Podatek bankowy jako koszt uzyskania przychodu

W art. 12 ustawy o podatku od niektórych instytucji finansowych ustawodawca zdecydował przyjąć rozwiązanie, zgodnie z którym podatek ten nie stanowi kosztu uzyskania przychodów dla celów podatku dochodowego od osób prawnych[1]. W konsekwencji, przepis ten rozbudował katalog włączeń z kategorii kosztów uzyskania przychodów, wprowadzając w art. 16 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych[2] pkt 70, zgodnie z którym „Nie uważa się za koszt uzyskania przychodów podatku, o którym mowa w ustawie z dnia 15 stycznia 2016 r. o podatku od niektórych instytucji finansowych (Dz.U. poz. 68)”. Jak podkreślano w uzasadnieniu projektu ustawy, rozwiązanie to miało na celu zachowanie wysokości dochodów uzyskiwanych z podatku dochodowego od osób prawnych, po wprowadzeniu podatku bankowego. Jak pokazuje jednak wątpliwość interpretacyjna będąca przedmiotem rozstrzygnięcia w interpretacji Ministra Finansów z 20 sierpnia 2016 r., kontrowersje w powyższym zakresie może jednak budzić data wejścia w życie omawianej zmiany w ustawie o CIT.

We wniosku o wydanie interpretacji podatnik wskazał, iż przepis art. 16 ust. 1 pkt 70 ustawy o CIT wprowadzony został dnia 1 lutego 2016 r., tj. po 16 dniach vacatio legis, w trakcie trwania roku podatkowego. Zdaniem podatnika fakt ten narusza konstytucyjną zasadę zaufania obywateli do państwa oraz zasadę bezpieczeństwa prawnego i praworządności. Jak wskazywano, warunkiem niezbędnym dla zgodności z powyższymi zasadami jest zapewnienie odpowiedniego czasu spoczywania ustawy przed jej wejściem w życie – zgodność z Konstytucją ustawy zależy zaś od czasu, jaki pozostawi się adresatom normy prawnej, tj. podatnikom, na dostosowanie się do nowych regulacji w zakresie danin publicznych. Zdaniem wnioskodawcy, powyższe znajduje potwierdzenie orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego, który stawał na stanowisku zgodnie z którym zmiany obciążeń podatkowych nie powinny być dokonywane w ciągu roku, w odniesieniu do podatków rozliczanych rocznie, tj. m.in. podatku CIT, zaś zmiany w prawie podatkowym powinny wchodzić w życie przynajmniej miesiąc przed końcem poprzedniego roku podatkowego. W konsekwencji, wnioskodawca stanął na stanowisku, zgodnie z którym powinien on być uprawniony do zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów podatku bankowego zapłaconego do końca 2016 r., bowiem jego należne kwoty są wydatkami pośrednio związanymi z zachowaniem/zabezpieczeniem źródła przychodów, jakim jest działalność bankowa.

Minister Finansów w wydanej interpretacji zaznaczył, iż nie jest on organem kompetentnym do badania zgodności przepisów prawa podatkowego z Konstytucją. Jak wskazano w uzasadnieniu wydanej interpretacji, jest on obowiązany stosować przepis prawa podatkowego, dopóki nie utraci on mocy obowiązującej. Odnosząc się do orzeczeń powołanych przez podatnika, Minister Finansów wskazał jednak na wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 18 listopada 2014 r., wskazując, że TK orzekł w nim o zgodności z Konstytucją RP przepisów ustawy z dnia 2 marca 2012 r. o podatku od wydobycia niektórych kopalin, wyłączających przedmiotowy podatek z kosztów uzyskania przychodów, które zostały wprowadzone w trakcie roku podatkowego, po upływie 14-dniowego terminu vacatio legis. W konsekwencji, Minister Finansów zanegował stanowisko podatnika uznając, że nie jest on uprawniony do zaliczenia do kosztów podatkowych podatku od niektórych instytucji finansowych.

Z uwagi na fakt, iż dokonanie oceny zgodności regulacji ustawy o podatku bankowym z postanowieniami Konstytucji nie było możliwe w postępowaniu interpretacyjnym, można spodziewać się, że przedmiotowa sprawa znajdzie rozstrzygnięcie w orzeczeniu wydanym przez sąd administracyjny, do którego decyzji pozostawione będzie ewentualne przedstawienie Trybunałowi Konstytucyjnemu pytania prawnego co do zgodności ustawy w powyższym zakresie z Konstytucją.