Ważny wyrok NSA w zakresie opodatkowania VAT dotacji do projektów realizowanych przez JST

Tło sprawy i istota sporu

Sprawa dotyczyła gminy, która zrealizowała inwestycję polegającą na budowie przydomowych oczyszczalni ścieków (POŚ) na nieruchomościach stanowiących własność mieszkańców gminy. W związku z realizacją inwestycji gmina pobrała od właścicieli ww. nieruchomości wpłaty w określonej procentowo i kwotowo wysokości, tytułem świadczenia na rzecz mieszkańców kompleksowej usługi oczyszczania ścieków za pośrednictwem POŚ.

Inwestycja zrealizowana została z wykorzystaniem dofinansowania ze środków zewnętrznych. Przedmiotem dofinansowania była budowa i montaż POŚ realizowana przez gminę, a podstawę rozliczeń z instytucją dofinansowującą stanowiły faktury zakupowe otrzymywane przez gminę jako podmiot prowadzący inwestycję (dofinansowanie wyniosło 75 proc. wartości poniesionych kosztów kwalifikowanych netto).

W takim stanie faktycznym gmina zwróciła się do organu podatkowego w ramach wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej z pytaniem, czy otrzymane przez nią dofinansowanie powinno zostać opodatkowane VAT.

Stanowisko organu podatkowego i WSA

W wydanej interpretacji organ stwierdził, że dotacja ta podlega opodatkowaniu VAT, gdyż ma bezpośredni wpływ na cenę usług realizowanych przez gminę za pośrednictwem POŚ na rzecz mieszkańców.

Jak uznał organ, dotacja przyznana została gminie na wykonanie konkretnej instalacji POŚ na konkretnej posesji i stanowi w istocie uzupełnienie wpłaty wnoszonej przez mieszkańców na rzecz gminy, która to wpłata byłaby wyższa gdyby nie otrzymane dofinansowanie.

Stanowisko to zostało potwierdzone przez WSA w Łodzi, który uznał, że dotacja otrzymana przez gminę bezpośrednio wpływa na wartość jej świadczenia na rzecz mieszkańców i jest wykorzystywana w celu sfinansowania konkretnych czynności opodatkowanych – w tym przypadku świadczenia przez gminę na rzecz mieszkańców usług oczyszczania ścieków z wykorzystaniem POŚ.
 

Rozstrzygnięcie NSA

W wyniku wniesienia przez gminę skargi kasacyjnej od ww. wyroku, NSA wydał rozstrzygnięcie, w którym w sposób zupełnie odmienny ocenił charakter otrzymanego przez gminę dofinansowania i związane z tym skutki w VAT.

W uzasadnieniu (na tę chwilę – jedynie ustnym) NSA uznał w szczególności, iż otrzymana przez gminę dotacja przeznaczona jest na pokrycie kosztów kwalifikowanych w ramach realizowanego projektu polegającego na budowie i montażu POŚ przez gminę, co oznacza, że występuje tu dotacja o charakterze zakupowym, a nie dopłata do ceny, po jakiej mieszkańcy nabywają od gminy określone usługi.

Jak podkreślił NSA, decydujące do uznania, że dotacja powinna zwiększać podstawę opodatkowania, jest wykazanie, iż dotacja ta jest dokonywana w celu sfinansowania konkretnej czynności opodatkowanej. Z wniosku o wydanie interpretacji nie wynikało natomiast, w ocenie NSA, aby sporne dofinansowanie stanowiło element bezwzględnego i bezpośredniego związku dotacji z samą usługą realizowaną przez gminę na rzecz konkretnych mieszkańców. W sytuacji natomiast, gdy kalkulacja jednostkowej ceny towaru i usługi (tu: wpłaty mieszkańca tytułem świadczenia usług oczyszczania ścieków) jest związana tylko pośrednio, w sensie ekonomicznym, z otrzymaną dotacją, dotacja taka nie podlega opodatkowaniu VAT. 
 

Co wyrok NSA może oznaczać w praktyce dla JST?

Powyższy wyrok NSA pokazuje, że kwestia opodatkowania VAT dotacji otrzymanej przez JST w celu realizacji projektu, którego efekty ostatecznie wykorzystywane są bezpośrednio przez jej mieszkańców wciąż nie jest przesądzona.

O ile stanowisko organów podatkowych w ww. zakresie jest nadal jednolicie negatywnie, opisany powyżej wyrok NSA daje nadzieję na zmianę tej tendencji i pozytywne rozstrzygnięcia sporów z fiskusem w przyszłości, zwłaszcza że zaprezentowana przez sąd argumentacja o zakupowym charakterze dotacji w pełni odzwierciedla dotychczasowe stanowisko podatników w tej kwestii.

W praktyce oznacza to przede wszystkim, że warto kontynuować spory rozpoczęte w przeszłości przez gminy, których dotyczy ten problem, tj. w razie potrzeby doprowadzić je aż przed poziom NSA, bowiem na tym etapie negatywne orzeczenia wojewódzkich sądów administracyjnych mogą zostać uchylone.

Warto również rozważyć podjęcie postępowań interpretacyjnych w przypadkach nowych inwestycji, gdzie organy żądają opodatkowania dotacji przyznawanych do kosztów realizacji projektów tego typu. O ile bowiem opodatkowanie VAT dotacji w pierwszym etapie może być konieczne ze względów ostrożnościowych, finalnie gminy mogą mieć szansę na odzyskanie podatku w przyszłości.

Nie należy też zapominać o coraz częstszych przypadkach żądania przez organy rozliczenia VAT od tego rodzaju inwestycji realizowanych w przeszłości. Zwykle sprowadza się to do postawienia podatnikowi swego rodzaju ultimatum: albo nastąpi rozliczenie i zapłata VAT z odsetkami, albo wszczęcie kontroli podatkowej lub postępowania, które domyślnie skutkować mają decyzją wymiarową oraz sankcjami. W świetle przytoczonego wyżej orzeczenia NSA podatnicy będący w takiej sytuacji mają obecnie w ręku dodatkowy argument potwierdzający, że żądania organów mogą nie być zasadne.