Interpretacja ogólna MF w sprawie VAT od przekształcenia użytkowania wieczystego

Podstawą do wydania interpretacji ogólnej był wyrok Trybunału Sprawiedliwości UE (C-604/19) z 25 lutego 2021 r., w którym sąd unijny orzekł, że dokonane na mocy regulacji krajowych przekształcenie prawa użytkowania wieczystego gruntów w prawo własności należy traktować na gruncie VAT jako przeniesienie z mocy ustawy prawa własności do towaru w zamian za odszkodowanie. Wskazany wyrok TSUE opisywaliśmy obszerniej w poprzednim wydaniu naszego Newslettera (nr 4/2021).
 

Co wynika z interpretacji ogólnej MF?

Interpretacja ogólna Ministra Finansów dotyczy wyłącznie czynności przekształcenia prawa użytkowania wieczystego gruntów w prawo własności dokonanego z dniem 1 stycznia 2019 r. na mocy ustawy z 20 lipca 2018 r. o przekształceniu prawa użytkowania wieczystego gruntów zabudowanych na cele mieszkaniowe w prawo własności tych gruntów.

Minister Finansów uznał, że nie ma możliwości traktowania czynności przekształcenia użytkowania wieczystego we własność jako kontynuacji pierwotnej czynności – dostawy gruntu, dokonanej w momencie ustanowienia prawa użytkowania wieczystego. W ocenie Ministra Finansów można wyróżnić dwie odrębne dostawy towaru w przypadku przekształcenia z mocy ustawy:

1. czynność ustanowienia użytkowania wieczystego gruntu – skutkująca przeniesieniem władztwa ekonomicznego nad gruntem na użytkownika wieczystego;
2. czynność przekształcenia (z mocy prawa) użytkowania wieczystego gruntu we własność – skutkująca przeniesieniem władztwa prawnego nad gruntem na użytkownika wieczystego.

Tym samym, w ocenie organu, dokonane z dniem 1 stycznia 2019 r. (z mocy ustawy) czynności przekształcenia prawa użytkowania wieczystego gruntów w prawo własności podlegają opodatkowaniu VAT niezależnie od tego, kiedy prawo użytkowania zostało ustanowione, tj. przed 1 maja 2004 r., czy od tej daty.

Warto dodać, że dotychczas organy podatkowe akceptowały stanowisko zgodnie z którym czynności przekształcenia we własność prawa użytkowania wieczystego gruntów ustanowionego przed 1 maja 2004 r. nie podlegały VAT.

Z interpretacji wynika ponadto, że wynagrodzenie należne za przekształcenie zawiera już w sobie podatek VAT (jest kwotą brutto).

Obowiązek podatkowy w VAT

Zdaniem Ministra Finansów obowiązek podatkowy dla omawianych czynności może powstawać – na zasadzie analogii do wywłaszczeń – w momencie otrzymania całości lub części zapłaty z tytułu przekształcenia na mocy ustawy prawa użytkowania w prawo własności, tj. w momencie otrzymania opłaty przekształceniowej (w odniesieniu do otrzymanej kwoty).

Kwestia ta została wprost uregulowana od dnia 1 stycznia 2022 r. na mocy zmiany do ustawy o podatku od towarów i usług, z której wynika, że obowiązek podatkowy w VAT dla otrzymanej całości lub części zapłaty powstaje także w przypadku przeniesienia z mocy prawa własności towarów w zamian za odszkodowanie. Zmiana ta znajduje zastosowanie właśnie do opłat za przekształcenie z mocy prawa – prawa użytkowania wieczystego w prawo własności. Pisaliśmy już o tym w poprzednim wydaniu naszego Newslettera (nr 18/2021).

Ochrona z interpretacji ogólnej

Interpretacja ogólna nie wiąże bezpośrednio podatników, jednak zastosowanie się do interpretacji pozwala uzyskać ochronę podatkową – w pewnych szczególnych przypadkach zwolnienie z obowiązku zapłaty podatku i odsetek oraz wyłączenie odpowiedzialności karnoskarbowej.

Co istotne, Minister Finansów w interpretacji ogólnej wskazał także na regulacje odnoszące się do utrwalonej praktyki interpretacyjnej, które przyznają analogiczną ochronę jak w przypadku zastosowania się do interpretacji ogólnej. Może to być istotne w kontekście dotychczasowej praktyki JST opartej o stanowisko organów podatkowych - w szczególności w odniesieniu do opłat za przekształcenie z mocy ustawy otrzymanych przez JST od 1 stycznia 2019 r. do 31 grudnia 2021 r., które w praktyce mogły być uznawane za niepodlegające VAT, jeśli dotyczyły użytkowania ustanowionego przed 1 maja 2004 r.

Co z przekształceniami umownymi?

Należy zaznaczyć, że ww. wyrok TSUE oraz interpretacja ogólna Ministra Finansów dotyczą przekształcenia prawa użytkowania, które miało miejsce z mocy ustawy z dniem 1 stycznia 2019 r.

Wydaje się zatem, że utrzymane powinny zostać zasady rozliczeń VAT - np. w zakresie samego opodatkowania oraz momentu powstania obowiązku podatkowego - odnoszące się do czynności przekształcenia prawa użytkowania wieczystego gruntów we własność na mocy umowy stron (cywilnoprawnie).

Istotna w tym zakresie może być dalsza praktyka, w tym orzeczenia sądów administracyjnych, bowiem interpretacja ogólna nie wiąże bezpośrednio sądów.