Polski Ład 2.0 uchwalony - kluczowe zmiany w obszarze PIT/ZUS

Polski Ład 2.0 – co się zmieni w obszarze PIT/ZUS?

Poniżej przedstawiamy kluczowe zmiany dotyczące opodatkowania i oskładkowania osób fizycznych, które wynikają z uchwalonej nowelizacji.

Ustawa wprowadza nową skalą podatkową poprzez obniżenie stawki podatku obowiązującej w pierwszym przedziale skali (tj. stosowanej do dochodu poniżej 120 000 zł rocznie) z 17% do 12%. Zmiana ta ma charakter retroaktywny, co oznacza, że nowa skala ma dotyczyć dochodów osiągniętych od 1 stycznia 2022 roku.

• Bez zmian pozostaje wprowadzona od 1 stycznia 2022 roku kwota wolna od podatku (30 000 PLN rocznie dla podatników osiągających dochody opodatkowane według skali). W związku z tym jednak, ze względu na zmianę skali podatkowej, została ustalona nowa kwota zmniejszająca podatek, która wyniesie rocznie 3 600 PLN (30 000 PLN x 12% = 3 600 PLN), a miesięcznie – 300 PLN (1/12 rocznej kwoty zmniejszającej podatek).
• Dodatkowo podatnik będzie miał prawo upoważnić maksymalnie 3 płatników (w tym także zleceniodawców) do stosowania odliczenia w wysokości 1/12 kwoty zmniejszającej podatek, wskazując jednocześnie kwotę do odliczenia, tj. odpowiadającą 1/12 (300 PLN przy jednej umowie), 1/24 (150 PLN przy dwóch umowach) lub 1/36 (100 PLN przy trzech umowach) kwoty zmniejszającej podatek.
• Ponadto, ustawa przewiduje możliwość zastosowania kwoty zmniejszającej podatek przy obliczaniu w ciągu roku zaliczek od dochodów z działalności wykonywanej osobiście, tj. np. z umowy zlecenia czy umowy o dzieło, od dochodów z praw majątkowych, a także dla podatników osiągających dochody bez pośrednictwa płatników (np. w oparciu o zagraniczną umowę o pracę).
• W wyniku obniżenia stawki PIT do 12% nastąpi również uchylenie mechanizmu przedłużenia poboru i wpłaty zaliczek na PIT w trakcie 2022 r. według zasad obowiązujących w 2021 r.
• Wprowadzona zostanie także możliwość zwolnienia płatnika z obowiązku poboru zaliczki na podatek PIT na wniosek podatnika w sytuacji, gdy jego przewidywane dochody podlegające opodatkowaniu według skali podatkowej nie przekroczą w roku podatkowym kwoty 30 000 PLN.
• Należy pamiętać, że wszelkie oświadczenia i wnioski mające wpływ na obliczenie zaliczki PIT podatnik będzie miał obowiązek składać płatnikowi wyłącznie w formie pisemnej, a płatnik nie będzie ponosił odpowiedzialności za zaniżenie podstawy opodatkowania w razie, gdy będzie ono wynikało ze złożonych przez podatnika oświadczeń.

• W wyniku nowelizacji z dniem 1 lipca 2022 r. zlikwidowana zostanie tzw. ulga dla klasy średniej, która obowiązuje od stycznia 2022 r. Likwidacja będzie dotyczyła całego 2022 r., co oznacza, że w zeznaniu podatkowym za 2022 r. podatnik powinien rozliczyć się z zastosowaniem nowej skali podatkowej i bez ulgi dla klasy średniej. Intencją ustawodawcy było, aby obniżka stawki podatkowej do 12% kompensowała podatnikom likwidację ulgi dla klasy średniej, która ze względu na skomplikowany algorytm wyliczenia była postrzegana jako niezrozumiała.
• Z uwagi na zgłaszane wątpliwości natury konstytucyjnej związane z decyzją o likwidacji retroaktywnie ulgi dla klasy średniej, w ustawie przewidziano mechanizm ustalania tzw. „podatku hipotetycznego za 2022 r.”, a więc podatku obliczanego według zasad obowiązujących w pierwszej połowie 2022 r. (tj. według skali podatkowej właściwej na dzień 1 stycznia 2022 r. i z uwzględnieniem ulgi dla klasy średniej). Wyliczenia podatku hipotetycznego dokonywać będą organy podatkowe. Jeżeli wysokość podatku hipotetycznego będzie niższa od rzeczywistego zobowiązania wynikającego z nowych przepisów (tj. z zastosowaniem nowej niższej stawki - 12%), organy podatkowe będą zwracać podatnikom, którym przysługiwało prawo do ulgi dla klasy średniej (tj. pracownikom oraz osobom prowadzącym działalność gospodarczą z dochodami pomiędzy 68 412 a 133 692 PLN rocznie) powstałą różnicę, tak, aby sytuacja podatnika była niepogorszona.

