Implementacja drugiej Dyrektywy o Prawach Akcjonariuszy (SRDII) w Polsce

Artykuł

Prace nad implementacją drugiej Dyrektywy o Prawach Akcjonariuszy (SRDII) w Polsce

Biuletyn prawny dla branży finansowej | maj 2019 r.

Na etapie opiniowania znajduje się projekt ustawy o zmianie ustawy o ofercie publicznej i warunkach wprowadzania instrumentów finansowych do zorganizowanego systemu obrotu oraz o spółkach publicznych oraz niektórych innych ustaw (Projekt z 26 kwietnia 2018 roku, numer UC130). Ustawa stanowi implementację do prawa polskiego postanowień szeregu aktów wspólnotowych, w tym Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2017/828 z dnia 17 maja 2017 r. zmieniającej dyrektywę 2007/36/WE w zakresie zachęcania akcjonariuszy do długoterminowego zaangażowania (Dz. U. UE z 20.05.201, L 132/1) znanej powszechnie jako Druga Dyrektywa o Prawach Akcjonariuszy (Shareholders Rights Directive II, dalej: SRDII).

Dyrektywa dąży do zmiany roli akcjonariuszy w ramach nadzoru korporacyjnego spółek publicznych, co w założeniu przełożyć ma się na efektywniejszą kontrolę nad zarządem w tych spółkach i ograniczenie podejmowania ryzykownych lub oportunistycznych decyzji. SRDII przyznaje akcjonariuszom nowe uprawnienia, z drugiej jednak strony nakłada też nowe obowiązki na akcjonariuszy będących inwestorami instytucjonalnymi lub podmiotami zarządzającymi portfelem instrumentów finansowych.

Polityka wynagrodzeń i transakcje z podmiotami powiązanymi

Wśród nowych instytucji nadzoru korporacyjnego spółek publicznych, należy wyróżnić uprawnienie akcjonariuszy do decydowania o wynagrodzeniu członków organów spółki publicznej (tzw. say on pay) oraz zatwierdzanie transakcji spółki publicznej z podmiotami powiązanymi. Polski ustawodawca, korzystając ze swobody pozostawionej w tym zakresie przez Dyrektywę zdecydował się przyznać drugie z powyższych uprawnień radzie nadzorczej.

Zgodnie z nowymi przepisami, walne zgromadzenie publicznej spółki akcyjnej podejmuje uchwałę określającą politykę wynagrodzeń członków zarządu oraz rady nadzorczej w spółce. Uchwała powinna zawierać opis stałych i zmiennych składników wynagrodzenia oraz wskazanie proporcji tych składników. Uchwała w sprawie polityki wynagrodzeń jest podejmowana w przypadku każdej istotnej zmiany tej polityki, jednak nie rzadziej niż co cztery lata. Dodatkowo, rada nadzorcza spółki publicznej może zdecydować o czasowym odstąpieniu od stosowania polityki wynagrodzeń, jeżeli jest to niezbędne do realizacji długoterminowych interesów i stabilności finansowej spółki publicznej lub do zagwarantowania jej rentowności. Polityka wynagrodzeń jest jawna i zamieszczana jest na stronie internetowej spółki publicznej.

W przypadku dokonywania przez spółkę istotnych transakcji z podmiotami powiązanymi w rozumieniu Międzynarodowych Standardów Rachunkowości, rada nadzorcza spółki wyraża na taką transakcję zgodę. Za transakcję istotną uznaje się transakcję, której wartość przekracza 5% sumy aktywów spółki, ustalonych na podstawie ostatniego zatwierdzonego sprawozdania finansowego. Obowiązek zatwierdzenia nie dotyczy transakcji zawartej na warunkach rynkowych, a rada nadzorcza powinna opracować procedurę okresowej oceny rynkowości transakcji.

Co prawda, uprawnienie zatwierdzania transakcji z podmiotami powiązanymi zostało przyznane radzie nadzorczej, a nie walnemu zgromadzeniu, jednakże rada zatwierdzać ma transakcje, biorąc pod uwagę zapewnienie odpowiedniej ochrony interesów spółki i akcjonariuszy niebędących podmiotami powiązanymi, w tym akcjonariuszy mniejszościowych. Ponadto, statut spółki może przewidywać, że zgodę na zawarcie istotnej transakcji może wyrażać walne zgromadzenie.

