Jakie korzyści niesie circular economy?

Nowe spojrzenie na zależności istniejące między stanem środowiska naturalnego, działalnością człowieka oraz rozwojem technologicznym stwarza szereg szans i możliwości na każdym poziomie łańcucha wartości – poczynając od całej gospodarki, poprzez środowisko, biznes, aż do społeczeństwa i pojedynczego człowieka.

Makroekonomiczne skutki obiegu zamkniętego

Innowacyjna i wydajna gospodarka – zdaniem ekspertów - to korzyści, jakie może przynieść przejście w kierunku obiegu zamkniętego. Oszczędności wynikające z efektywniejszego wykorzystywania materiałów przełożą się na obniżenie kosztów produkcji. Jednocześnie zwiększenie przychodów z nowych obszarów działalności, będzie podstawą dalszego rozwoju gospodarczego. Fundacja Ellen MacArthur ocenia, że w skali Europy gospodarka o obiegu zamkniętym mogłaby do roku 2030 podnieść poziom PKB o 6,7%.

Zmiany charakteru produkcji oraz utrzymywanie wartości surowca w czasie będą miały wpływ na kształtowanie popytu i podaży. To spowoduje przesunięcia na rynku pracy. Z jednej strony – w obszarach napraw, recyklingu czy biogospodarki – potrzebni będą wykwalifikowani pracownicy. Z drugiej, może spadać zapotrzebowanie na pracowników w handlu. Szacuje się, że zmiany netto będą jednak na korzyść pracowników – w Polsce mogą to być nawet 124 tys. nowych miejsc pracy.

Wizja gospodarki o obiegu zamkniętym niesie szansę usunięcia strukturalnego niedopasowania wykształcenia młodych ludzi do realnych potrzeb rynku. Wtórny montaż, recykling i sektor biogospodarki tworzy liczne możliwości zatrudnienia w zawodach, gdzie konieczne jest wyższe wykształcenie, ale również w zawodach mniej wykwalifikowanych – szczególnie w rzemiośle i zawodach powiązanych. Umożliwi to również bardziej równomierne rozproszenie zatrudnienia pod względem geograficznym. Podczas gdy nowe miejsca pracy, związane z usługami nadal będą skupiały się w miastach, to miejsca związane z pracą technologiczną mogą stworzyć nowe możliwości dla mieszkańców terenów niezurbanizowanych.

Możliwości dla środowiska

Wdrożenie założeń circular economy, mówiących o oddzieleniu wzrostu gospodarczego od konsumpcji zasobów, pozwoli znacznie odciążyć środowisko naturalne. Poprzez ponowne wykorzystywanie materiałów, przedłużanie żywotności produktów oraz wykorzystanie potencjału, który obecnie w dużej części jest marnowany w strumieniu odpadów, Unia Europejska mogłaby sięgnąć po roczne oszczędności rzędu 630 mld USD netto. 

Liczba ta nie uwzględnia efektów zewnętrznych wynikających z poprawy jakości gleb, wód czy walorów krajobrazowych w wyniku ich mniejszej degradacji. W obliczu problemów z niezrównoważonym wykorzystywaniem zasobów naturalnych oraz zmianami klimatu, biogospodarka opierająca się na przetwórstwie oraz wykorzystaniu zasobów o biologicznym pochodzeniu, jest szansą na ograniczenie negatywnego wpływu produkcji na środowisko naturalne.

Ponadto Komisja Europejska szacuje, że rozwój gospodarki o obiegu zamkniętym w Unii może przyczynić się do ograniczenia łącznych emisji gazów cieplarnianych o 2-4% rocznie. Inne analizy wskazują, że do 2030 roku emisja dwutlenku węgla może zmniejszyć się o 48%, a do 2050 aż o 83% w stosunku do obecnych poziomów. 

Przedsiębiorstwa mogą szukać rozwiązań w nowych modelach biznesowych, takich jak sharing economy lub leasing, które mogą zapewnić lepsze i bardziej trwałe relacje z klientem. Nowoczesne podejście i świadomość firmy pozwolą wyróżnić się na rynku, zwiększyć jej konkurencyjność oraz zwrócić uwagę coraz bardziej wymagających konsumentów. Wystarczy spojrzeć na przedsiębiorstwa typu Uber czy Airbnb, które w bardzo krótkim czasie osiągnęły ogromny sukces właśnie dzięki zastosowaniu innowacyjnego modelu biznesowego, wykorzystaniu dostępnych technologii oraz nowoczesnemu podejściu do klienta.

Wszystko z myślą o człowieku

Gospodarka o obiegu zamkniętym może przynieść szereg korzyści również w wymiarze społecznym. Wspomniana wcześniej liczba potencjalnych nowych miejsc pracy przełoży się na zwiększenie przychodów gospodarstw domowych w rejonach, gdzie problemy z miejscami pracy nadal są istotną barierą rozwoju gospodarczego i społecznego. Z kolei wydłużenie cyklu życia produktów, wolniejsze starzenie się ich, a w dalszej kolejności naprawy – to realne oszczędności.

Nowoczesne modele biznesowe, poprzez cyfryzację i wykorzystanie nowych technologii zwiększają także komfort klientów. Przykładem efektów tego typu działań mogą być np. czytniki e-booków, wypożyczalnie rowerów czy współdzielenie przejazdów.

Kolejną korzyścią społeczną jest zdrowie. Ograniczenie stosowania substancji chemicznych i niebezpiecznych w trakcie produkcji oraz w samych produktach obniży ich bezpośredni (powodowany przez codzienny kontakt lub spożycie) i pośredni (powodowany przez emisję tych substancji do środowiska) wpływ na ludzkie zdrowie. W rezultacie mniejsze zanieczyszczenie powietrza zmniejszy liczbę osób z niewydolnością dróg oddechowych, problemami neurologicznymi, psychicznymi oraz innymi schorzeniami.

Koncepcja gospodarki o obiegu zamkniętym jest odpowiedzią na jedno z najpoważniejszych wyzwań, jakie stoi przed gospodarką światową – zmniejszającą się dostępnością zasobów naturalnych. Jej wprowadzenie pozwoli na zrównoważony rozwój, ograniczając zanieczyszczenia środowiska, umożliwiając rozwój biznesu oraz przyczyniając się do zwiększenia dobrobytu społecznego. Wymienione korzyści to wystarczające uzasadnienie, by Europa, a przede wszystkim Polska, stały się areną działań dla gospodarki o obiegu zamkniętym.

Terminologia „circular economy”, czyli gospodarki obiegu zamkniętego wkrótce zastąpi pojęcie zrównoważonego rozwoju. Jej istotą jest by wykorzystywać zasoby naturalne oszczędnie i efektywnie. Do tego jednak potrzeba zbudować świadomość w trzech obszarach – w sferze regulatora, biznesu i konsumenta. – Irena Pichola, Partner Deloitte, Lider zespołu ds. zrównoważonego rozwoju w Polsce i w Europie Środkowej.

Wciąż znajdujemy się na początku drogi, która może doprowadzić do wielu pozytywnych zmian w gospodarce, w politykach publicznych i biznesie, a w konsekwencji ukształtować świadome społeczeństwo. Dalszy jej los zależy od działań, zaangażowania i współpracy pomiędzy wszystkimi uczestnikami systemu, które razem składają się na obiecującą wizję odnawialnej i odtwarzalnej gospodarki w przyszłości.