Oracle – to nie koniec zmian w podejściu do zgodności licencyjnej

Po zamieszaniu spowodowanym nieoczekiwaną zmianą związaną z wprowadzeniem ujednoliconej licencji Oracle Java nadal pozostaje wiele niewiadomych. Od teraz Oracle oferuje swoim klientom subskrypcje Java SE Universal Subscription. Dostępna jest ona tylko w nowej metryce Employee for Java SE Universal Subscription. Ta zmiana diametralnie wpływa na decyzje zakupowe, ponieważ aby obliczyć obecnie wymaganą liczbę subskrypcji musimy określić liczbę wszystkich pracowników zgodnie z definicją metryki. W tym celu należy uwzględnić wszystkich pracowników zatrudnionych w pełnym wymiarze godzin, w niepełnym wymiarze godzin, pracowników tymczasowych oraz agentów, wykonawców, outsourcerów i konsultantów, którzy wspierają nasze wewnętrzne działania biznesowe. Pod uwagę należy wziąć liczbę wszystkich wymienionych pracowników, a nie tylko rzeczywistą liczbę osób korzystających z programu Java. Przez to dla wielu organizacji koszty subskrypcji Java drastycznie wzrosną. W definicji metryki istotne jest również określenie „twoje wewnętrzne działania biznesowe”, gdyż oznacza, że nie można subskrypcji Java używać do celów udostępniania usług informatycznych. Jeżeli chce się wykorzystywać licencje Oracle Java do usług hostingu należy zwrócić się do Oracle po specjalną licencje. Na rzecz nowej metryki Oracle w przypadku subskrypcji Java postanowił całkowicie zrezygnować z wcześniej używanej Named User Plus oraz Processor. Samo pojęcie procesor pozostaje wciąż w użyciu jednak spełnia ono jedynie rolę miernika. Obecnie, jeżeli będziemy posiadać instalacje Java w środowisku IT na więcej niż 50 000 procesorów (desktopy i laptopy nie wliczają się w tę liczbę) będziemy musieli skontaktować się z Oracle w celu nabycia dodatkowej licencji.

Dlaczego liderzy IT nie powinni pominąć tematu Oracle Java?

Koszty miesięcznej subskrypcji, w zależności od ilości pracowników wahają się od 5,25$ do 15$ za pracownika zgodnie z cennikiem Oracle Java SE Universal Subscription Global Price List. Warto przy tym pamiętać, że to tylko koszty jednej subskrypcji w skali miesiąca. W przypadku przedsiębiorstw zatrudniających dużą liczbę osób, w sytuacji, gdzie większość nie korzysta z oprogramowania Oracle JAVA, w skali roku opłaty mogą być znaczącym obciążeniem dla budżetu firmy ze względu na definicję nowej metryki. Przykładowo firma zatrudniająca 23000 osób na umowę o pracę i 5000 na umowy na czas nieokreślony, musi zakupić 28000 subskrypcji, nawet jeżeli tylko 200 osób ma dostęp i korzysta z Oracle Java. To oznacza, że taka firma zobowiązana będzie zapłacić za subskrypcje Oracle Java aż 2 268 000$. Nawet jeżeli subskrypcja byłaby używana przez jedną osobę w organizacji cena pozostanie ta sama. Teraz dla liderów IT nadszedł szczególny czas, w którym powinni dokładnie sprawdzić czy w ich środowisku są wykorzystywane instalacje Oracle Java wymagające subskrypcji. Warto wspomnieć, że zmieniła się metryka produktu Oracle Java, a zapisy w umowach: Binary Code License (BCL), Oracle Technology Network (OTN) i No Fee Terms and Conditions (NFTC) zostały bez zmian. Warunki darmowego używania Javy w każdej z umów były odmienne i warto sprawdzić czy na pewno instalacja w naszym środowisku może być używana bezpłatnie.

Jakie działania podjąć

W światle obecnej sytuacji, po analizie i zapoznaniu z nową ofertą Oracle proponujemy podjąć następujące kroki:

1. Zapoznać się z nową definicją metryki w celu określenia jak duża jest liczba pracowników, którzy podlegają pod nią, aby ustalić jakie koszty poniesie organizacja w przypadku zakupu subskrypcji.

2. Zebrać i zweryfikować następujące informacje:

a. jakie i do czego wykorzystywane są instalacje Oracle Java w naszym środowisku;

b. o desktopach wykorzystujących Oracle Java;

c. o konfiguracji serwerów wykorzystujących Oracle Java;

3. Sprawdzić:

a. z jakiego rodzaju wirtualizacji korzysta organizacja (pozwoli to określić czy instalacja Oracle Java spełnia dodatkowy wymóg wykorzystywania poniżej 50000 procesorów dla środowisk serwerowych);

b. które instalacje służą do obsługi innych produktów Oracle takich jak te wymienione w załączniku do umowy OTN w „Schedule B”, czy inne z klauzulą „Restricted use”, gdyż takie instalacje są bezpłatne;

c. czy Oracle Java w organizacji wykorzystywana jest zgodnie z zapisami umów (BCL, OTN, NFTC) zezwalającymi na darmowe wykorzystywanie oprogramowania;

d. czy korzystając ze starszych wersji Oracle Java nie użyliśmy żadnego z Commercial Features.

