Osoba bliska poszkodowanemu w skutek czynu niedozwolonego jednak nie otrzyma zadośćuczynienia?

Artykuł

Osoba bliska poszkodowanemu wskutek czynu niedozwolonego jednak nie otrzyma zadośćuczynienia?

Biuletyn prawny dla branży finansowej | marzec 2020 r.

Izba Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych w dniu 22 października 2019 r. (sygn. akt I NSNZP 2/19) podjęła uchwałę w składzie siedmiu sędziów określającą, że „osobie bliskiej poszkodowanego, który na skutek czynu niedozwolonego doznał ciężkiego i trwałego rozstroju zdrowia, nie przysługuje zadośćuczynienie pieniężne na podstawie art. 448 Kodeksu cywilnego”.

To rozstrzygnięcie może okazać się istotne dla sektora ubezpieczeniowego, a jest zasadniczo różne od uchwał składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego, które zostały wydane w marcu 2018 r. (sygn. akt III CZP 36/17, III CZP 60/17 i III CZP 69/17). Zanegowane bowiem zostało wskazane poprzednimi uchwałami Sądu Najwyższego prawo do zadośćuczynienia za krzywdę osobom najbliższym poszkodowanego, który na skutek czynu niedozwolonego doznał ciężkiego i trwałego uszczerbku na zdrowiu.

- mówi Patrycja Sikorska, Aplikantka adwokacka, Deloitte Legal

Izba Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych w dniu 22 października 2019 r. (sygn. akt I NSNZP 2/19) podjęła uchwałę w składzie siedmiu sędziów określającą, żeosobie bliskiej poszkodowanego, który na skutek czynu niedozwolonego doznał ciężkiego i trwałego rozstroju zdrowia, nie przysługuje zadośćuczynienie pieniężne na podstawie art. 448 Kodeksu cywilnego”. To rozstrzygnięcie jest zasadniczo różne od uchwał składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego, które zostały wydane w marcu 2018 r. (sygn. akt III CZP 36/17, III CZP 60/17 i III CZP 69/17). Zanegowane bowiem zostało wskazane poprzednimi uchwałami Sądu Najwyższego prawo do zadośćuczynienia za krzywdę osobom najbliższym poszkodowanego, który na skutek czynu niedozwolonego doznał ciężkiego i trwałego uszczerbku na zdrowiu.

W uchwale Sąd Najwyższy wskazał, że dotychczasowa wykładnia art. 448 k.c., powstała w związku z nowelizacją art. 446 § 4 k.c. wprowadzającą możliwość przyznania zadośćuczynienia za śmierć najbliższego członka rodziny, jest zbyt daleko idąca. Zdaniem Sądu Najwyższego analogia do art. 446 § 4 k.c., którą sugerowała się judykatura przyznając osobom bliskim na podstawie art. 448 k.c. w zw. z art. z art. 24 § 1 zd. 3 k.c. zadośćuczynienie w przypadku śmierci najbliższego członka rodziny, kreuje dodatkową podstawę kompensacji krzywdy osób bliskich poszkodowanego. Kreowanie dodatkowej podstawy kompensacji jest zdaniem Sądu Najwyższego wbrew zasadzie demokratycznego państwa prawnego urzeczywistniającego zasady sprawiedliwości społecznej, a także wbrew zasadzie zakazu rozszerzającej wykładni przepisów wyrażających normy o charakterze wyjątków. W każdym przypadku powinna więc istnieć wyraźna podstawa normatywna dla przyznania zadośćuczynienia za taką szkodę.

Ponadto, Sąd Najwyższy przyjął, że więzi interpersonalne (m.in. więzi rodzinne – wskazane w sprawie będącej przedmiotem uchwały) nie mogą być uznawane dobro osobiste. Więzi interpersonalne nie mają bowiem charakteru ściśle indywidualnego (osobistego), a dotyczą relacji opartej na związku z innym podmiotem. Zdaniem Sądu uznanie więzi rodzinnej za dobro osobiste jest wadliwe konstrukcyjnie, a także otwiera drogę do nieuzasadnionego systemowo rozszerzania granic odpowiedzialności deliktowej za krzywdę. Sąd Najwyższy uzasadniając wskazał także, że nie można tego dobra chociażby chronić roszczeniami służącymi ochronie dóbr osobistych (art. 24 k.c.).

Wydawało się, że uchwały siedmiu sędziów podjęte w marcu 2018 r. (sygn. akt III CZP 36/17, III CZP 60/17 i III CZP 69/17) ostatecznie rozstrzygnęły spór o to, czy prawo do zadośćuczynienia za krzywdę osobom najbliższym poszkodowanego, który na skutek czynu niedozwolonego doznał ciężkiego i trwałego uszczerbku na zdrowiu, przysługuje osobom najbliższym poszkodowanego. W związku z wydaniem uchwały Izby Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych z dnia 22 października 2019 r. (sygn. akt I NSNZP 2/19) aktualne pozostają dwa poglądy. W grudniu 2019 r. wniosek o kolejną uchwałę Sądu Najwyższego wniósł Rzecznik Finansowy.

Sytuację rozwiązać może uchwała podjęta przez skład Sądu Najwyższego, skład połączonych Izb lub skład całej Izby, choć po wieloletnim stanie niejednolitości orzecznictwa Sądu Najwyższego w tym zakresie, zapewne dobrym rozwiązaniem byłaby interwencja ustawodawcy.

- mówi Łukasz Szymański, Radca prawny, Partner Associate

Autorzy

pl_lukasz_szymanski_1x1_small.jpg (200×200) pl_patrycja_sikorska_1x1_small.jpg (200×200)

Łukasz Szymański

Patrycja Sikorska

Czy ta strona była pomocna?