System kaucyjny – założenia, kogo będzie dotyczył?

System kaucyjny obejmować ma terytorium całego kraju, bez znaczenia więc dla dokonywanego zwrotu będzie, gdzie dokonano zakupu. Wprowadzany mechanizm kaucyjny jest konsekwencją uchwalenia dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/904 z dnia 5 czerwca 2019 r. w sprawie zmniejszenia wpływu niektórych produktów z tworzyw sztucznych na środowisko (Dz. Urz. L 155 z dnia 12.06.2019, str. 1) i stanowi jej transpozycję do polskiego porządku prawnego.

Zgodnie z opublikowanym Projektem, systemem kaucyjnym mają być objęte opakowania na napoje zarówno jednorazowego, jak i wielokrotnego użytku. Pojemność opakowania objętego systemem kaucyjnym wynosi dla:

• butelek szklanych wielokrotnego użytku – do 1,5 litra,
• butelek plastikowych/z tworzyw sztucznych jednorazowego użytku – do 3 litrów.

Przy czym, już teraz Ministerstwo Klimatu informuje, że system kaucyjny zostanie rozszerzony o puszki aluminiowe do 1 litra, jak również szklane butelki jednorazowego użytku o pojemności do 1,5 litra.
 

• Podmiot wprowadzający napoje w opakowaniach – (np. podmiot, który po raz pierwszy udostępnia produkt na rynku krajowym w celu używania lub dystrybucji, w tym importer i podmiot dokonujący WNT) – podmiot ten będzie miał obowiązek osiągnąć ustalony poziom selektywnego zbierania opakowań i odpadów opakowaniowych. W celu realizacji powyższego obowiązku, podmiot wprowadzający może przystąpić do systemu kaucyjnego utworzonego przez tzw. podmiot reprezentujący. W przypadku nieosiągnięcia wymaganych poziomów selektywnego zbierania odpadów, podmiot wprowadzający będzie zobligowany do uiszczenia tzw. opłaty produktowej.
• Podmiot reprezentujący – podmiot, który prowadzi system kaucyjny, który ma być łącznikiem pomiędzy podmiotami wprowadzającymi napoje w opakowaniach, a jednostkami handlowymi. Zgodnie z przepisami podmiot reprezentujący powinien spełniać następując warunki: (i) prowadzić działalność w formie spółki akcyjnej lub spółki z o.o. mającej siedzibę na terytorium kraju, (ii) wykonywać wyłącznie działalność związaną z gospodarowaniem odpadami opakowaniowymi, w tym recyklingiem oraz przetwarzaniem końcowym tych odpadów, (iii) posiadać zezwolenie na prowadzenie systemu kaucyjnego. Do obowiązków podmiotu reprezentującego będzie należało także prowadzenie ewidencji i składanie rocznych sprawozdań do marszałka województwa.
• Jednostki handlowe – podmioty, w których ofercie znajdują się opakowania objęte obowiązkiem systemu kaucyjnego. Zakres obowiązków, związanych ze stosowaniem systemu kaucyjnego jest uzależniony od powierzchni jednostki handlowej.
  • Jednostki handlowe o powierzchni do 100m2 będą zobowiązane do pobierania kaucji oraz prowadzenia ewidencji obejmującej liczbę nabytych i sprzedanych napojów w opakowaniach, objętych systemem kaucyjnym.
  • Jednostki handlowe o powierzchni powyżej 100m2 będą miały obowiązek pobierania oraz zwrotu kaucji konsumentom, a także odbierania pustych opakowań i prowadzenia ewidencji zawierającej m.in. dane o wysokość pobranych, zwróconych i niezwróconych kaucji.
• Konsument – podczas zakupu napojów w opakowaniach konsument zobligowany zostanie do uiszczenia wymaganej przepisami kaucji (wysokość kaucji określona zostanie wydanym rozporządzeniem). W momencie oddania zużytych opakowań konsument otrzyma zwrot kaucji, przy czym nie będzie wymagane okazanie paragonu potwierdzającego uprzedni zakup napoju w opakowaniu. Nieodebrana przez konsumentów kaucja trafi do wprowadzających napoje w opakowaniach i będzie mogła zostać przeznaczona przez nich na sfinansowanie systemu.

Uruchomienie systemu kaucyjnego stanowić będzie swoistą rewolucję, zarówno dla podmiotów wprowadzających różnego rodzaju napoje w butelkach lub puszkach, jak również dla jednostek handlowych, dla których nowe obowiązki z pewnością będą stanowiły wyzwanie logistyczne.

Warto podkreślić, iż Projekt wprowadza również szereg dodatkowych obowiązków m.in. obowiązek oznakowania opakowań objętych systemem kaucyjnym oraz obowiązek prowadzenia przez uczestników systemu kaucyjnego odpowiednich ewidencji i składania sprawozdań. W związku z tym warto z odpowiednim wyprzedzeniem podjąć działania w celu zidentyfikowania nowych obowiązków spoczywających na przedsiębiorcach, jak również odpowiedniego przystosowania się do rewolucyjnych zmian.

Zgodnie z założeniami, przepisy Projektu powinny wejść w życie z dniem 1 stycznia 2023 r., natomiast obowiązek uzyskania określonego poziomu selektywnego zbierania opakowań będzie miał zastosowanie od 2025 r. Oznacza to, iż przedsiębiorcy od momentu wejścia w życie przepisów będą mieć dwa lata na utworzenie systemu kaucyjnego.