Polska na drodze do powszechnej wideoweryfikacji tożsamości w instytucjach finansowych

Temat wideoweryfikacji klientów instytucji finansowych nie traci na popularności. W społeczeństwie, w którym większość codziennych czynności można wykonać przez internet, począwszy od zakupów spożywczych i odzieżowych, a kończąc na wysyłaniu PIT-ów i innych dokumentów urzędowych, nie powinno dziwić, że otworzenie konta bankowego bez wychodzenia z domu będzie kolejnym krokiem. Za wideoweryfikacją przemawia nie tylko wygoda. Pandemia COVID-19 uwidoczniła, że nawet gdy na całym świecie ludzie pozostają zamknięci w swoich domach, życie musi toczyć się dalej. Wiele branż musiało dostosować swoje produkty do nowej rzeczywistości. Zdalny dostęp do bankowości stał się przez to nie tylko udogodnieniem, ale koniecznością.

Wideoweryfikacja nie jest nowym zjawiskiem. Pionierem w tym zakresie są Niemcy. Już w 2014 kryteria do wideoweryfikacji zostały sformalizowane przez Federalny Urząd Nadzoru Finansowego (BaFin), który wdrożył bezpieczną identyfikację ludzi poprzez rozmowę wideo, w sposób zgodny z obowiązującymi w Unii Europejskiej i w Niemczech standardami AML^[1]. Dziś za Odrą wideoweryfikacja jest normą. Na rynku istnieje kilka firm świadczących usługi wideoweryfikacji, w tym WebIDSolutions, IDnow oraz Postident (dostarczany przez Deutsche Post) wyróżniające się na tle konkurencji^[2].

Wideoweryfikacja w Niemczech polega na połączeniu się z wyszkolonym pracownikiem danej usługi, pokazaniu mu/jej paszportu (lub europejskiego dowodu osobistego z podpisem) pod różnymi kątami, by sprawdzić jego ważność. W ten sposób banki oszczędzają środki na operowaniu fizycznych placówek, co też przekłada się na to, że klienci nie muszą płacić wysokich opłat za prowadzenia konta. Wpisuje się to w trend zamykania stacjonarnych placówek bankowych – dla przykładu w Niemczech pomiędzy 1995 a 2017 zamknięto 45% takich placówek^[3].

Inne banki online, jak np. popularny Revolut, w związku z tym, że nie posiadają żadnych placówek, zapewniają możliwość otworzenia konta wyłącznie przez wideoweryfikację. Jest ona jednak uproszczona – wysłane przez klienta zdjęcia przodu i tyłu dowodu osobistego oraz zrobione w aplikacji „selfie” są wystarczającym potwierdzeniem tożsamości^[4].

Chociaż niektóre instytucje finansowe zaczęły oferować możliwość przeprowadzenia procesu otwierania konta całkowicie online, wideoweryfikacja w Polsce nadal nie jest powszechnie dostępną alternatywą dla osobistej wizyty w placówce banku. Jednakże w związku z pandemią COVID-19 możemy spodziewać się, że kwestia implementacji wideoweryfikacji nabierze tempa. Już w czerwcu 2019r. Urząd Komisji Nadzoru Finansowego (UKNF) opublikował swoje stanowisko dotyczące identyfikacji klienta i weryfikacji jego tożsamości w bankach oraz oddziałach instytucji kredytowych w oparciu o metodę wideoweryfikacji^[5]. Wytyczne przedstawione przez UKNF spełniają założenia Ustawy z dnia 1 marca 2018 o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu. Pomogą one również w standaryzacji procesu, który aktualnie różni się pomiędzy instytucjami^[6]

Wideoweryfikacja jest rekomendowanym środkiem identyfikacji przez internet, ponieważ pracownik banku nadal ma bezpośredni kontakt z klientem. Dzięki temu może wziąć pod uwagę te aspekty interakcji personalnej, których sam komputer nie byłby w stanie uwzględnić. Dokumenty i tożsamość klienta mogą być prawdziwe, ale np. klient może być zmuszany do otwarcia konta/przeprowadzenia transakcji przez osoby trzecie, być pod wpływem substancji odurzających wpływających na możliwość podejmowania decyzji, czy też nie być świadomy, że jego działania skutkować będą nawiązaniem relacji z bankiem.  Rozmowa z prawdziwą osobą i dostęp do kamery, pozwalają na zminimalizowanie ryzyka zaistnienia takich sytuacji. Poza tym UKNF również poleca wideorozmowę do weryfikacji, gdyż pozwala ona pracownikowi banku na obejrzenie dowodu osobistego pod różnymi kątami. Dzięki temu sprawdzić można, czy dokument nie jest fałszywy (np. zwracając uwagę na hologramy).

