Nowe obowiązki sprawozdawcze w zakresie podatków

Z perspektywy jednostek samorządu terytorialnego istotne wydają się tutaj następujące zagadnienia.

Czego dotyczy nowelizacja?

Nowelizacja – w swoim założeniu – wprowadza obowiązek przekazywania informacji do organów podatkowych o tzw. schematach podatkowych, czyli – w pewnym uproszczeniu – takich czynnościach, które mogą prowadzić do osiągnięcia korzyści podatkowej w zakresie jakiegokolwiek podatku (np. VAT, podatek dochodowy, podatek od nieruchomości).

Dla powstania samego obowiązku raportowania konieczne jest zaistnienie przewidzianych w przepisach okoliczności, przy czym są one tak szeroko nakreślone, że potencjalnie obowiązek ten może obejmować każdą czynności podatnika, która prowadzi do osiągnięcia przez niego korzyści podatkowej. Taką korzyścią może być np. opóźnienie powstania zobowiązania podatkowego, obniżenie jego wysokości, powstanie prawa do zwrotu podatku itp.

W praktyce oznacza to, że JST i powiązane z nimi podmioty (np. spółki gminne) mogą już niebawem stanąć przed koniecznością wypełniania nowego obowiązku informacyjnego dotyczącego wielu różnorodnych czynności, które mogłyby – chociażby potencjalnie – powodować obniżenie wysokości zobowiązania podatkowego. Co istotne, obowiązek ten będzie działał retroaktywnie, bowiem w przypadku transakcji krajowych dotyczyć będzie schematów wdrażanych od 1 listopada 2018 r., natomiast w przypadku schematów transgranicznych – od 25 czerwca 2018 r.

Kto konkretnie będzie zobowiązany do raportowania czynności?

Do przekazywania informacji o danej czynności będzie zobowiązany przede wszystkim tzw. promotor, czyli osoba, która opracowuje, oferuje, udostępnia, wdraża lub zarządza wdrażaniem uzgodnienia. W szczególności może to być adwokat, radca prawny, doradca podatkowy ale w pewnych sytuacjach także pracownik JST.

W niektórych sytuacjach – w szczególności gdy promotor nie dopełni swojego obowiązku lub zostanie z niego zwolniony – do raportowania będzie obowiązany korzystający, czyli „osoba, której udostępniane jest lub u której wdrażane jest uzgodnienie, lub która jest przygotowana do wdrożenia uzgodnienia lub dokonała czynności służącej wdrożeniu takiego uzgodnienia”.

W podobnych okolicznościach zobowiązany do raportowania będzie również wspomagający, tj. osoba, która podjęła się udzielić szeroko rozumianego wsparcia związanego z danym schematem podatkowym (w szczególności notariusz, księgowy, dyrektor finansowy, bank).

W praktyce obowiązkiem raportowania może być zatem obciążony każdy, kto w jakikolwiek sposób jest zaangażowany w czynności związane z rozliczaniem podatku – w tym np. skarbnik, naczelnik wydziału, księgowy w jednostce samorządu terytorialnego. Ponadto, niezależnie od zgłoszenia organom informacji o udostępnieniu, czy wdrożeniu samego schematu podatkowego, korzystający (w tym wypadku JST) będzie miał obowiązek odrębnego raportowania wraz ze składaną deklaracją faktu korzystania ze zgłoszonego wcześniej schematu podatkowego.

Czy dotyczy to wszystkich JST?

Obowiązek raportowania będzie dotyczył wszystkich czynności, których stroną jest kwalifikowany korzystający – tj. taki korzystający, którego przychody lub koszty albo wartość aktywów w rozumieniu przepisów o rachunkowości przekroczyły w roku poprzedzającym lub w bieżącym roku obrotowym równowartość 10.000.000 euro lub jeżeli udostępniane lub wdrażane uzgodnienie dotyczy rzeczy lub praw o wartości rynkowej przekraczającej 2.500.000 euro lub jeżeli korzystający jest podmiotem powiązanym z takim kwalifikowanym korzystającym.

Jak wynika zatem z przytoczonego przepisu, obowiązek raportowania może dotyczyć większości jednostek samorządu terytorialnego (próg 10.000.000 euro aktywów).

W przypadku schematów transgranicznych obowiązek raportowania powstanie bez względu na wskazane progi kwotowe, przy czym zgodnie z dotychczasowymi założeniami w tej sytuacji nie będzie to dotyczyć podatku VAT.

W jaki sposób będzie odbywać się raportowanie?

Informacja o schemacie podatkowym będzie przekazywana do Szefa Krajowej Administracji Skarbowej drogą elektroniczną. Będzie ona obejmować bardzo szczegółowe dane takie jak dane zgłaszającego, korzystającego, wyczerpujący opis danego schematu podatkowego, wskazanie jego celów, szacunkową wartość spodziewanych korzyści, wskazanie etapu wdrożenia, zaangażowanych podmiotów itd.

Co grozi za brak raportowania?

Zarówno brak zgłoszenia odpowiednich informacji, jak i zgłoszenie ich po terminie wiązać się będzie z surowymi sankcjami. Wprowadzone nowelizacją do Kodeksu Karnego Skarbowego nowe czyny zabronione zagrożone są karą grzywny do 720 stawek dziennych.

Co dalej?

Przepisy w aktualnym kształcie są bardzo nieprecyzyjne i pozostawiają szerokie pole do interpretacji, co oznacza, że organy skarbowe mogą z dużą swobodą egzekwować wskazane wyżej obowiązki informacyjne w wielu sytuacjach, które niekoniecznie mają na celu uzyskanie korzyści podatkowej, ale stanowią zwyczajne czynności podejmowane przez podatników w ramach rozliczeń podatkowych (żądanie zwrotu lub nadpłaty VAT, odzyskanie VAT od zakupów związanych z opodatkowaną sprzedażą, zastosowanie zwolnienia z VAT itp.). W tej sytuacji zasadne byłoby opublikowanie przez Ministra Finansów precyzyjnych wyjaśnień, co do sposobu stosowania nowych przepisów, które pozwoliłyby na zracjonalizowanie zaistniałej sytuacji. Niemniej, na obecnym etapie trudno powiedzieć, czy i kiedy takie wyjaśnienia mogłyby się pojawić.

Biorąc pod uwagę powyższe, już teraz wskazane wydaje się podjęcie przez JST kroków zmierzających do ustalenia zarysu procedury wewnętrznej określającej tryb postępowania związanego z raportowaniem czynności korzystnych podatkowo, w tym wstępne określenie czynności, które potencjalnie mogłyby podlegać raportowaniu, jak również argumentacji pozwalającej na wyłączenie pozostałych czynności z tego obowiązku.