang. Taskforce for Climate-related Financial Disclosures, TCFD). Celem TNFD jest zapewnienie organizacjom ram do zgłaszania zagrożeń związanych z utratą bioróżnorodności i degradacją ekosystemów. Z kolei poprawa dostępności danych i informacji umożliwi organizacjom lepszy proces decyzyjny uwzględniający zagrożenia związane z niszczeniem przyrody. Ujawnienia będą zawierać informacje o ocenie zasobów kapitału naturalnego, przepływów usług ekosystemowych oraz wartości natury dla społeczeństwa i biznesu.

TNFD planuje przetestować i udoskonalić swoje ramy w 2022 roku i uruchomić je w 2023 roku. W szczególności struktura TNFD będzie oparta na tych samych czterech filarach - ładzie korporacyjnym, strategii, zarządzaniu ryzykiem oraz miernikach i celach. Zanim jednak poznamy szczegóły nowych ujawnień, istnieją działania, które firmy mogą już podjąć w ramach prac nad ryzykiem klimatycznym, a które dałyby im przewagę w pomiarach i zarządzaniu ryzykiem związanym z naturą.

 

Jak możemy działać na rzecz bioróżnorodności? Od czego zacząć?

Przedsiębiorstwa nie muszą czekać na globalnie uzgodnione ramy raportowania, żeby zmierzyć i zmniejszyć swój negatywny wpływ na różnorodność biologiczną. Aby rozpocząć działania w tym zakresie, firmy powinny:

1.Zrozumieć łańcuch wartości i zawarte w nim zależności związane z naturą.
Pierwszym krokiem powinno być określenie, gdzie w całym łańcuchu wartości firma identyfikuje największe zależności od natury. Przyjęcie ram zarządzania ryzykiem, takich jak te proponowane w Protokole Kapitału Naturalnego9, pomoże w identyfikacji i pomiarze zależności związanych z przyrodą oraz w zrozumieniu zmieniającego się krajobrazu ryzyka. Niektóre firmy wdrożyły narzędzia Environmental Profit & Loss (EP&L), które pomagają analizować ich wpływ na środowisko i generować wymierne korzyści. Podejmując działania na rzecz bioróżnorodności firma nie musi znać wszystkich odpowiedzi, ale kluczowe jest zdefiniowanie swojego zaangażowania i podejścia.

2. Ustalić, w jaki sposób mogą wpływać na zagrożenia i szanse związane z przyrodą, współpracując z interesariuszami.
Firmy o podwyższonej zależności od natury powinny podchodzić priorytetowo do kwestii ryzyk środowiskowych i adresować ryzyka związane z naturą na poziomie systemowym. Analizując każde ryzyko, firma powinna kierować się dwoma kryteriami: istotnością problemu oraz stopniem kontroli, jaką ma nad nim firma. Po ustaleniu priorytetów i głównych problemów związanych z bioróżnorodnością, firma powinna przełożyć je na cele strategiczne. Działania powinny obejmować cały łańcuch wartości i opierać się na bezpośredniej współpracy z partnerami zewnętrznymi.

3. Pomyśleć o wyznaczeniu ambitnych celów zgodnie z ramami najlepszych praktyk.
Firmy podlegają coraz większej kontroli w kwestii zarówno uwzględnienia jak i ujawniania ryzyk związanych z przyrodą. Opracowanie mierników i celów monitorowania istotnych zagrożeń związanych z naturą może pomóc w ocenie postępów w stosunku do strategii i wywiązywaniu się z obowiązków przed interesariuszami.

Dodatkowo organizacje takie jak Climate Disclosure Standards Board (CDSB) wspierają firmy w uwzględnianiu w ujawnianych informacjach korporacyjnych ryzyka związanego z naturą obok ryzyka klimatycznego. Wytyczne CDSB10 mają na celu pomóc firmom w ujawnianiu ryzyka i szans, jakie różnorodność biologiczna stwarza dla strategii i wyników finansowych firmy.

Trwają ostateczne prace nad stworzeniem celów opartych na nauce w zakresie działań na rzecz bioróżnorodności11. Opierając się na metodologii Science Based Targets initiative (SBTi), Science Based Targets Network (SBTN) opracowuje zestaw opartych na nauce celów dotyczących przyrody dla firm (z dodatkowym opracowaniem celów dotyczących przyrody i klimatu dla miast). SBTN koncentruje się na ocenie potencjalnych ścieżek ograniczania wpływu przedsiębiorstwa i zależności od przyrody. Podobnie jak w przypadku TNFD, inicjatywa obejmie podejście obejmujące cały łańcuch wartości i dąży do ostatecznego ukierunkowania na wyniki „pozytywne z natury”. SBTN już dziś określiło cele pośrednie, które firmy mogą wyznaczyć, zgodnie z najlepszą dostępną nauką i naszymi nadchodzącymi metodami. Ustalenie celów pośrednich zapewni, że firma jest na właściwej ścieżce i będzie liczyć się do celów opartych na nauce dla przyrody, w momencie, gdy wejdą w życie.

Zajęcie się konsekwencjami zmian w globalnej bioróżnorodności wymaga zaangażowania społecznego na dużą skalę i jasnej wizji, osadzonej w globalnej strategii biznesowej. Zdając sobie z tego sprawę, myśląc z wyprzedzeniem i skupiając się na rozwiązaniach, firmy mogą stworzyć możliwości budowania bardziej odpornego biznesu, który może zapewnić wysokie zyski finansowe i społeczne.

 

Przypisy:

1https://lp.panda.org/ipbes

2https://www.weforum.org/reports/the-global-risks-report-2021

3https://www.wwf.org.uk/living-planet-report

4https://www.weforum.org/reports/new-nature-economy-report-ii-the-future-of-nature-and-business

5https://www.weforum.org/agenda/2020/03/world-wildlife-day-biodiversity-nature-loss-future-of-food/

6https://conbio.onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1111/cobi.13190

7https://www.weforum.org/reports/new-nature-economy-report-ii-the-future-of-nature-and-business

8https://www.cbd.int/doc/c/abb5/591f/2e46096d3f0330b08ce87a45/wg2020-03-03-en.pdf

9https://capitalscoalition.org/capitals-approach/natural-capital-protocol/?fwp_filter_tabs=training_material

10https://www.cdsb.net/sites/default/files/biodiversity-application-guidance-single.pdf

11https://sciencebasedtargets.org/about-us/sbtn

Webinar: Bioróżnorodność - nowe wyzwanie dla firm i wskazówki jak zacząć się z nimi mierzyć