Jest już nowy projekt ustawy o ochronie osób zgłaszających naruszenia prawa, czyli tzw. ustawy o sygnalistach

Podmioty zobowiązane i termin wdrożenia procedur

W pierwszej kolejności procedury wewnętrze dotyczące sygnalistów będą musiały wdrożyć głównie podmioty prywatne zatrudniające co najmniej 250 osób, podmioty sektora finansowego i podmioty publiczne. Termin na to ma być wydłużony do 2 miesięcy od dnia ogłoszenia ustawy (pierwotnie miało to być zaledwie 14 dni). Bez zmian natomiast pozostał termin dla podmiotów prywatnych zatrudniających co najmniej 50 i mniej niż 250 osób – te będą mały czas do 17 grudnia 2023 r.

Odniesienie się przez legislatora do osób, które wykonują na rzecz podmiotu pracę sugeruje, że do progu zatrudnienia należy zaliczać jedynie pracowników a nie np. zleceniobiorców czy samozatrudnionych.
 

Katalog naruszeń

Niezmieniony pozostał katalog naruszeń objętych ustawą. Katalog ten może zostać rozszerzony przez podmioty o naruszenia regulacji wewnętrznych (np. polityk antymobbingowych czy antydyskryminacyjnych, wewnętrznych zasad współpracy) lub standardów etycznych (np. wynikających z wewnętrznych kodeksów postępowania).
 

Katalog sygnalistów

Nowy projekt doprecyzowuje zakres podmiotowy sygnalistów, który obejmuje pracowników i osoby związane z daną organizacją innym stosunkiem prawnym lub faktycznym zarówno przed jego nawiązaniem, w trakcie jego trwania jak i po jego ustaniu.
 

Tajemnica zawodowa

Doprecyzowaniu uległo też wyłączenie stosowania ustawy w odniesieniu do tajemnicy związanej z wykonywaniem zawodów medycznych oraz prawniczych.
 

Zakaz działań odwetowych

Obecny projekt rozszerza podstawowy zakaz działań odwetowych również na próby i groźby zastosowania takich działań. Poszerzony został także otwarty katalog takich działań. Poszerzony został również otwarty katalog takich działań o przymus, zastraszanie, wykluczanie, mobbing, dyskryminację, niekorzystne lub niesprawiedliwe traktowanie, spowodowanie straty finansowej i wyrządzenie szkody niematerialnej. Wyłączenie danego działania spod zakazu będzie, obok obiektywności, wymagało również wykazania jego zasadności.
 

Termin konsultacji

Zgodnie z projektem konsultacje procedury ze związkiem lub związkami zawodowymi albo z przedstawicielami załogi powinny trwać nie krócej niż 7 i nie dłużej niż 14 dni od dnia przedstawienia przez podmiot prawny projektu procedury wewnętrznej. Sformułowanie „konsultacje” oznacza, że wdrożenie procedury nie może być wstrzymane przez brak zgody strony społecznej.
 

Zachęty

Przepisy nowego projektu wprost przewidują możliwość określenia w procedurze systemu zachęt do jej korzystania. Niewykluczone będzie zatem np. przyznawanie nagród pieniężnych lub rzeczowych sygnalistom, których zgłoszenia okażą się pomocne.
 

Sposoby przekazywania zgłoszeń

Jednym z koniecznych elementów procedury jest określenie sposobów przekazywania zgłoszeń. Obok zgłoszeń ustnych i pisemnych wymaganych w pierwotnym projekcie, obowiązkowe jest określenie także drogi elektronicznej.
Zgłoszenie ustne za zgodą zgłaszającego może być dokumentowane w formie nagrania rozmowy lub transkrypcji. Nienagrywane zgłoszenie ustne ma być dokumentowane w formie dokładnego protokołu rozmowy.

Przechowywanie danych zgłoszeniowych

Nowy projekt skraca okres przechowywania danych w rejestrze zgłoszeń z 5 lat od dnia przyjęcia zgłoszenia do 12 miesięcy od dnia zakończenia działań następczych.

Przepisy karne

W porównaniu do pierwotnej wersji, obecne sankcje karne za naruszenie przepisów ustawy uległy złagodzeniu. Przykładowo, za utrudnianie lub usiłowanie utrudnienia dokonania zgłoszenia projekt przewiduje maksymalną karę ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat dwóch w przypadku stosowania przemocy groźby lub podstępu (pierwotnie zagrożenie wynosiło 3 lata). Za działania odwetowe grozi maksymalnie 2 lata pozbawienia wolności (wcześniej 3 lata). Nieustanowienie albo nieprawidłowe ustanowienie procedury grozi najwyżej karą grzywny do 5 tys. (pierwotnie nawet pozbawieniem wolności do lat 3).
 

Dalsze prace

Nie wiadomo, jak będą przebiegały dalsze prace nad projektem ustawy ani kiedy i w jakim kształcie ustawa wejdzie w życie. Warto jednak jak najszybciej podjąć odpowiednie kroki w celu przygotowania organizacji do nowych wyzwań i obowiązków.