IV Dyrektywa AML: Kogo będą obowiązywać nadchodzące zmiany?

Pranie pieniędzy kojarzone jest przede wszystkim z instytucjami finansowymi, w szczególności z bankami. Nic dziwnego, ponieważ to właśnie banki historycznie były i w dalszym ciągu pozostają głównym kanałem wprowadzania do oficjalnego obiegu wartości pochodzących z nielegalnych źródeł. Niemniej jednak w ostatnich latach, m.in. ze względu na coraz większy stopień uregulowania sektora bankowego i podniesienie jakości systemów kontroli wewnętrznej w bankach, zauważalne jest przesunięcie działalności związanej z praniem pieniędzy do poza bankowego sektora finansowego oraz działalności i biznesów niezwiązanych z sektorem finansowym.

Obecnie w Polsce, przepisami Ustawy o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu (poza bankami), objęte są następujące instytucje obowiązane:

• firmy ubezpieczeniowe,
• fundusze inwestycyjne,
• instytucje pieniądza elektronicznego,
• spółdzielcze kasy oszczędnościowo-kredytowe (tzw. SKOK-i),
• podmioty prowadzące działalność w zakresie gier losowych, zakładów wzajemnych i gier na automatach,
• operatorzy pocztowi,
• notariusze, biegli rewidenci, doradcy podatkowi,
• podmioty prowadzące działalność w zakresie usługowego prowadzenia ksiąg rachunkowych (księgowi),
• podmioty prowadzące działalność w zakresie wymiany walut (kantory),
• przedsiębiorcy prowadzących: domy aukcyjne, antykwariaty, działalność factoringową, działalność w zakresie obrotu metalami lub kamieniami szlachetnymi i półszlachetnymi, sprzedaży komisowej lub pośrednictwa w obrocie nieruchomościami,
• fundacje,
• przedsiębiorcy w rozumieniu ustawy o swobodzie działalności gospodarczej przyjmujący płatności za towary w gotówce o wartości równej lub przekraczającej równowartość 15 000 euro.

Zakres działalności zobowiązanych do stosowania przepisów o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy jest dosyć szeroki i obejmuje dziedziny na pierwszy rzut oka niemające wiele wspólnego z tym tematem. Z naszych doświadczeń wynika, że stopień znajomości tematyki przeciwdziałania praniu pieniędzy i świadomość zagrożeń poza sektorem finansowym jest na stosunkowo niskim poziomie, czego wynikiem jest brak odpowiednich mechanizmów zapobiegania praniu pieniędzy w wielu organizacjach.

Przedsiębiorcy objęci przepisami Ustawy o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu, powinni pamiętać, że do końca pierwszej połowy 2017 roku państwa członkowskie UE, w tym Polska, zobowiązane są do wprowadzenia do krajowych systemów prawnych zmian wynikających z IV Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady EU dotyczącej przeciwdziałaniu praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu (tzw. IV Dyrektywa AML).

Nadchodzące zmiany w przepisach stanowią bardzo dobrą okazję do przeglądu funkcjonującego systemu przeciwdziałania praniu pieniędzy i wdrożenia wymogów. Jedną z istotniejszych zmian wynikających z IV Dyrektywa AML jest zaostrzenie podejścia nadzoru i zdecydowane zwiększenie wysokości oraz rozszerzenie zakresu kar finansowych i administracyjnych zarówno dla osób prawnych, jak i osób fizycznych.

Należy mieć na uwadze, że ryzyko prania pieniędzy, a tym sposoby zapobiegania temu zjawisku będą się różniły pomiędzy branżami, jak również pomiędzy podmiotami z tej samej branży. Dlatego punktem wyjścia do dostosowania organizacji do wymogów ustawowych oraz zbudowania skutecznego systemu przeciwdziałania praniu pieniędzy powinna być prawidłowo przeprowadzona ocena ryzyka prania pieniędzy. Ocena ryzyka powinna uwzględniać m.in. takie czynniki jak:

• zasięg geograficzny,
• baza klientów,
• specyfika produktów/usług,
• transakcje,
• kanały dystrybucji.

Podejście oparte o ocenę ryzyka umożliwia skupienie ograniczonych zasobów w sposób bardziej efektywny dostosowany do sytuacji i możliwości konkretnej organizacji.

Wdrożenie systemu przeciwdziałania praniu pieniędzy nie musi wcale wiązać się z wielkim wysiłkiem organizacyjnym oraz pochłonąć znacznych ilości pieniędzy pod warunkiem posiadania wiedzy i odpowiedniego doświadczenia w tym zakresie. W wielu przypadkach możliwe jest wykorzystanie funkcjonujących w organizacji rozwiązań (procesów, systemów, zasobów ludzkich) i skuteczne przeprowadzenie wdrożenia przy wykorzystaniu obecnych zasobów. Istotą wdrożenia jest prawidłowa interpretacja wymogów, dokładna analiza obecnie funkcjonujących rozwiązań oraz odpowiednie rekomendacje, które nie będą generować zbędnych kosztów. Równie ważną kwestią przy wdrożeniu jest zwiększenie świadomości pracowników wykonujących obowiązki na styku z wymogami o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy.

Zespół Deloitte Forensic oferuje kompleksowe wsparcie związane z przeciwdziałaniem praniu pieniędzy. Jesteśmy jednym z najbardziej doświadczonych zespołów w dziedzinie wspierania biznesu w tym obszarze. Nasi eksperci zrealizowali wiele projektów dla krajowych i międzynarodowych instytucji.