Dwa lata ze schematami podatkowymi w JST

Warunki wystąpienia schematu podatkowego

O schematach podatkowych w JST pisaliśmy na początku 2020 r. w tym artykule. Zachęcamy do zapoznania się z jego treścią, w tym miejscu natomiast opisujemy praktykę, która pojawiła się od tego czasu.

Przypomnijmy, że aby dana czynność, której stroną jest JST (tzw. uzgodnienie, przy czym definicja ta jest tak szeroka, że w praktyce obejmuje każdą czynność jednostki), podlegała raportowaniu, musi:

• posiadać ogólną cechę rozpoznawczą (to kryterium również w praktyce może być spełnione dla wielu czynności podejmowanych przez JST – przykładowo wystarczy, że będą one opierać się na znacznie ujednoliconej dokumentacji albo że prowadzą do zmiany zasad opodatkowania, których skutkiem jest niższe opodatkowanie, zwolnienie lub wyłączenie z opodatkowania) oraz
• spełniać kryterium głównej korzyści lub
• posiadać szczególną lub inną szczególną cechę rozpoznawczą, co jednak w przypadku JST występuje rzadko.

Wówczas takie uzgodnienie zostaje uznane za schemat podatkowy.

Należy również pamiętać o kwotach (przychody, koszty, aktywa), które wyłączają obowiązek raportowania. W praktyce większość jednostek samorządu terytorialnego nie skorzysta z tej możliwości ze względu na niskie limity.

Odpłatne udostępnienie majątku

Z naszej praktyki wynika, że jednym z najczęstszych przypadków raportowania MDR przez JST są sytuacje, w których dochodzi do odpłatnego udostępniania majątku (np. odpłatna dzierżawa sieci wodnokanalizacyjnych na rzecz spółki komunalnej lub odpłatny najem budynku komunalnego na rzecz stowarzyszenia).

Przykłady te pokazują jednocześnie wieloaspektowość przepisów MDR – w każdym indywidualnym przypadku istotne jest bowiem między innymi ustalenie:

• czy takie czynności przyniosą JST korzyści podatkowe,
• czym są motywowane (np. kwestie organizacyjne, oszczędności finansowe lub podatkowe), 
• która z powyższych motywacji przeważa nad innymi oraz
• czy JST ma alternatywną drogę postępowania.

Może się zdarzyć tak, że po analizie powyższych przesłanek dwie sąsiadujące JST dla odpłatnego wynajmu obiektu o podobnym charakterze (np. sali sportowej) podejmą zupełnie odmienne decyzje co do raportowania. I może się okazać, że w obu przypadkach decyzja ta będzie prawidłowa.

Indywidualne proporcje i prewspółczynniki VAT

Liczne wątpliwości wywołuje również kwestia uznania za schemat podatkowy zastosowanie prewspółczynnika VAT obliczonego według metodologii innej niż wskazana w rozporządzeniu Ministra Finansów.

Zgodnie z nieoficjalnymi wyjaśnieniami Ministerstwa Finansów, zasadniczo sam wybór metody obliczania prewspółczynnika, która lepiej odzwierciedla faktyczną działalność danej JST nie powinien spełniać kryterium głównej korzyści. Jak twierdzi Ministerstwo Finansów, w przypadku jednak, gdyby wybór taki stanowił element szerszych działań, dla których podstawową korzyścią byłaby oszczędność podatkowa a nie rezultat gospodarczy, wówczas działania takie potencjalnie mogłyby stanowić schemat podatkowy.

Najwyższa Izba Kontroli o MDR

Kwestia raportowania była również w ostatnim czasie poruszona przez Najwyższą Izbę Kontroli (NIK). W raporcie NIK wskazała, że przy specyfice JST za schemat podatkowy może być uznana umowa z kontrahentem, porozumienie pomiędzy jednostkami samorządowymi, przyjęte rozwiązania w zakresie powoływania nowych jednostek organizacyjnych do realizacji określonych rodzajów zadań, jak też przyjęty sposób rozliczeń, w tym stosowanie korzystniejszej metody wyliczania prewspółczynnika niż wskazana przez Ministra Finansów (MF) w rozporządzeniu.

Jednak zgodnie z wyjaśnieniami MF przedłożonymi do raportu, przykłady wskazane przez NIK nie będą w każdym przypadku stanowiły schematu podatkowego podlegającego raportowaniu. Co istotne, MF wskazało również, że toczą się prace nad aktualizacją objaśnień podatkowych z dnia 31 stycznia 2020 r., które mają również odnieść się do sytuacji JST.

Posiadanie procedury wewnętrznej przez JST

Obowiązek podsiadania procedury MDR dotyczy tylko określonych kategorii podmiotów. W świetle przepisów Ordynacji podatkowej procedura jest wymagana, gdy dany podmiot posiada status promotora, zatrudnia promotora lub gdy faktycznie wypłaca promotorowi wynagrodzenie i jednocześnie przekracza określony próg przychodów lub kosztów (8 000 000 PLN).

Promotorem może być z kolei każdy, kto „opracowuje, oferuje, udostępnia lub wdraża” uzgodnienie, przy czym nie musi być to doradca zewnętrzny, promotorem może być również pracownik JST (np. skarbnik, kierownik wydziału). W przypadku uznania w danej sytuacji pracownika JST za promotora, JST jest zobowiązana do posiadania procedury MDR.

Kto jednak powinien wziąć odpowiedzialność za decyzję o tym, czy dany pracownik lub cała jednostka samorządu terytorialnego występuje w roli promotora bez posiadania procedury MDR? Rozstrzygnięcie tego dylematu wydaje się co najmniej trudne. W obliczu tych wątpliwości, aby uniknąć ewentualnych sankcji związanych z brakiem procedury MDR (a także braku zgłoszenia schematu podatkowego), zasadnym wydaje się rozważenie konieczności jej posiadania przez każdą JST.

Stanowisko to wydaje się być tym bardziej uzasadnione, jeżeli weźmiemy pod uwagę przewidziane przez Ustawodawcę sankcje (2 mln zł, w skrajnym wypadku nawet 10 mln zł).

***

Temat schematów podatkowych będzie omawiany na najbliższym szkoleniu on-line dla naszych klientów 18 listopada 2020 r. Serdecznie zapraszamy.