Na polskim rynku zaczynają się już pojawiać zewnętrzne firmy oferujące rozwiązania do weryfikacji tożsamości online. Jedną z nich jest FullyVerified, które w marcu tego roku pozyskało nowe źródła dofinansowania i przygotowuje się do rozszerzenia działalności na nowe rynki^[7].

W porównaniu do Niemiec, Polska pozostaje na razie w tyle pod kątem powszechnego stosowania wideoweryfikacji tożsamości klienta przez banki. Biorąc jednak pod uwagę wpływ jaki miała na zwyczaje Polaków pandemia COVID-19 oraz fakt, że wytyczne UKNF dotyczące bezpiecznych praktyk w przypadku wideoweryfikacji są dostępne już od ponad roku, możemy oczekiwać, że banki będą się starały jak najszybciej nadrobić stracony czas i zacząć stosować weryfikację tożsamości online, używając zasobów własnych bądź zewnętrznych dostawców specjalizujących się w takich rozwiązaniach.

Przypisy:

^[1] Finextra, „BaFin tightens rules on video identification”, Finextra, 18.04.2017, https://www.finextra.com/pressarticle/68872/bafin-tightens-rules-on-video-identification#:~:text=With%20the%20approval%20of%20video,a%20user%2Dfriendly%20video%20chat. [dostęp: 10 czerwca 2020]

^[2] Kai Lorberg, „Videoidentifizierung in Deutschland — Regulatorik und Anbieter“, Medium, 09.05.2018, https://medium.com/@micobo/videoidentifizierung-in-deutschland-regulatorik-und-anbieter-48a49e58ac7d [dostęp: 10 czerwca 2020]

^[3] Thomas Klemm, „Und das sollte eine Bank sein?!“ Frankfurter Allgemeine, 24.05.2019, https://www.faz.net/aktuell/finanzen/meine-finanzen/wieso-sich-das-selbstverstaendnis-der-bankfilialen-aendert-16193964.html [dostęp: 10 czerwca 2020]

^[4] Revolut, „How can we help?”, Revolut, https://www.revolut.com/help/getting-started/verifying-identity/how-do-i-verify-my-identity#:~:text=Go%20to%20'Settings'%20under%20the,a%20picture%20of%20your%20face. [dostęp: 10 czerwca 2020]

^[5] Urząd Komisji Nadzoru Finansowego, „Stanowisko UKNF dotyczące identyfikacji klienta i weryfikacji jego tożsamości w bankach oraz oddziałach instytucji kredytowych w oparciu o metodę wideoweryfikacji”, Komisja Nadzoru Finansowego, 05.06.2019, https://www.knf.gov.pl/knf/pl/komponenty/img/Stanowisko_UKNF_dot_identyfikacji_klienta_i_weryfikacji_jego_tozsamosci_w_bankach_oraz_oddzialach_instytucji_kredytowych_w_oparciu_o_metode_wideoweryfikacji_66066.pdf [dostęp: 10 czerwca 2020]

^[6] Jacek Uryniuk, „KNF a wideoweryfikacja. Nadzór pokazuje dobre praktyki w stosowaniu tego rozwiązania”, Cashless, 05.06.2019 https://www.cashless.pl/5916-knf-wideoweryfikacja-stanowisko [dostęp: 10 czerwca 2020]

^[7] Money, „Fully Verified zamknął rundę finansowania na globalną ekspansję”, Money, 24.03.2020, https://www.money.pl/gielda/fully-verified-zamknal-runde-finansowania-na-globalna-ekspansje-6492387670591105a.html [dostęp: 10 czerwca 2020]