4. Usunąć zbędne instalacje.

5. Określić potrzebne instalacje w podziale na krytyczne i niekrytyczne;

a. Krytyczne – zweryfikować przejście na openJDK, w przypadku stwierdzenia braku takiej możliwości np. w przypadku używania aplikacji, która może działać tylko przy użyciu Oracle Java, komunikacja z dostawcą w celu określenia ewentualnych aktualizacji lub modyfikacji aplikacji, w przypadku używania starszych aplikacji należy zweryfikować czy nowsze wersje oferują możliwość korzystania z OpenJDK;

b. Niekrytyczne – przejście na OpenJDK, jeżeli jest to możliwe lub przejście na aplikacje mające tożsame funkcjonalności, które są kompatybilne z OpenJDK.

6. Zweryfikować instalacje po czyszczeniu zgodnie z podanymi wcześniej krokami.

7. Opracować plan przejścia na opensource'ową Javę.

8. Wprowadzić mechanizmy kontrolne mające na celu:

a. blokowanie możliwości instalacji;

b. Weryfikacja nowych instalacji Oracle Java;

c. cykliczne czyszczenie wykrytych instalacji, dla których brak uzasadnienia biznesowego.

Zarys historyczny i potencjalna przyszłość

W 2010 roku Oracle przejął Sun Microsystems i od tamtej pory ma w swojej ofercie oprogramowanie Java. Do 2019 roku znaczna część użycia oprogramowania Java mieściła się w zawartym w Binary Code License pojęciu „General Purpose”, w ramach którego klienci mogli bezpłatnie używać Javy do, na przykład, korzystania z maila czy prowadzenia wideokonferencji. W kolejnej umowie Oracle Technology Network to pojęcie zniknęło, a zastąpiło je wskazanie, że darmowe jest użycie licencji w celach testowania, demonstrowania i prototypowania oraz na własny użytek, np. do gier lub narzędzi do rozwoju osobistego. Każde użycie oprogramowania w innych celach wiąże się z obowiązkiem posiadania subskrypcji. W 2019 roku Oracle opublikował cennik wprowadzając model subskrypcyjny a wraz z nim licencje dostępną w dwóch metrykach Named User Plus dla desktopów i Processor dla serwerów, przy czym należy pamiętać, że wcześniej obowiązywały licencje dla Oracle Java SE Advanced i Suite.

Zmiany licencyjne spowodowały ogromne zamieszanie wśród klientów, którzy korzystali z oprogramowania Oracle Java. Złożoność licencyjna i brak jednoznacznej wykładni dotyczącej zakresu dozwolonego wykorzystania licencji Oracle Java stworzył przestrzeń, w której wiele firm może stać się niezgodnymi z obowiązującym warunkami licencjonowania. Z tego powodu naturalnym krokiem dla Oracle jest rozpoczęcie weryfikacji zgodności licencyjnej wykorzystywanego przez klientów oprogramowania Oracle Java. Oracle prowadzi weryfikację narzędzi do zbierania danych o instalacjach Java, co może wskazywać na wypracowanie rozwiązania, które pozwoli mu w niedalekiej przyszłości rozpocząć audyty oprogramowania Oracle Java wykorzystywanego przez klientów. Zwiększa to ryzyko, że klienci nawet nieświadomie niedotrzymujący umów muszą liczyć się z nałożeniem na nich kary. Równolegle Oracle przeprowadził weryfikację dostępnych narzędzi SAM pod kątem zarządzania oprogramowaniem Oracle Java i opublikował na swojej stronie Oracle LMS Tooling, informacje o już certyfikowanych narzędziach. Na ten moment wymienieni są następujący dostawcy narzędzi SAM: Certero, Flexera, Lime Software, USU i Matrix42. Nie są one narzędziami do audytów, a użycie ich będzie alternatywą do wykorzystania oprogramowania pomiarowego przygotowanego przez Oracle. Co warto podkreślić nie oznacza to, że wdrożenie któregoś ze wskazanych przez Oracle narzędzi będzie równoznaczne ze zwolnieniem z weryfikacji licencyjnej. Wyniki otrzymane dzięki użyciu narzędzia będą musiały być przeanalizowane przez audytorów Oracle, w celu określenia czy wykorzystanie licencji przez klienta jest zgodne z warunkami licencyjnymi.

Przegląd licencyjny Oracle Java

Wielu klientów korzysta obecnie z wielu różnych wersji oprogramowania Java i mogą nie być świadomi, że sposób w jaki wykorzystują licencje jest niezgodny z warunkami licencyjnymi. Surowe wyniki skanowania z zaimplementowanych narzędzi SAM nie przedstawiają pełnego obrazu wykorzystania licencji Java w odniesieniu do warunków licencyjnych. Uzyskanie kompletnej perspektywy na pozycję licencyjną dla oprogramowania Oracle Java wymaga zebrania informacji nie tylko o instalacjach oprogramowania, ale również o sposobie i celu wykorzystania oraz powiązanych aplikacjach. Następnie należy wyniki te uzgodnić z odpowiednimi warunkami licencyjnymi zawartymi w wielu umowach. W trakcie weryfikacji kluczowe będzie określenie w jakim celu konkretna instalacja jest wykorzystywana w organizacji. Należy pamiętać, że Oracle Java może być wykorzystana bezpłatnie np. w celach testowania, demonstrowania i prototypowania własnych aplikacji. W przypadkach innych niż dopuszczone jednoznacznie jako bezpłatne, wykorzystanie będzie wiązało się z obowiązkiem posiadania subskrypcji.

Gdzie uzyskać pomoc?

Jeżeli chcesz dowiedzieć się więcej o tym jak zarządzać oprogramowaniem Oracle oraz jak przygotować się na audyt, lub przygotowujesz się do zakupu subskrypcji i chcesz dokonać go w optymalny sposób, nie zwlekaj aż Oracle sam przyjdzie do Ciebie i skontaktuj się z Deloitte w celu uzyskania wsparcia.