Polskie przepisy VAT w zakresie ulgi na złe długi niezgodne z przepisami prawa unijnego

Analizy

Polskie przepisy VAT w zakresie ulgi na złe długi niezgodne z przepisami prawa unijnego

Omówienie wyroku TSUE oraz jego konsekwencji dla polskich podatników

Alert podatkowy (25/2020) | 20 października 2020 r.

Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej w dniu 15 października 2020 r. wydał istotny dla polskich podatników wyrok o niezgodności polskich przepisów VAT w zakresie ulgi na złe długi z przepisami prawa unijnego (sprawa C-335/19). Pomimo że orzeczenie TSUE w takim kształcie było oczekiwane, otwiera ono szereg nowych możliwości odzyskania VAT przez polskich wierzycieli. Przygotowaliśmy szczegółowe omówienie wyroku oraz jego konsekwencje dla polskich podatników.

Wyrok stanowi kontynuację obecnej linii orzeczniczej TSUE w zakresie warunków ograniczających skorzystanie z prawa do skorygowania podatku VAT w odniesieniu do nieściągalnych wierzytelności, zaprezentowanej w ostatnim czasie w odniesieniu do m.in. przepisów słoweńskich (sprawa C-146/19), węgierskich (sprawa C-292/19) oraz czeskich (sprawa C-127/18). Jest jednak tym istotniejszy, że wprost ocenia polskie regulacje.

 

Zarys sprawy

Postępowanie przed TSUE dotyczyło polskiej spółki (Spółka), która podjęła próbę potwierdzenia prawa do skorzystania z tzw. ulgi na złe długi w podatku VAT, tj. skorygowania podstawy opodatkowania oraz podatku należnego w związku z nieuregulowanymi przez klientów wynagrodzeniem z tytułu świadczenia usług. W szczególności Spółka, powołując się na niezgodność przepisów krajowych z prawem unijnym uważała, że status nabywcy usług (dłużnika), tj. zarejestrowanie jako podatnika VAT czynnego lub wystąpienie u dłużnika postępowania upadłościowego albo likwidacyjnego nie powinny wpływać na prawo Spółki do ww. korekty.

Spór Spółki z organami podatkowymi dotarł do Naczelnego Sądu Administracyjnego (po negatywnym dla Spółki wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego), który postanowił zapytać Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej, czy prawo unijne sprzeciwia się stosowaniu przez Polskę warunków przewidzianych w art. 89a ust. 2 pkt 1 i 3 ustawy o VAT.

 

Wyrok TSUE

Trybunał zajął korzystne dla Spółki stanowisko stwierdzając, iż art. 90 dyrektywy 2006/112/WE stoi na przeszkodzie przepisom krajowym, które uzależniają obniżenie podstawy opodatkowania VAT od warunku, by w dniu dostawy towaru lub świadczenia usług, a także w dniu poprzedzającym dzień złożenia korekty deklaracji podatkowej mającej na celu skorzystanie z tego obniżenia dłużnik był zarejestrowany jako podatnik VAT i nie był w trakcie postępowania upadłościowego lub w trakcie likwidacji, zaś wierzyciel był w dniu poprzedzającym dzień złożenia korekty deklaracji podatkowej nadal zarejestrowany jako podatnik VAT.

Zdaniem TSUE formalności, jakie mają spełnić podatnicy, by móc skorzystać przed organami podatkowymi z prawa do obniżenia podstawy opodatkowania VAT, powinny się ograniczać do formalności umożliwiających wykazanie, że po zawarciu transakcji zapłata części lub całości wynagrodzenia ostatecznie nie zostanie otrzymana. Tym samym uznał, że ograniczenia wynikające z polskich przepisów są zbyt daleko idące. Co istotne, Trybunał jasno stwierdził również, że treść dyrektywy jest na tyle jasna i jednoznaczna, że możliwe jest stosowanie jej z pominięciem przepisów krajowych.

 

Jakie są skutki wyroku dla polskich wierzycieli?

Pomimo że orzeczenie TSUE w wielu aspektach potwierdza wnioski wypływające z poprzednich wyroków, otwiera ono szereg możliwości dla polskich podatników.

W praktyce Wyrok TSUE stanowi podstawę do pominięcia niezgodnych z dyrektywą warunków ulgi na złe długi na potrzeby odzyskania VAT od nieściągniętych wierzytelności. Wykładnia TSUE zaprezentowana w ww. Wyroku może być również zastosowana do rozliczeń sprzed wydania Wyroku. 

W szczególności, możliwość dochodzenia zwrotu podatku, potencjalnie także z odsetkami, mogą rozważyć podatnicy, którzy nie skorzystali wcześniej z ulgi na złe długi, a posiadają istotne kwoty nieuregulowanych należności w przypadkach, w których brak wystąpienia o zwroty był spowodowany niewypełnieniem warunków do zastosowania ulgi (szczególnie w zakresie statusu VAT nabywcy, czy też faktu, iż był on w trakcie postępowania restrukturyzacyjnego, upadłościowego lub w likwidacji).

- Michał Żygadło, Starszy Menedżer w Dziale Doradztwa Podatkowego

Wyrok może mieć także potencjalny wpływ na rozliczenia ulgi na złe długi nie tylko w relacjach z kontrahentami będącymi podatnikami VAT, ale również innymi podmiotami - podatnikami zwolnionymi z VAT, a nawet konsumentami.

Wydaje się także, że z możliwości skorygowania podstawy opodatkowania i VAT należnego, w świetle powyższego Wyroku, będą mogli skorzystać również wierzyciele, którzy na moment dostawy towarów lub świadczenia usług byli zarejestrowani jako podatnicy VAT czynni, a na moment dokonania potencjalnej korekty nie posiadali tej rejestracji lub też ją utracili. Przy czym, dla takich podmiotów, pojawić się mogą trudności praktyczne, wynikające z formalnego/technicznego sposobu odzyskiwania VAT z tego tytułu.

Mając na uwadze powyższe, warto dokonać przeglądu nieuregulowanych wierzytelności, również tych, dla których termin płatności już dawno upłynął. W tym zakresie, można rozważyć analizę wykraczającą także ponad przewidziany przepisami prawa dwuletni termin na skorzystanie z ulgi na złe długi.

Należy mieć także na uwadze, że wyrok TSUE daje możliwość wznowienia postępowań już zakończonych, przy czym tutaj kluczowe jest jak najszybsze podjęcie działań, ze względu na ograniczenia terminowe.

Subskrybuj "Alerty podatkowe"

Subskrybuj na e-mail powiadomienia o nowych wydaniach tego biuletynu.

Czy ta strona była pomocna?