Komunikacja z akcjonariuszami

Przepisy implementujące Dyrektywę SRDII ustanawiają również ułatwienia w komunikacji między spółką publiczną (emitentem) a jej akcjonariuszami, nakładając obowiązki na podmioty, które zgodnie z polskim prawem mają prawo prowadzenia rachunków papierów wartościowych („pośredników”).

Na żądanie spółki publicznej podmioty prowadzące rachunki papierów wartościowych obowiązane są udostępnić tej spółce informacje umożliwiające identyfikację jej akcjonariuszy spółki oraz liczby wyemitowanych przez nią akcji, posiadanych przez każdego z tych akcjonariuszy. Co istotne, obowiązek ten dotyczy również pośredników mających siedzibę na terytorium państwa innego niż państwo członkowskie, którzy świadczą usługi dotyczące akcji spółek publicznych z siedzibą na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, a także pośredników prowadzących rachunki zbiorcze (tzw. omnibus accounts). Umożliwi to spółkom publicznym identyfikację osoby uprawnionej z akcji, znajdującej się na końcu łańcucha pośredników, oraz efektywną komunikację z tą osobą.

Prawo identyfikacji akcjonariuszy, połączone z nałożonym na pośredników obowiązkiem niezwłocznego przekazywania akcjonariuszom wszelkich informacji kierowanych do nich przez spółkę, jak również do przekazywania spółce wszelkich informacji związanych z wykonywaniem przez akcjonariuszy praw wynikających z ich akcji zapewnić ma efektywną komunikację pomiędzy tymi podmiotami.

Warto zauważyć, że polski ustawodawca nie skorzystał w projektowanych przepisach z możliwości ograniczenia uprawnienia spółki do identyfikacji akcjonariuszy do tych podmiotów, które posiadają określony odsetek akcji (próg ten zgodnie z Dyrektywą nie może być wyższy niż 0,5%). Spółki mają więc mieć prawo do identyfikacji posiadaczy choćby jednej z ich akcji. Jak wskazano w uzasadnieniu projektu, po zsumowaniu, udziały drobnych akcjonariuszy mogą stanowić istotną część całości akcjonariatu spółki, zatem niemożność ich identyfikacji pozbawiałaby spółkę dostępu do całościowej informacji o akcjonariacie.

Promowanie zaangażowania inwestorów i długoterminowych inwestycji

Jak czytamy w preambule Dyrektywy SRD II, zdaniem unijnego prawodawcy, obecny poziom monitorowania spółek, w które dokonano inwestycji, oraz zaangażowania inwestorów jest często niewystarczający i charakteryzuje się zbytnią koncentracją na zwrocie krótkoterminowym, co może prowadzić do nieoptymalnego ładu korporacyjnego i nieoptymalnych wyników. Projektowane przepisy mają zachęcić akcjonariuszy spółek publicznych do większego zaangażowania oraz skupienia na horyzoncie długoterminowym horyzoncie inwestycyjnym.

Zmierzające do osiągnięcia tego celu obowiązki ustawodawca kieruje do następujących podmiotów dokonujących inwestycji w akcje spółek publicznych:

  • pracowniczego funduszu emerytalnego, zakładu ubezpieczeń i zakładu reasekuracji - nazywanych na gruncie Dyrektywy „inwestorami instytucjonalnymi”, oraz; 
  • towarzystwa zarządzającego funduszem, zarządzającego Alternatywną Spółką Inwestycyjną, firmy inwestycyjnej świadczącej usługi zarządzania portfelem instrumentów finansowych – nazywanych na gruncie Dyrektywy „zarządzającymi aktywami”.

Projektowane przepisy nakładają, zarówno na inwestorów instytucjonalnych jak i zarządzających aktywami obowiązek opracowania i publikacji polityki zaangażowania. Polityka zaangażowania zawiera opis:

  • sposobów monitorowania spółek publicznych, w które podmiot dokonał inwestycji, w szczególności pod względem strategii, wyników oraz ryzyk finansowych i niefinansowych, struktury kapitałowej, wpływu społecznego i środowiskowego oraz ładu korporacyjnego; 
  • prowadzenia dialogu ze spółkami publicznymi, w które podmiot dokonał inwestycji;
  • wykonywania prawa głosu oraz innych praw związanych z akcjami;
  • współpracy z innymi akcjonariuszami spółek publicznych;
  • komunikacji z pozostałymi akcjonariuszami i członkami organów spółek publicznych, w które podmiot dokonał inwestycji;
  • zarządzania faktycznymi i potencjalnymi konfliktami interesów w odniesieniu do zaangażowania podmiotu.