W ustawie zawarto przepisy umożliwiające osobom samozatrudnionym, opodatkowującym swoje przychody z pozarolniczej działalności gospodarczej podatkiem liniowym lub ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych, wybór opodatkowania według skali podatkowej (są to przepisy szczególne dotyczące tylko rozliczeń za rok 2022, w związku ze zmianą przepisów w trakcie roku):

• W przypadku przedsiębiorców opodatkowanych liniowo, zmiana formy opodatkowania dochodów osiągniętych w 2022 r. będzie możliwa po zakończeniu roku poprzez złożenie zeznania podatkowego za 2022 r. na formularzu PIT-36 (w miejsce PIT-36L).
• W odniesieniu do podatników stosujących dotychczas ryczałt od przychodów ewidencjonowanych ustawodawca przewiduje dwie możliwości przejścia na skalę podatkową:
  • po zakończeniu roku podatkowego - dla podatników stosujących w 2022 roku opodatkowanie w formie ryczałtu, poprzez złożenie formularza PIT-36 w terminie ustawowym (w tym wariancie opodatkowanie progresywne będzie skuteczne w odniesieniu do całkowitego dochodu osiągniętego w 2022 roku);
  • zmiana w trakcie roku – dla podatników opodatkowanych na zasadzie ryczałtu, którzy nie złożyli w 2022 roku oświadczenia o rezygnacji - poprzez oświadczenie o rezygnacji z opodatkowania ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych osiągniętych w okresie 1 lipca 2022 r. - 31 grudnia 2022 r. Termin na złożenie oświadczenia upływa 22 sierpnia 2022 roku. Podatnicy, którzy zdecydują się na to rozwiązanie będą zobowiązani złożyć dwa zeznania: PIT-28 z uwzględnieniem dochodu osiągniętego do 30 czerwca 2022 r. oraz PIT-36 w odniesieniu do dochodu za okres od 1 lipca 2022 r. Oświadczenie to skutkuje zmianą metody opodatkowania także na kolejne lata (chyba, że podatnik dokona wyboru innej formy opodatkowania).

Ustawodawca przewidział także możliwość zmiany formy opodatkowania dla osób osiągających przychody z najmu prywatnego w roku 2022, które opodatkowują je obecnie z zastosowaniem ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych. Po zakończeniu roku podatkowego będą oni mogli rozliczyć dochód z najmu uzyskany w całym 2022 r. z zastosowaniem skali podatkowej, składając formularz PIT-36 w miejsce formularza PIT-28.

Przedsiębiorcy opodatkowani liniowo, ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych oraz kartą podatkową zyskali możliwość odliczania zapłaconych w roku podatkowym składek na ubezpieczenia zdrowotne z tytułu pozarolniczej działalności gospodarczej oraz za osoby współpracujące z podatnikiem, przy czym składki te będą odliczane od dochodu/przychodu, a nie od podatku. Zasady odliczania składki zdrowotnej zostały zróżnicowane w zależności od formy opodatkowania:

• dla osób prowadzących działalność gospodarczą opodatkowaną 19% stawką liniową – maksymalne odliczenie wynosi 8 700 PLN w 2022 r.;
• dla osób prowadzących działalność gospodarczą opodatkowaną ryczałtem – odliczenie wynosi 50% kwoty zapłaconych składek zdrowotnych;
• dla osób prowadzących działalność gospodarczą opodatkowanych kartą podatkową – odliczenie wynosi 19% kwoty zapłaconych składek zdrowotnych.

