Ułatwienia w zatrudnieniu lekarzy i pielęgniarek z Ukrainy

Kluczowym elementem organizacji tej pomocy jest zapewnienie właściwego personelu. Z tego powodu zdecydowano się na wprowadzenie istotnych ułatwień w wykonywaniu zawodów medycznych na terytorium Polski przez obywateli ukraińskich posiadających właściwe kompetencje. Regulacje te wynikają z ustawy z 12 marca 2022 r. o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa.

Przepisy ustawy przewidują, że obywatele Ukrainy, którzy mają już kwalifikacje lekarza lub lekarza dentysty nabyte poza Unią Europejską, mogą ubiegać się o udzielenie zgody na wykonywanie zawodu lekarza/lekarza dentysty oraz przyznanie warunkowego wykonywania zawodu. Takie prawo może im zostać nadane w okresie 18 miesięcy od 24 lutego 2022 r. (czyli do sierpnia 2023 r.).

Formalności zostały ograniczone do minimum. Pierwszym krokiem jest uzyskanie decyzją Ministra Zdrowia zgody na wykonywanie zawodu. Zgoda jest udzielana, jeżeli wnioskodawca:

1. posiada pełną zdolność do czynności prawnych;
2. posiada stan zdrowia pozwalający na wykonywanie zawodu, potwierdzony orzeczeniem lekarskim;
3. wykazuje nienaganną postawę etyczną, przy czym należy to udokumentować dokumentem potwierdzającym niekaralność zawodową albo (jeżeli zdobycie takie oświadczenia nie jest obiektywnie możliwe) odpowiednim oświadczeniem wnioskodawcy:
4. posiada dyplom potwierdzający ukończenie co najmniej pięcioletnich studiów, przy czym, jeżeli wnioskodawca nie ma oryginału dyplomu wystarczające jest złożenie jego kopii dobrej jakości. Oryginał można przedłożyć w ciągu 6 miesięcy po zakończeniu wojny.

Warto zauważyć, że wśród warunków brak jest konieczności potwierdzenia znajomości języka polskiego, co istotnie ułatwia zdobycie zgody.

Drugim krokiem jest przyznanie przez okręgową radę lekarską warunkowego prawa wykonywania zawodu i wpis na listę osób uprawnionych do wykonywania zawodu. Okręgowa rada lekarska wskazuje czy lekarz wykonuje zawód samodzielnie, czy też musi pozostawać pod nadzorem innego lekarza oraz jak długo.

Ostatnim etapem jest poinformowanie Ministra Zdrowia, w jakim podmiocie leczniczym i na jaki okres dany lekarz jest zatrudniony w terminie 7 dni od dnia rozpoczęcia pracy. Brak zgłoszenia może skutkować cofnięciem zgody na wykonywanie zawodu.

Podobne zasady dotyczącą pielęgniarek oraz położnych. Środowiska medyczne wskazują, że choć wprowadzone przepisy będą pomocne, to nie należy zapominać o pewnych trudnościach. Naczelna Izba Lekarska zwraca uwagę, że specustawa pozwala na udzielanie świadczeń zdrowotnych polskim pacjentom przez osoby, które nie znają języka polskiego. Może to stanowić istotny problem i utrudniać wykonywanie zawodu. Nie ma bowiem obowiązku ograniczenia wykonywania przez nich zawodu jedynie do pacjentów z Ukrainy.

Drugą kwestią jest nadzór nad wykonywaniem zawodu oraz ewentualna odpowiedzialność za mogące się pojawiać błędy. Obie te kwestie są ze sobą powiązane i wymagają właściwej organizacji pracy w placówkach medycznych. Niewątpliwie jednak, wykorzystanie potencjału wykwalifikowanej kadry medycznej z Ukrainy może pomoc rozwiązać problem braku personelu w placówkach ochrony zdrowia pod warunkiem właściwego nadzoru oraz zapewnienia kursów językowych i uzupełniających wiedzę tak, aby nowa kadra mogła jak najlepiej świadczyć pracę w polskich realiach.

Zatrudniając lekarzy i pielęgniarki z Ukrainy, warto pamiętać, że będą oni podlegać opodatkowaniu i ubezpieczeniom społecznym w Polsce. Co do zasady obowiązki płatników w tym zakresie powinny być analogiczne jak w przypadku pracowników będących obywatelami Polski, choć przy niektórych formach zatrudnienia znaczenie może mieć status rezydencji podatkowej konkretnych osób. Specustawa wprowadziła m.in. dodatkową możliwość złożenia oświadczenia o posiadaniu centrum interesów życiowych i tym samym rezydencji w Polsce dla uchodźców z Ukrainy, którzy przybyli do Polski w okresie 24 lutego – 31 grudnia 2022 r.