Pakiet przewozowy

Celem wdrożenia nowych rozwiązań umożliwiających monitorowanie i kontrolę przewozu drogowego niektórych towarów jest uszczelnienie systemu podatkowego w zakresie VAT i akcyzy.

W konsekwencji, już wkrótce przedsiębiorcy z wielu branż gospodarki będą zobowiązani do wypełniania nowych obowiązków związanych z monitorowaniem i kontrolą przewozu drogowego niektórych towarów.

Przepisy pakietu przewozowego stanowiły na etapie prac legislacyjnych przedmiot ożywionych dyskusji. Przedsiębiorcy uczestniczący w konsultacjach nad projektem ustawy wskazywali m.in. na duży pośpiech ustawodawcy we wprowadzaniu proponowanych przepisów, który w konsekwencji oznacza wymóg dostosowania się w krótkim czasie do zupełnie nowych w polskim systemie prawnym regulacji przez liczną grupy podatników.
 

Pakiet przewozowy – podstawowe informacje

System monitorowania przewozu będzie zasadniczo polegał na przesyłaniu w elektronicznym systemie SENT, działającym na Platformie Usług Elektronicznych Skarbowo-Celnych (PUESC), zgłoszeń zawierających informacje o przewożonych towarach (określających m.in. jego rodzaj i masę; planowane daty rozpoczęcia i zakończenia przewozu, czy dane dotyczące uczestników danej transakcji).

Obowiązkom wynikającym z ustawy będą podlegały wszystkie podmioty uczestniczące w przewozie towarów tj. podmiot wysyłający i odbierający towar, a także przewoźnik i kierowca.

Poza transakcjami krajowymi, przepisom ustawy będą mogły podlegać wewnątrzwspólnotowa dostawa bądź nabycie towarów, import, eksport, jak i przewóz przez terytorium Polski.

Co istotne, zarówno kwalifikacja poszczególnych scenariuszy dostaw, jak i samych podmiotów zobowiązanych do dokonywania zgłoszeń, będzie przeprowadzana przez zastosowanie przepisów ustawy o VAT. Treść niektórych przepisów zawartych w ustawie może w tym zakresie powodować liczne wątpliwości interpretacyjne.

W przypadku przewozu towaru rozpoczynającego się na terytorium kraju (WDT, eksport) podmiot wysyłający będzie obowiązany, przed rozpoczęciem przewozu towaru do przesłania do rejestru zgłoszenia oraz przekazania przewoźnikowi uzyskanego numeru referencyjnego (w przypadku krajowej dostawy towarów, podmiot wysyłający będzie obowiązany również przekazać numer referencyjny podmiotowi odbierającemu).

Jeżeli przewóz towaru będzie związany z importem lub wewnątrzwspólnotowym nabyciem towarów, obowiązek dokonania zgłoszenia oraz przekazania przewoźnikowi numeru referencyjnego będzie ciążył na podmiocie odbierającym.

Natomiast w przypadku transportu rozpoczynającego i kończącego się poza terytorium Polski (tranzyt), obowiązek dokonania zgłoszenia będzie spoczywał na przewoźniku.

Ponadto, w zależności od danego scenariusza dostaw, na uczestnikach transportu będą spoczywać m.in. obowiązki dokonania uzupełnienia zgłoszenia, czy przesłania informacji o odbiorze towaru.

Realizacja ustawowych obowiązków związanych ze zgłoszeniem przewozu do elektronicznego rejestru w systemie SENT będą dostępne poprzez usługę „e-Przewóz”. W celu dokonania, uzupełnienia lub aktualizacji zgłoszenia za pośrednictwem PUESC, należy dokonać rejestracji osób fizycznych, które w imieniu przedsiębiorcy będą dokonywać odpowiednich zgłoszeń.

Co do zasady przepisy ustawy zobowiązują do dokonywania zgłoszeń w sposób elektroniczny. Jedynie w przypadku niedostępności platformy PUESC i braku możliwości dokonania zgłoszenia za jej pośrednictwem, dokonanie, uzupełnienie oraz aktualizacja zgłoszenia będzie odbywać się za pomocą dokumentu zastępującego zgłoszenie (którego wzór będzie określał załącznik do rozporządzenia wydanego w tym zakresie).

Szeroki zakres towarów

Systemem rejestracji i monitorowania objęte zostaną m.in. towary klasyfikowane do wskazanych w ustawie pozycji Nomenklatury Scalonej CN (2207, 2707, 2710, 2905, 2917, 3403, 3811, 3814, 3820, 3824, 3826) lub odpowiedniej podkategorii PKWiU.

Zgodnie z pierwotnymi założeniami systemem monitorowania przewozu miały zostać objęte przede wszystkim towary z tzw. grup „wrażliwych” szczególnie narażonych na nieprawidłowości w rozliczeniach w VAT i podatku akcyzowym (m.in. paliwa, oleje smarowe, alkohol skażony czy susz tytoniowy).

Niemniej jednak ostatecznie w ustawie w sposób znaczący rozszerzono zakres towarów podlegających nowym regulacjom. W konsekwencji przepisy pakietu przewozowego znajdą zastosowanie dla towarów będących przedmiotem obrotu licznej grupy przedsiębiorców (w znacznej mierze nieświadomych podlegania nowym obowiązkom).