 

Podmioty te publikują również coroczne sprawozdanie z realizacji tej polityki zawierające:

  • ogólny opis sposobu głosowania; 
  • opis najważniejszych głosowań; 
  • opis sposobu korzystania z usług doradców akcjonariuszy do spraw głosowania.

Implementacja dyrektywy przewiduje też dodatkowe obowiązki w odniesieniu do inwestorów instytucjonalnych (zakładów ubezpieczeń i reasekuracji oraz pracowniczych funduszy emerytalnych), związane z posiadaniem przez te podmioty długoterminowych zobowiązań wobec swoich uczestników. Zgodnie z nowymi przepisami publikują one informacje o tym, w jaki sposób główne elementy ich strategii inwestycji są spójne z profilem i terminami zapadalności ich zobowiązań, w szczególności długoterminowych.

W przypadku, w którym zakład ubezpieczeń, zakład reasekuracji lub pracowniczy fundusz emerytalny korzysta z usług zarządzania portfelem świadczonych przez firmy inwestycyjne, towarzystwa funduszy inwestycyjnych lub zarządzających ASI, zakład ubezpieczeń, zakład reasekuracji lub pracowniczy fundusz publikuje informacje dotyczące jego ustaleń z tymi podmiotami, które przyczyniają się do inwestowania jego aktywów zgodnie z jego horyzontem inwestycyjnym. Z kolei zarządzający aktywami przekazują corocznie tym podmiotom informację dotyczącą zgodności przyjętej strategii inwestycyjnej i jej realizacji z podjętymi umowami oraz sposobu, w jaki strategia ta i jej realizacja przyczyniają się do średnio- i długoterminowych wyników uzyskiwanych z aktywów tych podmiotów.

Obowiązek opracowania polityki zaangażowania i sprawozdania z jej realizacji przyjęty został na zasadzie comply or explain – zobowiązane podmioty mogą się od niego uchylić pod warunkiem publikacji wyjaśnienia przyczyn swojej decyzji.
W tej sytuacji wątpliwym rozwiązaniem wydają się sankcje karne, przewidujące karę grzywny, ograniczenia wolności lub pozbawienia wolności, za podanie nieprawdziwych lub zatajenie prawdziwych informacji mających istotny wpływ na politykę zaangażowania lub strategię inwestycji kapitałowych. Ze względu na zagrożenie sankcjami karnymi, w tym pozbawieniem wolności, istnieje ryzyko, że podmioty zobowiązane zdecydują się na brak opracowania polityki zaangażowania i złożenie wyjaśnień, których treść nie podlega ocenie z punktu widzenia przepisów karnych.

Należy też zauważyć, że już teraz zarządzający alternatywnymi spółkami inwestycyjnymi oraz towarzystwa funduszy inwestycyjnych mają obowiązek publikacji strategii wykonywania prawa głosu z posiadanych akcji, obejmującej sposób monitorowania wydarzeń korporacyjnych. Ani Dyrektywa, ani projektowane przepisy krajowe nie określają relacji pomiędzy dotychczasowymi a nakładanymi obowiązkami.

Dalszy tryb prac

Projekt jest obecnie procedowany przez Komitet Stały Rady Ministrów, tak więc projektowane postanowienia mogą ulec zmianie, jednakże, jak wynika z poprzednich wersji projektowanych przepisów, kwestie, w których krajowemu ustawodawcy przysługuje margines uznania – limit posiadanych akcji na potrzeby identyfikacji, rada nadzorcza jako organ właściwy dla zatwierdzania transakcji z podmiotami powiązanymi, sankcje karne – najprawdopodobniej zostaną utrzymane w obecnym kształcie.

Termin przyjęcia regulacji w państwach członkowskich upływa 10 czerwca 2019r.

Czy ta strona była pomocna?