Wyrok TSUE: 20% sankcja VAT niezgodna z regulacjami unijnymi

Zarys sprawy

Postępowanie przed TSUE dotyczyło sprawy, w której w ramach prowadzonej kontroli podatkowej organy zakwestionowały ocenę stron transakcji sprzedaży nieruchomości jako opodatkowanej VAT. Podmioty błędnie uznały ją za podlegającą opodatkowaniu, podczas gdy sprzedaż powinna być zwolniona z VAT. W rezultacie odmówiono kontrolowanemu nabywcy prawa do odliczenia VAT wynikającego z faktury dokumentującej tę transakcję.

Spółka skorygowała deklarację, obniżając kwotę VAT naliczonego. Po złożeniu korekty uwzględniającej ustalenia kontroli, na podstawie art. 112b ust. 2 ustawy o VAT, organ I instancji wydał decyzję nakładającą na podatnika sankcję w postaci dodatkowego zobowiązania wynoszącego 20% kwoty zawyżenia zwrotu VAT.

Sprawa trafiła do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego we Wrocławiu, który postanowił zapytać TSUE, czy dodatkowe zobowiązanie podatkowe (w tym przypadku w wysokości 20% kwoty zobowiązania), które jest nakładane na podatnika w sytuacji, w której po kontroli składa on korektę deklaracji i zwraca nienależną kwotę zwrotu albo uiszcza podatek, jest zgodna z przepisami Dyrektywy VAT i zasadą proporcjonalności

Wyrok TSUE

Trybunał wydał korzystne dla Spółki orzeczenie, oceniając polskie regulacje za niezgodne z artykułem 273 Dyrektywy VAT oraz z zasadą proporcjonalności. Zakwestionowane zostały one w zakresie, w jakim sankcja ma zastosowanie bez rozróżnienia sytuacji, w których: i. nieprawidłowość wynika z błędu co do podlegania przez dostawę opodatkowaniu, kiedy błąd cechuje brak przesłanek wskazujących na oszustwo i uszczuplenia wpływów do skarbu państwa, a ii. sytuacji, w której nie występują takie szczególne okoliczności.

Jakie mogą być skutki wyroku dla polskich podatników?

Orzeczenie zostało wydane w konkretnym stanie faktycznym, w którym doszło do błędu co do oceny zasad opodatkowania transakcji. Kwota VAT odliczona przez podatnika została jednocześnie zapłacona przez sprzedawcę nieruchomości i co do zasady nie doszło do uszczuplenia po stronie Skarbu Państwa. Sprawa nie dotyczyła również podejrzenia dokonania oszustwa podatkowego, a podatnik zgodnie z zaleceniami po kontroli podatkowej skorygował deklarację i zwrócił nienależnie odliczony VAT.

W praktyce jednak, tezy płynące z opisywanego wyroku mogą otwierać możliwości odzyskania kwot dodatkowego zobowiązania podatkowego zapłaconego przez podatników w skutek błędów popełnionych w momencie oceny transakcji pod kątem VAT. W świetle wyroku uznać także można, że istnieją argumenty, aby tezy wyroku można stosować również do sankcji 15% wynikającej z art. 112b ust. 2a ustawy o VAT.

Biorąc pod uwagę powyższe, warto więc dokonać przeglądu otwartych, a także zamkniętych postępowań dotyczących nałożenia tzw. „sankcji VAT” przed organami podatkowymi oraz sądami i podjąć stosowne kroki, które mogą umożliwić podatnikom pozytywne zakończenie tych spraw. W przypadku spraw już zakończonych warto przeanalizować, czy możliwe jest wystąpienie o zwrot zapłaconej sankcji (potencjalnie wraz z odsetkami). Tutaj kluczowe może być możliwie szybkie podjęcie działań ze względu na ograniczenia proceduralne oraz terminowe dotyczące działań po wyroku TSUE.