• Termin składania zeznań podatkowych dla podatników opodatkowujących swoje dochody z zastosowaniem ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych, zostanie wydłużony i ujednolicony z pozostałymi formularzami, tj. do 30 kwietnia następnego roku. Zmiana dotyczy już zeznań składanych za 2022 r.
• Skrócono termin płatności ryczałtu za ostatni miesiąc/kwartał roku podatkowego, który wyznaczono na 20 stycznia. Nowy termin będzie jednak obowiązywał po raz pierwszy w przypadku ryczałtu należnego za grudzień bądź ostatni kwartał 2023 r.

Wśród pozostałych zmian, wskazujemy wybrane, na które warto zwrócić uwagę:

• Doprecyzowanie przepisów dotyczących obowiązku podlegania ubezpieczeniu zdrowotnemu przez prokurentów – prokurenci zostali wprost ujęci w przepisie określającym katalog osób podlegających obowiązkowemu ubezpieczeniu zdrowotnemu; przy czym należy podkreślić, iż w uzasadnieniu do projektu wskazano, że ta zmiana nastąpiła już od 1 stycznia 2022 roku, a teraz jest tylko doprecyzowana.
• Wprowadzenie oskładkowania komplementariusza w spółce komandytowo-akcyjnej - składki społeczne i zdrowotne (ta zmiana wchodzi w życie dopiero od stycznia 2023 r.).
• Przywrócenie preferencji do wspólnego rozliczenia z dzieckiem dla osób samotnie wychowujących dzieci na zasadach obowiązujących przed 2022 r. (w miejsce obowiązującej od 01.01.2022 r. ulgi podatkowej dla rodziców samotnie wychowujących dziecko w postaci odliczenia od podatku w zeznaniu rocznym w wysokości 1,5 tys. PLN); przy czym ma podstawie przepisów przejściowych, płatnik będzie mógł stosować sposób preferencyjnego naliczania zaliczek (tj. taki jak przy naliczaniu zaliczek przy rozliczeniu z małżonkiem nie osiągającym dochodów) także dla rodziców samotnie wychowujących dziecko.
• Zmiana kryterium wysokości osiągniętego dochodu przez pełnoletnie uczące się dziecko (limit warunkujący możliwość preferencyjnego opodatkowania dochodów osoby samotnie wychowującej dziecko, skorzystania ze zwolnienia dla rodzin 4+ oraz skorzystania z podatkowej ulgi z tytułu wychowania dzieci), poprzez podwyższenie rocznego limitu dochodów dziecka (z kwoty 3 089 PLN do 12-krotności renty socjalnej, tj. obecnie do kwoty 16 061,28 PLN).
• Zmiana w zasadach doliczania w rozliczeniu rocznym dochodów niepełnoletnich dzieci do dochodów rodziców – do dochodów dziecka, które nie będą doliczane do dochodów rodziców, (a zatem będą podlegały opodatkowaniu wg skali podatkowej, korzystając z kwoty wolnej od podatku w wysokości 30 000 zł) dodano także renty małoletniego dziecka.
• Rozszerzenie katalogu rodzaju dochodów korzystających zwolnień podatkowych do kwoty 85 528 PLN rocznie (tj. dla przychodów uzyskiwanych w ramach ulgi na powrót, ulgi dla młodych, ulgi dla rodzin 4+, ulgi dla seniora) o zasiłki macierzyńskie.
• Modyfikacja ulgi na zabytki - uchylenie możliwości odliczenia wydatków na zakup zabytku nieruchomego i dodatkowo modyfikacja odliczenia poprzez umożliwienie rozliczenia wydatków na prace konserwatorskie, restauratorskie lub roboty budowlane przy zabytku wpisanym do rejestru zabytków, po ich zakończeniu i uzyskaniu zaświadczenia konserwatora zabytków - przy czym zmiana następuje od 2023 roku, z zachowaniem dotychczasowych zasad przy wydatkach poniesionych do 31 grudnia 2022 roku.
• Doprecyzowanie przepisów w zakresie preferencji podatkowych w związku z odpłatnym zbyciem akcji nabytych w pierwszej ofercie publicznej (IPO) – przyznano możliwość rozliczania straty poniesionej w związku ze zbyciem akcji nabytych w ramach IPO, odstępując tym samym od zasady braku możliwości rozliczania strat powstałych w związku z przychodami, z których dochód jest zwolniony z opodatkowania.
• Podwyższenie kwoty podatku przekazywanej organizacjom pożytku publicznego do 1,5%.