Może mieć on bowiem wpływ m.in. na firmy handlujące lub wykorzystujące w swoich procesach produkcyjnych niektóre rodzaje preparatów chemicznych, mieszanek cementowych lub bitumicznych, rozpuszczalniki, rozcieńczalniki, farby czy lakiery. Wśród wielu branż, które może dotknąć omawiana regulacja należałoby wymienić m.in. hutnictwo, odlewnictwo, energetykę, branżę kosmetyczną czy produkcję tekstylną. 

Projekt rozporządzenia

Warto zaznaczyć, że zakres towarów objętych monitorowaniem będzie mógł zostać rozszerzony w drodze rozporządzenia Ministra Rozwoju i Finansów. Projekt pierwszego z takich rozporządzeń zakładający objęcie systemem monitorowania olejów i tłuszczów wykorzystywanych np. w przemyśle spożywczym, farmaceutycznym, kosmetycznym czy do produkcji biopaliw trafił do konsultacji społecznych.

Wyłączenia

Zasadniczo, obowiązkowi monitorowania będą podlegały przesyłki o masie brutto przekraczającej 500 kg lub 500 litrów objętości. Tym niemniej, w przypadku przewozów w opakowaniach jednostkowych, ustawodawca przewidział dla części towarów wyłączenia ilościowe (m.in zwolnienie z monitorowania przesyłki olejów smarowych w opakowaniach jednostkowych nieprzekraczających 11 litrów).

Systemowi monitorowania nie będzie ponadto podlegał przewóz towarów przewożonych przez operatorów pocztowych w paczkach pocztowych; objętych procedurą celną tranzytu, składowania, odprawy czasowej, przetwarzania lub wywozu, powrotnym wywozem; jak i przemieszczanych w procedurze zawieszenia poboru akcyzy z zastosowaniem systemu EMCS.

Sankcje i czynności kontrolne

Za naruszenie obowiązków wynikających z przepisów ustawy przewidziano surowe sankcje (m.in. karę pieniężna w wysokości 46% wartości przewożonego towaru, nie niższą jednak niż 20 000 zł za niedokonanie zgłoszenia). Obowiązek zapłaty kary będzie podlegał przedawnieniu po upływie 5 lat, licząc od końca roku kalendarzowego w którym upłynął termin zapłaty.

Ponadto przepisy przewidują możliwość kontroli przewozu wspomnianych towarów, w tym uprawnienie kontrolujących do zatrzymania środka transportu wraz z towarem, bądź nałożenia zamknięć urzędowych. Ukarany, oprócz podmiotów zobowiązanych do dokonywania zgłoszeń w systemie SENT, może zostać także kierowca przewożący towar.

Zasadniczo kontrole będą przeprowadzane przez funkcjonariuszy Służby Celno-Skarbowej, tym niemniej, takie czynności będą mogły być dokonywane również przez funkcjonariuszy Straży Granicznej, Policji lub inspektorzy Inspekcji Transportu Drogowego, co w konsekwencji może znacząco wpłynąć na ich częstotliwość. Sama kontrola będzie obejmowała m.in weryfikację danych z dokumentów okazanych przez kierującego oraz dokonanie oględzin towaru (w tym pobranie jego próbki).

Przepisy przewidujące wspomniane sankcje wejdą w życie z dniem 1 maja 2017 r.

Przygotowanie do nowych obowiązków

W celu jak najlepszego przygotowania się do wypełniania nowych obowiązków należałoby jak najszybciej przeanalizować zakres nabywanych / sprzedawanych / przewożonych towarów pod kątem podlegania poszczególnych transakcji pod obowiązki wynikające z pakietu przewozowego.

Dodatkowo rozważenia wymaga wdrożenie odpowiednich procedur i mechanizmów zarządzania ryzykiem, dokonanie zmian w obrębie procesów logistycznych, przeprowadzenie odpowiednich szkoleń dla pracowników czy modyfikacja postanowień umów zawieranych z kontrahentami, w tym podmiotami świadczącymi usługi transportowe.

Przepisy pakietu przewozowego stanowią nową regulację w polskim prawie. Zdaniem wielu przedsiębiorców, treść niektórych przepisów nie pozwala w sposób wystarczająco precyzyjny dokonania ich interpretacji w przypadku bardziej złożonych operacji gospodarczych. Może to rodzić negatywne skutki m.in. w przypadku dokonania błędnej kwalifikacji danego przewozu pod kątem wypełniania obowiązków wynikających z nowych regulacji.

Na ten moment brak jest jednoznacznych wyjaśnień oraz wytycznych Ministerstwa Finansów w zakresie ich stosowania (w chwili obecnej pomocną wskazówką mogą być FAQ - odpowiedzi na zadawane pytania, dostępne w zakładce E-Przewóz platformy PUESC). Brakuje w odniesieniu do tych regulacji mechanizmu konsultacji z organami i wyjaśniania wątpliwości interpretacyjnych w sposób zapewniający właściwą ochronę przedsiębiorcom.

W konsekwencji, istotne jest również obserwowanie na bieżąco praktyki organów w zakresie stosowania przepisów pakietu przewozowego i podejmowanie działań mających na celu dostosowanie prowadzonej działalności do kształtującej się praktyki.